Walter Puchner: «Η λεπτουργός»

Ένα δοκίμιο, στο οποίο η διεισδυτική ματιά του συγγραφέα αποκρυπτογραφεί τον ποιητικό λόγο μιας σημαντικής μορφής της γενιάς του ’70, είναι η Λεπτουργός του καθηγητή θεατρολογίας Βάλτερ Πούχνερ, που πραγματεύεται την ποίηση της Παυλίνας Παμπούδη. Χρησιμοποιώντας τον τίτλο ενός παλαιότερου ποιήματος της ποιήτριας, το οποίο ονομαζόταν «Ο λεπτουργός», ο συγγραφέας αλλάζει το αρσενικό άρθρο και βαφτίζει το συγκεκριμένο πόνημα με την ίδια λέξη, σε γένος θηλυκό, προκειμένου να σκιαγραφήσει με λεπτομέρειες

τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πνευματικής φυσιογνωμίας της Παμπούδη. Τα εσωτερικά της τοπία, που εκτείνονται τόσο στην πλούσια λογοτεχνική δουλειά της, όσο και στην εικαστική. Εντυπωσιάζεται κανείς ανακαλύπτοντας τον αριθμό των έργων της και τους χώρους όπου ανήκουν. Με γλώσσα που ξαφνιάζει και μηνύματα αναπάντεχα, ο λόγος της Παυλίνας Παμπούδη προκαλεί τον αναγνώστη να τον διαβάσει ξανά και ξανά, αφυπνίζοντας μέσα του την επιθυμία να περιπλανηθεί σε όλες τις διαστάσεις της έκφρασής της.

Στο εν λόγω πόνημα ξεχωρίζει το κεφάλαιο με τίτλο «Στοιχεία πνευματικής βιογραφίας», όπου «σκηνοθετείται» μια συνέντευξη που παίρνει η ίδια η ποιήτρια από τον εαυτό της. Διηγείται τη διαδρομή της στην τέχνη από τα παιδικά της χρόνια, αποκαλύπτοντας ότι πνευματικός της παππούς υπήρξε ο Άγγελος Σικελιανός, ο οποίος είχε βαφτίσει τη μητέρα της. Μια προσωπογραφία ζωγραφισμένη με χιούμορ και ζωηρά χρώματα, στην οποία διακρίνουμε μια τολμηρή δημιουργικότητα.

{jb_quote}Ο αναγνώστης περιδιαβαίνει το σύμπαν της ποιήτριας, ανακαλύπτοντας μέσα από τον κρυπτικό της λόγο τις δικές του υποσυνείδητες κατοικίες.{/jb_quote}

Για την εξερεύνηση ετούτης της πολυπράγμονος προσωπικότητας, ο συγγραφέας καθοδηγεί τον αναγνώστη παραθέτοντας συχνά στίχους και κείμενα της Παμπούδη, προκειμένου να ενεργοποιήσει μέσα του εκείνη την εσωτερική αίσθηση της άμεσης επαφής με την ποίηση, του βιώματος με το κείμενο, που είναι πολύ περισσότερο γόνιμο από μια άκαμπτη λογοτεχνική θεωρία. Πώς αλλιώς θα μπορούσε κανείς να περιπλανηθεί σε ένα σύμπαν, το οποίο απλώνεται πέρα από την υπαρκτή πραγματικότητα, όπου οι μορφές και τα σχήματα ρευστοποιούνται ακολουθώντας μια παράξενη ροή του χρόνου; Όπου οι σκέψεις συσχετίζονται με το όνειρο; Με οδοδείκτη τη γλώσσα, η οποία αποτελείται από υλικό ανώνυμο, όπως τονίζει ο συγγραφέας, ο αναγνώστης περιδιαβαίνει το σύμπαν της ποιήτριας, ανακαλύπτοντας μέσα από τον κρυπτικό της λόγο τις δικές του υποσυνείδητες κατοικίες.

Πώς άλλαξε λοιπόν ο άνθρωπος/ Όταν τον νοίκιασα/ Δεν υπήρχε κρεατομηχανή εδώ/ Ούτε χτισμένη πόρτα, ούτε αυτά/ Τα μπουκάλια με τους απογόνους./ Γεμίζει ολοένα χαμένα αντικείμενα. Αζήτητα.

Οπισθοχωρώντας/ Σιγά-σιγά εντοιχίζεται. Κατάπληκτος/ Με έναν επίδεσμο στα μάτια, όπου/ Λεκέδες αμνησίας απλώνουν.

Κάποτε νυχτώνει στ’ αλήθεια./ Απλώνει το μαύρο στις φλέβες. Τότε/ Για λίγο, από σφυγμό σε σφυγμό/ Γράφονται και σβήνουν/ Παλιοί στίχοι θαμποί/ Χωρίς λόγο, χωρίς λόγια πια/ Σαν μουσική στον καθρέφτη, σαν/ Τεθλιμμένοι συγγενείς.

Το δοκίμιο Η λεπτουργός τελειώνει με μια εύστοχη αναφορά του συγγραφέα στο δηκτικό χιούμορ που υπάρχει στο συγγραφικό έργο της Παυλίνας Παμπούδη:

«Το ανθρώπινο χιούμορ έχει πολλές εκδοχές. Άπειρες. Από την ανελέητη γελοιοποίηση και τη μοχθηρή κακεντρέχεια έως τη σάτιρα και την παρωδία και από εκεί στη συμπονετική ανάδειξη των αδυναμιών, με συμπάθεια και αγάπη. Από την ειρωνική αυτοϋπονόμευση, στο σφάξιμο του άλλου με βαμβάκι.
[…]
Το δηκτικό χιούμορ της Παυλίνας Παμπούδη είναι άλλης υφής: το γκροτέσκο δεν έχει πια σημεία αναφοράς στο τραγικό ή το κωμικό της υπαρξιακής συνθήκης, αλλά είναι αποκομμένο, ασύνδετο και άσχετο με αξιακά συστήματα και ολικές προσεγγίσεις, συγκολλά ψηφίδες ενός χαοτικού μωσαϊκού, κάνει montage της αστρικής σκόνης, ένα pastiche από σπαράγματα του επιστητού που κινούνται αυτόνομα και με αυτάρκεια, συναντιούνται τυχαία και, πριν διαλυθούν πάλι οι στιγμιαίες ενώσεις, ιδού: ένα απίθανο νόημα σαν αστραπή διαφωτίζει τη δυνατότητα ή και υποψία μιας δυνητικής ερμηνείας, που είναι τόσο υπερβατικά εξωλογική και απίθανη, που ο έλλογος νους την απορρίπτει αυτοστιγμεί».

Η λεπτουργός
Επιστήμη και μύηση στο ποιητικό έργο της Παυλίνας Παμπούδη
Βάλτερ Πούχνερ
Ροές
250 σελ.
ISBN 978-960-283-511-1
Τιμή €13,78

Keywords
Τυχαία Θέματα