Γιάννης Ζέρβας

10:16 7/6/2021 - Πηγή: Diastixo

Η ιδέα μιας ανθολογίας αντιπροσωπευτικής της ποίησης του William Carlos Williams ξεκίνησε από τον εκδότη Δρα Λευτέρη Καρτάκη και την ποιήτρια Παυλίνα Παμπούδη. Είχα μεταφράσει το Kora in Hell του William Carlos Williams και αναζητούσα εκδότη, στις δε εκδόσεις Printa η Παυλίνα είχε εγκαινιάσει τη σειρά «Ποίηση για Πάντα». Η Κόρη στην Κόλαση είχε υπάρξει ένα έργο-σταθμός στην ποιητική του εικοστού αιώνα και του μοντερνισμού, και ένα καθοριστικό βιβλίο στην πρώιμη συγγραφική

σταδιοδρομία του Γουίλιαμς. Ήταν ένα από τα πρώτα βιβλία που εισήγαγαν το ποίημα πρόζας και τον αυτοσχεδιασμό στην αμερικανική ποιητική τεχνική και άνοιξαν τον δρόμο για τη Γενιά των Μπιτ, που ακολούθησε μια εικοσαετία μετά.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Ο Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς (1883-1963), ένας ποιητής με ανάμεικτη ευρωπαϊκή και λατινοαμερικανική καταγωγή, που έγινε ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς ποιητές, ιατρός σε μια βιομηχανική επαρχιακή πόλη στο επάγγελμα και βραβευμένος με το Βραβείο Πούλιτζερ, θεωρείται από πολλούς ο αντίποδας του T.S. Eliot, ενός ποιητή από τον Αμερικανικό Νότο που διέπρεψε στην Αγγλία, βιοπορίστηκε στο Λονδίνο μέσα στον συγγραφικό και καλλιτεχνικό κόσμο κι ασπάστηκε τον αγγλικανισμό. Σε αντίθεση με τις μεταφυσικές κυρίως ανησυχίες του Έλιοτ, που θεωρείται συμβολιστής και νεοκλασικιστής, ο Γουίλιαμς υπήρξε θερμός υπέρμαχος της προφορικής αμερικανικής γλώσσας και φώτισε με μια καθαρή και εικονιστική ματιά τον καθημερινό άνθρωπο της αμερικανικής επαρχίας.

Όμως ο Γουίλιαμς ήταν ελάχιστα γνωστός στην Ελλάδα (μόνο μια μικρή επιλογή ποιημάτων του είχε κυκλοφορήσει αρκετά χρόνια πριν, μεταφρασμένη από τον Τάσο Κόρφη, εκδ. Πρόσπερος, 1979) και ο Λευτέρης Καρτάκης, πιστός στην επιμορφωτική του έγνοια (το γράφω με την καλύτερη δυνατή σημασία του χαρακτηρισμού) και την εκδοτική γραμμή που είχε δώσει στη σειρά της η Παυλίνα Παμπούδη, προκειμένου να κυκλοφορήσουν τόμοι που θα σύστηναν σημαντικούς και (συνήθως) λιγότερο γνωστούς ξένους ποιητές στο ελληνικό κοινό, ήθελε μια συνολικότερη παρουσίαση – μάλιστα, ο Λευτέρης Καρτάκης μού είχε πει χαρακτηριστικά: «Έχω κατά νου ένα βιβλίο που θα μπορούσε να δώσει μια συνολική εικόνα του ποιητή σε έναν νέο φοιτητή».

{jb_quote} Απομυθοποιεί το ωραίο και κρατά την ομορφιά του στιγμιαίου. {/jb_quote}

Αυτό σήμαινε ένα πράγμα, στο μυαλό μου: Ένα είδος αντιπροσωπευτικής επιλογής, μια μικρή ανθολογία, που θα ακολουθούσε τη διαδρομή του έργου του. Μάσησα ένα «Ναι, καταλαβαίνω», όχι γιατί δεν μου άρεσε η ιδέα, το αντίθετο, αλλά είχα επίγνωση του πόσο χρόνο θα μου έπαιρνε κάτι τέτοιο, όταν ήδη είχα κάνει μέσα σε μια δεκαετία τέσσερις αναθεωρήσεις της μετάφρασης της Κόρης στην Κόλαση και συνέχιζα να τη διορθώνω!

