Isabelle Wéry: «Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν»

10:18 14/6/2021 - Πηγή: Diastixo

Αν ήταν τραγούδι, θα ήταν οι στίχοι της «Μαργαρίτας» της Ελένης Φωτάκη που χύνονται από τα ηχεία, σωστή κρεμώδης και ευτυχισμένη υφή. Όμως έξω από τα ισοδύναμα που κανείς εφευρίσκει για να εξηγήσει και να εξηγηθεί, το Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν της Βελγίδας Ιζαμπέλ Βερύ από τις Εκδόσεις Βακχικόν διαθέτει μια σπάνια χάρη, κάτι σαν το μαγικό σπίτι της Κοραλύ. Μην αναρωτιέστε, είναι μάταιο, μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό ετούτο το σημείωμα να σας αποκαλύψει την ταυτότητα των κοριτσιών που περνούν, φλέβα βασιλική από το μέσα της καρδιάς της δημιουργού. Μόνον

από μια συναίσθηση της ιδιοτροπίας του κειμένου, που καλείται να ανταποκριθεί στην τιμή ενός σκοπού, θα μπορούσε να κάνει κάποιες παραχωρήσεις. Τίποτε γενναιότερο από το ουρλιαχτό της Ιζαμπέλ Βερύ, που τεμαχίζει τη βιογραφία του έρωτα σε άπειρες εκδοχές και μέσα εκεί κατοικεί. Ωστόσο, συγκρατήστε, Μαριλύν, οι μαύρες δαντέλες της Λυντεβίν, πάλι Μαριλύν, η ζωή στον κόσμο του βραβευμένου μυθιστορήματος διαθέτει τις ιδιότητες των κατόπτρων. Φάρσα θεατρική, γεμάτη πίκρα ή πάλι αποκύημα της ποίησης που ντύθηκε το ένδυμα της πρόζας και βαδίζει, όπως είπε ο θείος Λώρενς που δεν ζει πια εδώ. Κατάθεση ψυχής καλύτερα, σε μια μετάφραση δοσμένη με απόθεμα ανθρωπιάς από την Ανδριάνα Χονδρογιάννη.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Η μοίρα των κοριτσιών είναι προδιαγεγραμμένη. Κάθε τόσο το όνειρο μπαίνει μέσα από τα παράθυρα και τα κυκλώνει. Ο έρωτας φθάνει από κάθε δρόμο, σκληρός δικτάτορας και σκίρτημα του κορμιού ισάξιο του θανάτου. Είναι εκείνη η λίγη ηρωίνη που σου καίει το αίμα η Μαριλύν. Μες στο κείμενο δεν θα βρεις τρόπους δανεικούς και φερσίματα ψεύτικα, μόνο το ανάλαφρο βήμα της δημιουργού, που σε ταξιδεύει σε καθεμιά από τις τρεις θεμελιώδεις εποχές της. Ήχοι τακουνιού και παιδικές φωνές, αποσπασματική ευτυχία και δύσκολες μεταβάσεις, πριν από την αφοπλιστική είσοδο του κοριτσιού που καταφέρνει μια ρωγμή μες στο όνειρο και παρελαύνει. Εκείνο το πρόσωπο που μιλά στήνει ενέδρες από σελίδα σε σελίδα, παραμονεύει έξω από τα παράθυρα των ειρηνικών καιρών. Σκύβει για να δει και ό,τι προλαβαίνει του ματιού του το κλείστρο είναι οι πεταλούδες, λέξεις φυσικές και ανόθευτες πάνω στο χαρτί. Ο βυθός του Θησέα είναι ο μόνος τόπος που προσομοιάζει με αυτή την περιήγηση στους μέσα χώρους που αναδεικνύει η εξαιρετική μετάφραση ενός υπέροχου πρωτοτύπου. Αφαιρέσεις και αθροίσματα προκύπτουν κάτω από οξυζενέ φωτισμούς, μυρωδιές σαπουνιού και πράγματα που δεν ανήκουν στις λογοτεχνικές διακοσμήσεις μα σε μια ιδιοφυή αφήγηση του κόσμου, εστιασμένη στο θέμα που περισσότερο από κάθε τι άλλο κατέχουμε. Κοιτάζω τη βασιλική μου φλέβα, βλέπω εκεί χλωροφύλλη που ταλαντεύεται, θα γράψει η Αν. Χονδρογιάννη ξυπνώντας, μαζί με ένα σωρό αισθήσεις, το πολύ παρελθόν που ζει κάτω από γρασίδι. Πνιγμένοι ψίθυροι δίνουν το όνομά τους σε δρόμους, πρόσωπα και οράματα. Η ζωή που αστράφτει από ιδιαιτερότητες γράφει τη δική της ιστορία, ξυπνώντας από σελίδα σε σελίδα χίλιες μικρές και μεγάλες λεπτομέρειες, απόλυτα ταιριαστές με το βαθύτερο υλικό της βιογραφίας μας. Οι ηδονές στο μυθιστόρημα της Βερύ δεν φαντάζουν καθόλου άκαμπτες μα ξυπνούν σαν επιθυμίες κοιμισμένες από καιρό, που τώρα εξαπολύονται τρομερές ξεσηκώνοντας αυτή τη συμβατικότητα που είπαμε ζωή μας.

