Λάκης Λαζόπουλος: συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ

08:17 30/6/2021 - Πηγή: Diastixo

Με το βιβλίο Άλλες γυναίκες φοράνε τα φουστάνια σου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Διόπτρα, ο Λάκης Λαζόπουλος μπαίνει σε μια νέα τροχιά δημιουργίας. Οι εικαστικοί πίνακές του, που συνοδεύουν το νέο ξεκίνημα στη συγγραφή, όπως το οριοθετεί, φανερώνουν αυτό που όλοι αναγνωρίζουμε στον Λάκη Λαζόπουλο, τη δημιουργικότητα. Άλλωστε, ένας άνθρωπος με ανησυχίες ποτέ δεν εφησυχάζει,

διότι πέρα από το στοιχείο της προσφοράς κουβαλά το στοιχείο της εξερεύνησης των δυνατοτήτων του. Ο ίδιος, όπως εξομολογείται στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μετά τη δύσκολη συνθήκη του αποχωρισμού που βίωσε, πλέον αρχίζει να οργανώνει καλύτερα τη ζωή του προς τον δρόμο της ζωγραφικής. Όσο κι αν είναι ένας ολότελα διαφορετικός δρόμος από όσα έχει κάνει, προσωπικά καθόλου δεν με ξενίζει αυτή η προοπτική. Ίσως γιατί επιζητώ από τους φωτεινούς ανθρώπους την υπέρβαση.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Η γυναίκα που μοιραστήκατε το φοιτητικό δωμάτιο στην Κομοτηνή και διανύσατε κάτω από διάφορα μονοπάτια ένα μεγάλο μέρος της ζωής σας, οριοθετεί ένα νέο ξεκίνημα στη συγγραφή. Τι συναισθήματα συνοδεύουν αυτό το νέο ταξίδι;

Με λίγα λόγια, περπατάς χωρίς να έχεις έναν άνθρωπο που μπορείς να ακουμπήσεις αυτά που σκέφτεσαι, χωρίς να μπορείς να εμπιστευτείς, με πολλά χωρίς. Δεν ξέρω γιατί, αλλά πάντα υπάρχει στο μυαλό μου μια σκηνή, από ταινία μάλλον είναι, όπου είναι κάποιος στο χιόνι και περπατάει με τη σύντροφό του. Πίσω από έναν λόφο είναι το σπίτι όπου πρέπει να φτάσουν και ξαφνικά πεθαίνει η γυναίκα, η χιονοθύελλα δυναμώνει κι αυτός δεν έχει τίποτε άλλο να κάνει παρά να φτάσει στο σπίτι μόνος. Αυτό είναι το συναίσθημα.

Τη μεγάλη στεναχώρια, «…την κοντή κουβέρτα για μακριά πόδια», ο κάθε άνθρωπος τη διαχειρίζεται διαφορετικά. Εσείς με ποια μέσα χαράξετε κατευθύνσεις στα καινούργια δεδομένα που παρουσιάστηκαν μετά την καθοριστική απώλεια;

Δεν θα μπορούσα να κοντύνω τα πόδια ούτε να μακρύνω την κουβέρτα, οπότε τα πόδια έμειναν απ’ έξω και το μόνο που σκέφτομαι είναι ότι θα πρέπει να βρίσκομαι σε ένα κλίμα, σε μία συνθήκη που να μπορούν τα πόδια μου να είναι απ’ έξω. Η Πάρος πλέον είναι για μένα το ιδανικό σημείο, είναι ένα όνειρο ζωής να βρεθώ εκεί για να ζω, μακριά από όλους κι από όλα. Όχι μόνο λόγω της απώλειας που είναι καθοριστική, αλλά είναι μία ανάγκη που διαμορφώθηκε ύστερα από πολλά χρόνια αδιάκοπης εργασίας.

Στο βιβλίο γίνονται αρκετές αναφορές και σε διάφορες θεραπείες «μη ενδεδειγμένες» από την επιστημονική κοινότητα, που ακολουθήσατε κατά καιρούς. Μέσα από αυτή τη μάχη με τον θάνατο, ποια συμπεράσματα βγάλατε αναφορικά με τις συμβατικές, ας μου επιτραπεί ο όρος, θεραπείες και αυτές της εναλλακτικής ιατρικής;

Η κανονική ιατρική, όταν ασκείται κανονικά από επιστήμονες κι όταν δεν έχει εκατομμύρια άλλα συμφέροντα, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν από το σύνολο των εξαρτήσεων που ο κάθε επιστήμονας έχει πλέον σε όποιον τομέα και να βρίσκεται, τα οφέλη της συμβατικής ιατρικής είναι πάρα πολλά όταν ο γιατρός έχει έναν στόχο, έχει τα μέσα, ξέρει ακριβώς τι κάνει, έχει έναν σχεδιασμό και ο σχεδιασμός του δεν συμπαρασύρεται από προμήθειες, από φαρμακευτικές, μηχανήματα και διάφορα άλλα. Η εναλλακτική ιατρική έχει κι αυτή να προσφέρει αλλά σε πιο περιορισμένο επίπεδο, γιατί εκεί εισχωρούν πλέον άνθρωποι, απόψεις που δεν έχουν σχέση με τίποτα. Απλώς θέλουν να πάρουν τα λεφτά σου. Υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που δεν ξέρω πώς να τους πω, ούτε εναλλακτικούς ούτε συμβατικούς, που μπορούν να συμβάλουν πάρα πολύ στη θεραπεία ενός ανθρώπου. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που μπορούν να μπαίνουν στην ψυχή ενός ανθρώπου, να κάνουν ένα είδος πνευματικών επεμβάσεων και να μπορούν να στρίβουν το μυαλό από την κατεύθυνση που έχει πάρει. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο, γιατί ο χαρακτήρας μας καθορίζει τα πράγματα και τις αποφάσεις που παίρνουμε. Εν πάση περιπτώσει, εγώ από τους εναλλακτικούς που είδα και γνώρισα δεν είδα και μεγάλη βοήθεια, αντίθετα μάλιστα. Μπορεί βέβαια και να κακόπεσα ή να κακοπέσαμε.

