Χάρις Κανελλοπούλου: συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου

22:20 1/12/2023 - Πηγή: Diastixo

Η Χάρις Κανελλοπούλου είναι ιστορικός τέχνης, επιστημονική υπεύθυνη και επιμελήτρια της Συλλογής έργων τέχνης της Τράπεζας της Ελλάδος. Είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει Ιστορία της Τέχνης στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους: Κριτική+Τέχνη Νο6. Σύγχρονη Τέχνη και Αρχείο: αρχειακές συλλογές, καλλιτεχνικές

πρακτικές, προβληματισμοί (Αθήνα: AICA Hellas, 2015, επανέκδοση 2020)· Αρχαίος κόσμος και νεότερη τέχνη (Αθήνα: Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης Τράπεζας της Ελλάδος, 2021)· 10 χρόνια Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (Αθήνα: ΙΣΕΤ, 2021)· Γιαννούλης Χαλεπάς. Σημειώσεις για τη ζωή και το έργο του (Αθήνα: Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης Τράπεζας της Ελλάδος, 2022), κ.ά. Εργασίες της έχουν δημοσιευτεί σε πρακτικά συνεδρίων, επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και καταλόγους εκθέσεων. Είναι μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης Aica Hellas και της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης. Η ακόλουθη συνέντευξη μαζί της έγινε με αφορμή την έκθεση Παράλληλη θέαση: Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, που εγκαινιάστηκε στις αρχές Νοεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 21 Ιανουαρίου 2024.

Κυρία Κανελλοπούλου, τι σημαίνει ο τίτλος της έκθεσης Παράλληλη θέαση; Τι προσκαλείτε τον θεατή να θεαθεί εν παραλλήλω;

Στην τρέχουσα έκθεση με έργα τέχνης από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, η «παράλληλη θέαση» σηματοδοτεί την ευκαιρία για τον θεατή να διατρέξει μια εικαστική διαδρομή με ενδιαφέρουσες συνυπάρξεις έργων από καλλιτέχνες διαφορετικών ιστορικών περιόδων και καλλιτεχνικών ρευμάτων, η οποία εκτείνεται από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα. Σκοπός της παράλληλης θέασης είναι να αναδειχθεί ένας ανοικτός και δημιουργικός διάλογος μεταξύ των εικαστικών δημιουργιών και να ενεργοποιηθούν διαφορετικές συνδέσεις, συγκρίσεις και ερμηνείες χάρις στην αναμεταξύ τους παρατήρηση. Υπό αυτή τη λογική, στον εκθεσιακό χώρο δημιουργούνται διάφοροι «κύκλοι θέασης». Έτσι, παραδείγματος χάριν, τοπία της Αθήνας του Παναγιώτη Τέτση και του Σπύρου Βασιλείου ακολουθούνται από τη σύγχρονη ερμηνεία της πόλης σε έργα του Ηλία Παπαηλιάκη, του Ζάφου Ξαγοράρη ή της Ειρήνης Ευσταθίου. Αναγνώσεις του μύθου και της ιστορίας τροφοδοτούνται από το έργο των Νικόλαου Γύζη και Μιχαήλ Αξελού, αλλά και των Γιώργου Λαζόγκα, Γιάννη Ψυχοπαίδη, Βάνας Ξένου, Αλεξάνδρας Αθανασιάδη. Αλλά και εικαστικές γραφές πέραν της αναπαράστασης –από καλλιτέχνες όπως οι Γιάννης Σπυρόπουλος, Ντίκος Βυζάντιος, Σελέστ Πολυχρονιάδη, Γιάννης Μιχαηλίδης, Γιάννης Αδαμάκος, Ρένα Παπασπύρου, Όπυ Ζούνη, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Βασίλης Γεροδήμος, Αντώνης Ντόνεφ– ανοίγουν συζητήσεις για τους οπτικούς πειραματισμούς, τη συμβολική διάλεκτο ή την αλληγορική σημασία των έργων.