Δεν έχει λύτρωση η ήττα της Μαριλύν. Σε μια παγκόσμια συνέχεια το κορίτσι βρίσκει τη θέση του μέσα σ’ έρωτες καλοβαλμένους, μπλέκει με ωροσκόπια και ισορροπεί όλη τη μέρα πάνω σε στιλέτα. Είναι μια ακροβάτισσα που πότε πότε θυμάται, και έτσι όλα τα αποκαθηλώνει από πείσμα και ειλικρίνεια. Στον μικρό ναό της Ιζαμπέλ Βερύ μπορεί να βρει κανείς περισσότερους από έναν θεούς. Σε μια άκρη καίει το χαμηλό φως του λόγου, ενώ στην άλλη πλευρά, κάτω από μια ετοιμόρροπη σκαλωσιά, κάποιος προσεύχεται στο ένστικτο. Στον κόσμο της Ιζαμπέλ που αποκαλύφθηκε στο μαγικό Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν βρίσκουμε στοιχεία από την κοινή μας αγωνία. Και έτσι, αυτή η λεπτή ιστορία που ξετυλίγεται μέσα από τη –σχεδόν χειρονομία– γραφή της Βελγίδας δημιουργού υψώνεται στο μέγεθος του κλασικού. Στο ύψος της σύλληψης που διακατέχεται από αλήθεια, απαλλαγμένης ολότελα από τεχνάσματα, ντυμένης με μια ατμόσφαιρα ανθισμένης μουσελίνας.

Σήμερα η Μαριλύν, χθες η τραγική Μέριλυν και αργότερα, σε καιρούς που ακόμη φαντάζουν αδιάβατοι, άλλα ονόματα. Ξανθά κορίτσια, όλο λάμψη και σχεδόν σπασμένο μακιγιάζ, θέτουν στο προσκήνιο την οργιαστική θρησκεία του ανθρώπου. Είναι τόσες οι ενοχές που διαμορφώνουν μια συνείδηση, τόσα κουρέλια από ίσκιους που πέρασαν κρύβουν κάθε τόσο το φως. Μια ολόκληρη πράξη, γεμάτη δεσποτισμό και υποταγή, ένα έργο με συχνότητα προσωπική και κατάλληλη, βρίσκει τους ρόλους του μες στην ανάμνηση.

{jb_quote} Μες στο κείμενο δεν θα βρεις τρόπους δανεικούς και φερσίματα ψεύτικα, μόνο το ανάλαφρο βήμα της δημιουργού, που σε ταξιδεύει σε καθεμιά από τις τρεις θεμελιώδεις εποχές της. {/jb_quote}

Δεν έχει τόπο, δεν έχει χρόνο το μυθιστόρημα της Ιζαμπέλ Βερύ. Δεν διαθέτει δεξαμενές των καθαρμών, δεν παίρνει θέση, δεν κάνει έρωτα μα ερωτεύεται, όλα στα χέρια της είναι κλειδιά του κόσμου και της ζωής. Με ένα γράμμα σκοτώνεται ένας μύθος και ξυπνά κάποιος άλλος, μα το ζητούμενο παραμένει ακέραιο. Και έτσι μπορούμε να μιλούμε πως το κορίτσι της αφήγησης, εκείνη η θεμελιώδης μορφή πάνω στα κάτοπτρα, γυρεύει κάτι λιγότερο από το προορισμένο, κάτι περισσότερο από το κορμί. Ονειρεύεται από την αρχή τα όνειρά της, σε μια στροφή, πάνω σε μια απομίμηση του εαυτού της στέκει, αλλάζει κατεύθυνση τραβώντας σαν λεπτό εγχειρίδιο ίσια στις καρδιές. Είναι η θέρμη και η αφοσίωση του κειμένου που εκπληρώνεται από γλώσσα σε γλώσσα, ακριβώς επειδή διαθέτει μια προσήλωση έξω και πέρα από τη λογοτεχνική θέληση. Αφοπλίζοντας τα χρόνια αφήνει το μικρό ρίγος να φανεί, αφήνει το ματωμένο τριαντάφυλλο να στάξει, από πόθο αγρυπνά, γίνεται όλοι οι άνθρωποι με μια αμεσότητα μουσική.

