Κώστας Ακρίβος: «Πότε διάβολος πότε άγγελος»

08:17 16/4/2021 - Πηγή: Diastixo

Στα σαράντα πέντε χρόνια που διαβάζω και κρίνω την ελληνική μεταπολεμική, μεταπολιτευτική και εντελώς σύγχρονη πεζογραφία (και ποίηση, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία) έχω παρατηρήσει πολλά πράγματα, σπουδαιότερο των οποίων είναι το εξής: υπάρχουν συγγραφείς, οι οποίοι όσο μεγαλώνουν γράφουν κάπως υποδεέστερα της προηγούμενης δουλειάς τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τεράστιος Αλέξανδρος Κοτζιάς, ο οποίος μετά τη Φανταστική περιπέτεια που έγραψε το 1985, στη συνέχεια όσα δημοσίευσε από εκεί και πέρα ουσιαστικά υστερούσαν) και συγγραφείς οι οποίοι ωριμάζοντας κυριολεκτικώς κεντάνε, κατασκευάζοντας

μύθους και τεχνικές που δεν συναντιούνται στο προηγούμενο έργο τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πεζογράφος Δημήτρης Νόλλας). Σε αυτή τη δεύτερη δημιουργική ομάδα ανήκει ο κατά πολύ νεότερος Κώστας Ακρίβος, ένας πεζογράφος ο οποίος στα τελευταία του πέντε-έξι βιβλία σχεδόν μας κλέβει την ανάσα, περιγράφοντας μύθους όχι απλά ενδιαφέροντες αλλά συναρπαστικούς. Ο Ακρίβος κυρίως μετά τον Αλφόνς, όπου ανέδειξε ένα κοινωνικοπολιτικό στάτους με ιδεολογικές παραμέτρους και έντονη κριτική διάθεση, σε κάθε του νέα εμφάνιση παρουσιάζει κάτι το εντελώς πρωτότυπο και πρωτόγνωρο, σε σημείο που η δραστηριότητά του να αγκαλιάζει ευρύτερο αναγνωστικό κοινό και παράλληλα να θέτει λιθαράκια στην ποιοτικότερη ανάγνωση αυτού του είδους του λόγου, το οποίο –προσωπικά– θαυμάζω και ζηλεύω.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Αυτή τη φορά ο Ακρίβος αποφασίζει να ασχοληθεί με τον μύθο της Επανάστασης του ’21 Γεώργιο Καραϊσκάκη. (Θα το εντοπίσουμε από τώρα και θα το αναδείξουμε πως το βιβλίο, πέραν της αισθητικής του και της συναισθηματικότητας που εκπέμπει, έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς ο ήρωας έδρασε σχεδόν στη μισή Ελλάδα.) Βέβαια, και επειδή ο συγγραφέας ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση είχε πολλάκις διδάξει το συγκεκριμένο θέμα, άρα του ήταν μάλλον προσφιλές, η ουσία είναι πως πραγματοποίησε τεράστια έρευνα, επιστρέφοντας στα μέρη όπου έζησε, εμπιστευόμενος σοβαρά βιβλία που ως στόχο έχουν την καλύτερη γνωριμία όλων μας μαζί του, εν κατακλείδι χρειάστηκε τριάμισι χρόνια για να ολοκληρώσει ένα μυθιστόρημα, όχι εκτενές που θα κούραζε (άλλωστε ο Ακρίβος «σκοτώνει» τον Καραϊσκάκη σχεδόν στα μέσα της κατάθεσης) αλλά το αντίθετο, κρατώντας τις κεραίες τις αναγνωστικές σε πλήρη εγρήγορση (καθώς το έργο έχει γρίφους και αινίγματα, δεν λειτουργεί γραμμικά, κρατήστε το κεφάλαιο με τον τίτλο «Βασιλίτσα» όπου –προς το τέλος– ερμηνεύονται όλα, σαν λύση θα έλεγα αν είναι δόκιμο σε ένα ιστορικό και αστυνομικό μυθιστόρημα). Ο Ακρίβος, κρατώντας τα ιστορικά δεδομένα όπως θα έπρεπε, ντύνει το έργο με πολλαπλά μυθοποιητικά στοιχεία που –είναι αποδεδειγμένο– φτάνουν μέχρι την προσωπική και την ευρύτερη συγγενική του ιστορία (άρα το χρωστούσε σε ολόκληρη την οικογένεια να γράψει για αυτήν – κάτι που δεν γίνεται πρώτη φορά, και στο παρελθόν είχε αναφερθεί στον γενέθλιο τόπο και στη γενέθλια πόλη), έτσι ώστε και χωρίς τα γεγονότα όπου πρωτοστατεί ο Καραϊσκάκης να παρατίθενται στεγνά ή ισοπεδωτικά, αλλά το αντίθετο, ένθερμα και συγκινητικά, το αποτέλεσμα άκρως αισθητικό και επώδυνο μαζί, να προσομοιάζει με τη ζωγραφική απεικόνιση του ήρωα, τα σκίτσα ή τις βιογραφίες που του απέδωσαν, τέλος, την όλη του εικόνα τόσο στη μάχη όσο και στην ανάπαυλα μέχρι την επομένη.