Πώς επιλέξατε τα συγκεκριμένα έργα για την έκθεση και όχι άλλα;

Τα έργα επιλέχθηκαν με βάση το σκεπτικό της επιμέλειας και της «αρχιτεκτονικής» της έκθεσης. Οι τρεις διακριτοί εκθεσιακοί χώροι στο κτήριο του Ιδρύματος Θεοχαράκη έδωσαν την αφορμή για τη δημιουργία των τριών εννοιολογικών ενοτήτων που απαρτίζουν την έκθεση: «Τόποι και χώροι», «Μύθοι και άνθρωποι», «Δυναμική της “έλλειψης”». Εβδομήντα έργα τέχνης διαμοιράστηκαν στις ενότητες αυτές και στους επιμέρους «κύκλους θέασης», με γνώμονα τις θεματικές και τεχνοτροπικές ιδιαιτερότητές τους, αλλά και σχετικά ισάριθμα ως προς τις εποχές που αντιπροσωπεύουν, έτσι ώστε να εξυπηρετείται η αντίστιξη και η παράλληλη θέαση μεταξύ διαφορετικών εποχών. Έτσι, είκοσι έργα της έκθεσης αποτελούν ιστορικές δημιουργίες από τον 19ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ού. Πενήντα έργα έχουν δημιουργηθεί από το 1950 και μετά, και από αυτά –ειδικότερα– τριάντα έξι από το 1980 και μετά. Ο θεατής πορεύεται ανάμεσα σε έργα καλλιτεχνών της Ακαδημίας του Μονάχου, πρωτοπόρων του ελληνικού Μοντερνισμού στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά και δημιουργών της λεγόμενης Γενιάς του ’30. Ακόμα, συναντά δημιουργίες εκπροσώπων της ελληνικής αφαίρεσης, της πρωτοπορίας των δεκαετιών του 1960 και 1970, καθώς και της σύγχρονης εικαστικής παραγωγής.

Πολύ ενδιαφέρον! Και ποιος είναι ο παλαιότερος πίνακας στην έκθεση;

Τα παλαιότερα έργα στην έκθεση είναι οι υδατογραφίες του Βικέντιου Λάντσα Εσωτερικόν. Παρθενώνας και Οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός (περ. 1870). Ανήκουν σε μια θεματική που άνθησε προς το τέλος του 19ου αιώνα και αφορά την απεικόνιση μνημείων και αρχαιολογικών τοπίων ως ένα ιδεατό και αδιάψευστο τεκμήριο της σύνδεσης και αδιάλειπτης συνέχειας ανάμεσα στην αρχαία και τη νεότερη Ελλάδα. Ο θαυμασμός για το μεγαλείο της αρχαιότητας αναδεικνύεται μέσα από την ακρίβεια της αναπαράστασης των απεικονιζόμενων μνημείων. Παράλληλα, εμφανίζεται εμφατικά και το στοιχείο της νοσταλγίας, στον τρόπο με τον οποίο το ρέον χρώμα και το ατμοσφαιρικό φως διασπούν τη στιβαρότητα των αρχιτεκτονικών όγκων· αλλά και μιας ρομαντικής μελαγχολίας, ιδίως στον τρόπο που αποτυπώνεται η φθορά του χρόνου και η συμβίωση των μνημείων με ένα ταπεινότερο σύγχρονο περιβάλλον.

Και ο πιο σύγχρονος πίνακας;

Ο πιο σύγχρονος πίνακας της έκθεσης, ο οποίος ανήκει στα πλέον πρόσφατα αποκτήματα της Συλλογής, είναι Το πάρκο του Τζουλιάνο Καγκλή (2023). Πρόκειται για ένα τοπίο που διαμορφώνεται στα όρια μεταξύ αναπαράστασης και αφαίρεσης, με δυναμική εξπρεσιονιστική χειρονομία και χρωματική ένταση. Στον δυναμικό κινούμενο χώρο που δημιουργείται στον καμβά, ο θεατής προσκαλείται να ανακατασκευάσει την εικόνα από τα ίχνη της και να προσδιορίσει την αφήγηση μέσα από την προσωπική κατανόηση.