Διαβάζω τους τίτλους των καινούργιων εκδόσεων. Το Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν από το Βακχικόν φέρει σπάνια δυναμική και μια κοριτσίστικη διάθεση. Αρκούν άραγε όλα τούτα για να κατατάξει κανείς το έργο της Ιζαμπέλ Βερύ; θα ισχυριστεί κανείς. Όμως τότε θα έχει πια για πάντα χάσει την πιθανότητα να βρει το αποτύπωμα της εποχής του, δουλεμένο από μια σπάνια φλέβα. Σχόλια και αναφορές αφθονούν μες στην αφήγηση, προσφέροντας και άλλους δρόμους για να νιώσει κανείς βαθύτερα τις ποικίλες αφορμές που βάζουν μπρος το ροδάνι της δημιουργού. Η Μαριλύν περνά τις εποχές στεφανωμένη με μια δύναμη ποιητική και έναν λοξό φωτισμό πάνω στα πράγματα. Κάθε τόσο φωτίζει τον παράδεισο που πέθανε, την συντροφεύει το βάρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Δεν είναι το λεπτοφυές ρομάντζο, μα ένα είδος προσωπικής εξομολόγησης που φθάνει σαν σοφός καιρός, ανατρέποντας βλέμματα και τεχνοτροπίες μες στις σελίδες της έκδοσης.

Πρησμένοι μηροί, φουσκωμένοι κώλοι, χοντρές θηλές. Έχει τόσα στρώματα η ομορφιά της Μαριλύν και η Αν. Χονδρογιάννη με τη μετάφρασή της τα πραγματώνει, ανασύροντας στο προσκήνιο εκείνον που είπε η γλώσσα φωτίζει την άβυσσο και ας μην το υποψιαζόμαστε. Ο Ρεμπώ, ο μαγικός μονόλογος της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας βρίσκουν λίγο χώρο μέσα σε γωνιές και σκιερές διασταυρώσεις της εξομολόγησης. Την τυφλή από έρωτα Μαριλύν καθοδηγεί κάποτε ένα παιδί, τη σκορπίζουν χίλια όνειρα στον άνεμο, είναι ένα ατέλειωτο μυθιστόρημα με άπειρες σελίδες. Το Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν λάμπει πίσω από την αξεδιάλυτη σκόνη, γίνεται μύθος προσωπικός ενός καιρού και αντηχεί. Η ποίηση κερδίζει όλο το έδαφος που αναλογεί στην εποχή μας, η Μαριλύν καταδιώκεται από συγκινήσεις και θα μπορούσε να λέγεται Ορέστης ή να είναι η φτωχή των ερειπίων σε ένα πορτογαλικό δράμα. Δεν έχει σημασία, αφού το κορίτσι του βιβλίου συλλαμβάνει το δικό της αιώνιο μες στον χρόνο.

Ο γερο-Φάουστ το είπε πως η καρδιά σας στις καρδιές δεν θα επιδρά, άμα αυτό δεν βγαίνει από την ίδια την καρδιά. Όλα ταιριάζουν τέλεια στη φθαρμένη Μαριλύν του εξωφύλλου και η σπάνια συστολή εξαγνίζει για πάντα την ομολογία της λαγνείας. Ο Ιωσήφ Αρνές επιμελείται την έκδοση, ενώ η Ανδριάνα Χονδρογιάννη με τη μεταφραστική της προσέγγιση συστήνει εξαρχής τον ρυθμό της Βερύ. Όλα τα άλλα αφορούν το σπάνιο ταλέντο της δημιουργού και δεν επιδέχονται καταγραφή και ανάλυση. Μόνο την αμέριστη συμπαράσταση μιας σιωπηρής ανάγνωσης ζητούν και μια καρδιά ελεύθερη, ίδια φύση που αγαπά να κρύβεται. Το Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν είναι γεμάτο από το σπάνιο υλικό της ζωής.

Το 2013 η Ιζαμπέλ Βερύ κέρδισε το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το βιβλίο της Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν.

Ξεκοκαλίζοντας τη Μαριλύν
Ιζαμπέλ Βερύ
Μετάφραση: Ανδριάνα Χονδρογιάννη
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 162
ISBN: 978-960-638-224-6
Τιμή: 10,60€