Η ποίηση του Γουίλιαμς έχει ιδιαιτερότητες και δυσκολίες που δεν αντιμετωπίζονται παρά μόνο αν ωριμάσει αρκετά το έργο του μέσα σου και καταλάβεις τους στόχους του. Ο Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς έχει καταγραφεί πια ως μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του μοντερνισμού στην ποίηση. Η απομάκρυνσή του από τη σχολή του Πάουντ (και τις φυγές της από την πραγματικότητα) προς μια, σταδιακά όλο και περισσότερο, αντικειμενική παρουσίαση των πραγμάτων, γίνεται ταυτόχρονα με την εξέλιξη του ελεύθερου στίχου στην ποίησή του. Έχει μέσα του μια ευρωπαϊκή ποιητική παράδοση, διαφοροποιείται όμως σαφώς από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές τάσεις. Ο Γουίλιαμς πίστευε σε μια ειδική αποστολή του Αμερικανού ποιητή, σαν κι εκείνη που ξεκίνησε ο Γουίτμαν, με διαφορετική όμως νοοτροπία, με φρέσκια χαρά και πεισματικό κέφι, αλλά χωρίς τυφλή αισιοδοξία. Θεωρώντας ότι είχε ένα ιδιαίτερο καθήκον ως Αμερικανός ποιητής, επέμενε ιδιαίτερα στη γένεση μιας γνήσιας ποιητικής αμερικανικής γλώσσας, σε μια εποχή κατά την οποία η πλειονότητα των ποιητών έγραφε ακόμη έμμετρα και στη γλώσσα της μητρόπολης Αγγλίας. Αναζητούσε, επιπλέον, έναν λόγο όχι συντακτικά και γραμματικά ορθό, αλλά σύμφωνο με τη ρέουσα γλώσσα και τις συνήθειές της. «Όχι τη γλώσσα των διανοουμένων», όπως συνήθιζε να λέει, «αλλά αυτήν που μιλούν οι Πολωνές μετανάστριες μανάδες». Επίσης, αυτό που περιγράφει είναι το απειροελάχιστο. Ένα «τίποτα» που σε κάνει να κολλάς επάνω του και αναδεικνύει με μια «ριζική απλότητα» την ίδια την ψυχή της καθημερινότητας. Απομυθοποιεί το ωραίο και κρατά την ομορφιά του στιγμιαίου.

Ένα δεύτερο πρόβλημα με την ανθολόγηση του έργου του Γουίλιαμς έχει να κάνει με την έκτασή του: είναι τεράστιο (μεγαλύτερο από του Έλιοτ), κάτι που δυσχεραίνει την αντιπροσωπευτική επιλογή. Ακόμη κι ο ίδιος, όταν προσπάθησε να ταξινομήσει θεματικά τα ποιήματά του για την έκδοση των Απάντων του, μπερδεύτηκε. Προτίμησα να παρακολουθήσω την πολλαπλότητά του καθώς εκτυλίσσεται χρονικά. Άλλωστε, ήδη από το 1917 τα κεντρικά του θέματα είναι όλα εκεί. Επίσης, ποικίλες εκδοχές εμφανίζονται συχνά στα ποιήματά του μέσα στα χρόνια. Το να τις περιλάβω όλες θα αποτελούσε αντικείμενο φιλολογικής μελέτης, χωρίς όμως, κατά τη γνώμη μου, ιδιαίτερη ποιητική αξία. Τελικά αφέθηκα να επιλέξω με τον τρόπο (ελπίζω) του Γουίλιαμς: Μετέφρασα την εκδοχή που μου άρεσε περισσότερο! Το αποτέλεσμα, πρέπει να ομολογήσω, με ικανοποιεί και βγάζει ένα μεγάλο βάρος από πάνω μου ύστερα από πολλά χρόνια.

Η Κόρη στην Κόλαση και άλλα ποιήματα
William Carlos Williams
Εισαγωγή – Μετάφραση: Γιάννης Ζέρβας
Printa
224 σελ.
ISBN 978-960-6624-88-9
Τιμή €14,84