{jb_quote} Το ίδιο συναρπαστικό είναι το όλο στήσιμο του βιβλίου, η ατμόσφαιρά του, το ύφος, το γλωσσικό του οπλοστάσιο. {/jb_quote}

Το ίδιο συναρπαστικό είναι το όλο στήσιμο του βιβλίου, η ατμόσφαιρά του, το ύφος, το γλωσσικό του οπλοστάσιο. Πράγματι, και ας ακούγεται κάπως κοινότοπο, είναι γεγονός ότι προχωρώντας στην ανάγνωση αισθανόμαστε πως βρισκόμαστε στο κέντρο των επεισοδίων, ότι κι εμείς λαμβάνουμε μέρος στις μάχες, στην αρρώστια, στις πολιτικές και πολεμικές διενέξεις, στον ρόλο του Γεωργίου Καραϊσκάκη στην Επανάσταση, στις σχέσεις με τα παλικάρια, εν κατακλείδι στην τεράστια επιθυμία του Καραϊσκάκη να δει την πατρίδα του απελευθερωμένη, να δει καινούργιο ελληνικό κράτος και ας μην του πιστώνανε εκείνου το παραμικρό μερίδιο. Ο Ακρίβος μάς θέτει τόσο γλωσσικά όσο και ατμοσφαιρικά σε εκείνη την ταραγμένη περίοδο, όπου τίποτα δεν ήταν δεδομένο, όπου μόλις κάποιο μέρος απελευθερωνόταν, αμέσως έπεφτε πάλι στα χέρια των Τουρκαλβανών, όπου ο αψύς Καραϊσκάκης με τις βρισιές και τις βωμολοχίες του έλουζε τον εχθρό, όπου τέλος, όπως και ο τίτλος το επισυνάπτει, αφού είναι λόγια δικά του, έτσι έπρεπε να συμφιλιωθεί ακόμη και με τον διάβολο, προκειμένου να πετύχει την εκδίωξη των κατακτητών από τα ελληνικά εδάφη. Ο Ακρίβος με το γλωσσάρι που παραθέτει στην έξοδο του βιβλίου αποδεικνύει για πολλοστή φορά πως ερεύνησε ακόμη και τη γλώσσα της εποχής, την οποία και μεταφέρει, επιτυγχάνοντας ακόμη περισσότερη μαγική αφήγηση, μια αφήγηση που περιέχει και την τοτινή επικοινωνία αλλά παράλληλα και επιπλέον το τοτινό πολιτισμικό επίπεδο –που, βέβαια, είχε μεγάλες διαφοροποιήσεις– αλλά και την κοινωνική και ταξική διαστρωμάτωση.

Φέτος γιορτάζουμε τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, που στάθηκε η αφορμή ώστε σήμερα να είμαστε ελεύθερο κράτος. Ένα βιβλίο λοιπόν για τον ιδιαίτερα αγαπητό αγωνιστή Γεώργιο Καραϊσκάκη –μεταξύ των πολλών και μυθιστορημάτων αλλά και ιστορικών μελετών– ασφαλώς και προδίδει μια αγάπη, έναν φόρο τιμής, μια υπόμνηση προς όλους μας. Είναι γεγονός ότι στις προηγούμενες δεκαετίες, οι άνθρωποι που πλησίαζαν βιογραφίες των αγωνιστών του ’21 ήταν λίγοι, μοναχικοί, κάποιοι τοπικοί ερευνητές, λαογράφοι, γενικώς άνθρωποι που δεν μπαίνουν στη βιτρίνα της αλυσίδας των γραμμάτων μας. Σήμερα όμως τα πράγματα –και όχι μόνο λόγω της επετείου– έχουν αλλάξει, καθώς ολοκληρωμένοι πεζογράφοι όπως ο Ακρίβος εκκινούν από την οικογενειακή τους ιστορία, πλησιάζουν, ενημερώνονται και γράφουν. Και καθώς δεν βρισκόμαστε στη διάρκεια της δικτατορίας, όπου η εκμάθηση της Ιστορίας ήταν τέτοια που μας έδιωχνε από την πραγματικά τεράστια συνεισφορά των μαχητών του ’21 καθώς ήταν αδύναμη, έτσι που γινόταν το μάθημα, κανενός είδους ταύτιση, αλλά ζούμε σε δημοκρατικό καθεστώς, όπου οι ορίζοντες πρέπει να ανοίγουν και όπου όλα τα σπουδαία πρέπει να γίνονται κτήμα μας, και παράλληλα να πιστοποιείται η εν γένει πληρέστερη γνώμη μας (ή έστω), τέτοια βιβλία είναι καλοδεχούμενα και αποπνέουν μια ευαισθητοποίηση, μια συγκίνηση, μια νότα καλύτερης βίωσης. Ο Ακρίβος, με ένα ακόμη πόνημά του –επικαιροποιημένο και επετειακό– απευθύνεται στον καθένα μας με την ελπίδα της κοινής πορείας όλων προς ένα συγκροτημένο μέλλον, που θα στηρίζεται στο ένδοξο παρελθόν, στους αγώνες, που ήταν μερικές φορές και πέραν πάσης λογικής, προκειμένου η ελευθερία που σήμερα απολαμβάνουμε να έχει διάρκεια.

Πότε διάβολος πότε άγγελος
Κώστας Ακρίβος
Μεταίχμιο
σ. 256
ISBN: 978-618-03-2563-8
Τιμή: 15,50€