{jb_quote} Σκοπός της παράλληλης θέασης είναι να αναδειχθεί ένας ανοικτός και δημιουργικός διάλογος μεταξύ των εικαστικών δημιουργιών και να ενεργοποιηθούν διαφορετικές συνδέσεις, συγκρίσεις και ερμηνείες χάρις στην αναμεταξύ τους παρατήρηση. {/jb_quote}

Πραγματικά πολύ πρόσφατος. Μπορούμε να συνδέσουμε την έκθεση με τις σύγχρονες τάσεις της ελληνικής ζωγραφικής;

Η παρουσία αρκετών έργων στην έκθεση από σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους μαρτυρά τη σύνδεσή της με πτυχές της εγχώριας ζωγραφικής της εποχής μας. Ο Γιώργος Ρόρρης, ο Στέφανος Δασκαλάκης, ο Τάσος Μαντζαβίνος, ο Θανάσης Μακρής, ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης, ο Αντώνης Στάβερης, ο Ηλίας Παπαηλιάκης, ο Τζουλιάνο Καγκλής, η Ηώ Αγγελή, η Έμι Αβόρα ανήκουν, μεταξύ άλλων, στους δημιουργούς που υπηρετούν με συνέπεια και ευρηματικότητα το μέσο, καθώς συνδυάζουν διαχρονικές αξίες της ζωγραφικής με σύγχρονες αναζητήσεις.

Με ποια κριτήρια γίνονται οι αγορές έργων τέχνης από την Τράπεζα της Ελλάδος σήμερα; Και τι είδους έργα εντάσσονται στη Συλλογή της;

Ο εμπλουτισμός της Συλλογής προχωρά με τακτικό ρυθμό και με σκοπό να αναδεικνύεται τόσο ο ιστορικός χαρακτήρας της όσο και ο βηματισμός της παράλληλα με τα σύγχρονα τεκταινόμενα. Ένα από τα χαρακτηριστικά της Συλλογής αποτελεί το ενδιαφέρον για τη ζωγραφική αναπαράσταση – εκεί άλλωστε βρίσκεται και ένας σημαντικός πυρήνας της με έργα που ανήκουν στον 19ο αιώνα και στο πρώτο μισό του 20ού. Το ενδιαφέρον για παραστατικά έργα συντηρείται και στις νέες επιλογές για τον εμπλουτισμό της Συλλογής, πλέον όμως εντάσσονται και έργα της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής που διατυπώνουν νεότερες εκφάνσεις της εικαστικής γλώσσας μέσα από διαφορετικές τεχνικές.

Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα μας είπατε. Σας ευχαριστούμε πολύ!

Σας ευχαριστώ πολύ κι εγώ.

Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση μπορείτε να δείτε εδώ.

Έργα στο συνοδευτικό εικαστικό:
1. Ζάφος Ξαγοράρης, Αγάλματα και πλήθος, 2012. Συλλογή Τράπεζας της Ελλάδος.
2. Ιωάννης Αλταμούρας, Βάρκες στην αμμουδιά, 1872-1874. Συλλογή Τράπεζας της Ελλάδος.
3. Νικόλαος Γύζης, Ο ποιητής στην πηγή (Η έμπνευση του ποιητή), περ. 1875-1880. Συλλογή Τράπεζας της Ελλάδος.
4. Δημήτρης Αληθεινός, Σημεία μέσα στους χρόνους, 1981. Συλλογή Τράπεζας της Ελλάδος.
5. Ιωάννης Ζαχαρίας, Το γράμμα, 1867-1873. Συλλογή Τράπεζας της Ελλάδος.
6. Στέφανος Δασκαλάκης, Χωρίς τίτλο, 2021. Συλλογή Τράπεζας της Ελλάδος.