Δήμητρα Κωτούλα: «Θα ήσουν παντελώς ανυπεράσπιστος»

00:32 13/1/2022 - Πηγή: Diastixo

Τι μπορεί να συμβολίζει μια λευκή σελίδα; Ποιες σκέψεις μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος μπροστά σ’ αυτήν, ιδίως όταν είναι ποιητής; Τι κρύβει μια λευκή σελίδα; Πολλά τα ερωτήματα για τα «Ποιήματα της λευκής σελίδας», που αποτελούν και το μεγαλύτερο σώμα της τρίτης κατά σειρά ποιητικής συλλογής της Δήμητρας Κωτούλα, Θα ήσουν παντελώς ανυπεράσπιστος, με υπότιτλο Ποιήματα της λευκής σελίδας. Η συλλογή, πάντως, δείχνει πως η ποιήτρια δεν είναι παντελώς ανυπεράσπιστη μπροστά σε μια λευκή σελίδα. Με τα εργαλεία της ποιητικής γραφής που διαθέτει δεν πτοείται από το κενό που αντικρίζει, σε όποια

μορφή κι αν αυτό εμφανίζεται, είτε ως αγωνία γραφής ή απουσία έμπνευσης ή υπαρξιακή αγωνία. Προσηλωμένη στην άγραφη σελίδα στοχάζεται και έτσι τα ποιήματα γεμίζουν τις λευκές σελίδες με σπινθήρες που αγωνίζονται να φωτίσουν το μαύρο, το ανεξιλέωτο τίποτα.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Η ποιητική συλλογή διακρίνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, τα «Ποιήματα της λευκής σελίδας», περιέχει δύο ενότητες με τίτλους «Θέσεις» και «Αντιθέσεις», ενώ το δεύτερο φέρει τον τίτλο «Animal triste». Στο πρώτο μέρος τα ποιήματα είναι σπονδυλωτά και έχουν ως κεντρικό μοτίβο τη λευκή σελίδα, η οποία φαίνεται να σηματοδοτεί τον προαιώνιο φόβο της ύπαρξης, την ανυπαρξία, «το βουβό γκρέμισμα των όντων» (ΙΙ), τον αδυσώπητο χρόνο που επιτίθεται «ορμώντας κατά πρόσωπο στη θνητότητα» (II). Η ποιήτρια έχει βέβαια όπλα για να τον πολεμά, τις λέξεις της, την πίστη της στην επόμενη «βασιλεία», καθώς και τη σιωπή της. Η άγραφη σελίδα, ωστόσο, θλίβει το ποιητικό υποκείμενο, αφού τελικά είναι μαύρη στη βαθύτερη ουσία της. Γι’ αυτό και αναζητά έστω κι ένα μικρό ποίημα που θα μπορεί να βρει τον δρόμο του στον κόσμο μονάχο, όταν η ίδια δεν θα υπάρχει (XXIII). Οι παρενθέσεις σε κάποια ποιήματα στις «Θέσεις», κάτω από τον λατινικό αριθμό, εκφράζουν συναισθήματα και σκέψεις που γεννώνται κατά την αναμέτρηση του ποιητικού υποκειμένου με τη λευκή σελίδα (τάση φυγής, θυμός, τάση «προς υπεράσπισιν»), ενώ στις «Αντιθέσεις» διατυπώνεται η μελαγχολική της διαπίστωση πως η σελίδα παραμένει πάντα άγραφη, ακόμα κι αν γεμίσει με στίχους (V): Την πλένω/ και την ξαναπλένω·// παραμένει λευκή–/ και ούτω καθεξής.// Μόλις την αποκαλέσω «σελίδα»/ αναχωρεί βγάζοντας περίεργους ήχους/ σαν μουσική.

Τι συμβολίζει, λοιπόν, το μοτίβο της λευκής σελίδας; Είναι η ατελεύτητη και άμωμη ποίηση με την άπιαστη φύση της ή μήπως η ζωή που με βεβαιότητα μας οδηγεί στο τέλος, έστω κι αν προσπαθούμε να αφήσουμε ένα στίγμα στη γη; Είναι, τελικά, το απειλητικό «τίποτα»; Φως ή σκοτάδι; Η ποιήτρια, πάντως, αφήνει μια χαραμάδα φωτός στη γραφή της, την αίσθηση πως κάπου υπάρχει ένας «Θεός ελεήμων»: Ο ουρανός ανοίγει τα ανθεκτικά του φύλλα/ σαν πορτοκάλι./ Θυμήσου:/ Μπορούμε πάντα να προσφύγουμε εκεί/ σε περίπτωση αγωνίας/ ή πείνας (VΙΙΙ).

{jb_quote}Η νέα ποιητική συλλογή της Δήμητρας Κωτούλα αναδεικνύει με ευαισθησία, απλότητα και στοχαστική διάθεση την αέναη πάλη του ανθρώπου με το υπαρξιακό κενό και τα μονήρη συναισθήματα που επιφέρει αυτός ο αγώνας.{/jb_quote}

Η δεύτερη ενότητα, με τίτλο «Animal triste» (Ζώο λυπημένο), περιλαμβάνει στιγμές, στοχασμούς και εικόνες που αποτυπώνουν ανάγλυφα, με λεκτική στωικότητα και ήπια φιλοσοφική διάθεση, το αίσθημα της μοναξιάς, της θλίψης και της απογοήτευσης. Ο μελαγχολικός τόνος πηγάζει από την τρέχουσα κατάσταση του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας, της συνεχούς αντισηψίας, του φόβου και του θανάτου. Φράσεις όπως «περιφραγμένο καλοκαίρι», «νεκρά ιμπρεσιονιστικά φρούτα», «άσηπτη ατμόσφαιρα», «κουφωτή σπηλιά», «φως βιολετί …εγκλωβισμένο», «μάσκες» κ.ά. σκιαγραφούν με έντονα χρώματα την ατμόσφαιρα της ακινησίας της περασμένης άνοιξης, της ασφυξίας, της έλλειψης οξυγόνου και επικοινωνίας, καθώς και της λαχτάρας ενός αγγίσματος («Το ποίημα αυτό είναι λυπημένο// επειδή δεν μπορεί να σ’ αγγίξει»). Υπομονετικά, η ποίηση μαζεύει σαν σπυριά τις λέξεις της αναμένοντας την απελευθέρωση, με τον φόβο όμως πως και το «μοτέρ της ποίησης/ σε λίγο θα πάψει» αλλά και με τη βεβαιότητα πως:

Όταν πέσουν οι μάσκες
κι οι χειρονομίες γίνουν
πάλι ανοιχτές
και μπορούμε να ιδωθούμε
χωρίς φρίκη
θα σκεφτούμε
ότι το τίποτα
ίσως είναι τελικά
προσευχή.

Η νέα ποιητική συλλογή της Δήμητρας Κωτούλα αναδεικνύει με ευαισθησία, απλότητα και στοχαστική διάθεση την αέναη πάλη του ανθρώπου με το υπαρξιακό κενό και τα μονήρη συναισθήματα που επιφέρει αυτός ο αγώνας. Η ποιήτρια, στον ενδοσκοπικό μονόλογό της, αποτυπώνει συναισθήματα και ανησυχίες που αναβλύζουν από την πρωτόγνωρη πραγματικότητα του εγκλεισμού, δραπετεύοντας με τον τρόπο αυτό από τη δύσκολη πραγματικότητα. Έτσι, και η ποίηση δεν αναστέλλεται και η λευκή σελίδα γράφεται και το ποιητικό ταξίδι συνεχίζεται λυτρωτικά, καθόλου ανυπεράσπιστα.

Θα ήσουν παντελώς ανυπεράσπιστος
Ποιήματα της λευκής σελίδας
Δήμητρα Κωτούλα
Εκδόσεις Πατάκη
σ. 96
ISBN: 978-960-16-8507-6
Τιμή: 12,20€