{jb_quote} Επέλεξα να είμαι δίπλα σε έναν άνθρωπο που με στήριξε και με στήριζε πάντα, από τα πρώτα μου βήματα. Αυτό και μόνο μού αρκεί. {/jb_quote}

Στη δύσκολη περίοδο της ασθένειας, εξαπλώνονται και οι κατευθυνόμενες επιθέσεις που σκότωναν σιγά σιγά την εικόνα σας, όπως εξομολογείστε στο βιβλίο. Με καρδιά και ψυχή βαριά λόγω του ανυπέρβλητου αγώνα για παράταση ζωής, τον λυσσαλέο πόλεμο εκείνων των ημερών πιστεύετε πως τον διαχειριστήκατε σωστά;

Δεν ξέρω καν αν τον διαχειρίστηκα ή πώς τον διαχειρίστηκα. Για μένα το σημαντικότερο ήταν να πάρω μια απόφαση. Είμαι από δω ή από κει. Και νομίζω ότι δεν είχα ούτε θα έχω ποτέ απορίες για το αν επέλεξα σωστά. Επέλεξα να είμαι δίπλα σε έναν άνθρωπο που με στήριξε και με στήριζε πάντα, από τα πρώτα μου βήματα. Αυτό και μόνο μού αρκεί.

«Μεγαλώνουμε για να συμβιβαζόμαστε, όχι για να συνεχίζουμε να λέμε σαν παιδιά αυτό που σκεπτόμαστε». Έχοντας διατρέξει στα καλλιτεχνικά πράγματα μια πορεία τεσσάρων δεκαετιών, υπήρξαν φορές που ταξιδέψατε με ρούχα αβεβαιότητας; Τι πιστεύετε πως πρέπει να προσέχει ένας νέος που ξεκινά τώρα στον χώρο του θεάματος;

Ένας νέος άνθρωπος σήμερα ξεκινά με διαφορετικά όνειρα, με διαφορετικές συντεταγμένες, για να παίξει στα ίδια θέατρα που παίξαμε κάποτε εμείς, να συμμετέχει σε ένα καινούργιο γίγνεσθαι. Νομίζω ότι κανένας καλλιτέχνης δεν πρέπει να ξεχνάει ότι ο βασικός του στόχος δεν είναι κανένας άλλος από το να προκαλέσει, να συγκινήσει, να χτυπήσει η καρδιά του θεατή και παίζοντας να δημιουργεί μια νέα καινούργια συγκίνηση. Και το λέω αυτό γιατί έχει γεμίσει η χώρα από αυτά τα καινούργια οικήματα της ασυγκινησίας, όπου δεν μπορείς να νιώσεις σχεδόν τίποτα παρά μόνο να απολαμβάνεις παραστάσεις τέλειας αισθητικής ακρίβειας, με πολύ ωραίους ηθοποιούς, με πολύ ωραία σκηνικά, με πολύ ωραία φώτα αλλά με καμία συγκίνηση. Ίσως να έχει σκοτωθεί και η συγκίνηση και αυτά τα συναισθήματα στην εποχή αυτή, ίσως να αποδίδουν αυτή την ωμότητα την καινούργια, αλλά ο κάθε ηθοποιός μοιάζει σαν ένα δέντρο που έχει και ρίζες και κλαδιά. Κόβοντας κανείς τις ρίζες και τα κλαδιά, μπορεί να απολαμβάνει σκέτα πολύ ωραία ξύλα.

Μέσα στη βαριά και γεμάτη συγκίνηση ατμόσφαιρα του βιβλίου ξεπηδούν κωμικά περιστατικά, όπως η διήγηση των διακοπών στον Πλαταμώνα. Σε παρόμοιο, βέβαια, τελετουργικό προετοιμασίας είχα εντρυφήσει κι ο ίδιος από τις διηγήσεις της γιαγιάς μου για τις διακοπές της κάθε χρόνο στο Κόκκινο Νερό, στη Λάρισα. Πώς αντικρίζετε αυτή τη διακριτή απόσταση των ελληνικών δεκαετιών που, ενώ οι διαφορές σαρώνουν την καθεμία, θα οδηγήσουν όμως, εκ των πραγμάτων, έναν μακρινό απόγονο σε μια χρονική ομαδοποίηση, αυτό που ονομάζουμε «συναίρεση» του 20ού αιώνα;

Οι δεκαετίες μπορεί να χωρίζουν γενιές και ανθρώπους, αλλά δεν είναι παράξενο πώς μια αλήθεια του προηγούμενου αιώνα είναι ακόμα αποδεκτή και συγκινεί; Δεν είναι περίεργο που μια ιστορία έρωτα που έχει συμβεί έναν προηγούμενο αιώνα μπορεί να καθηλώσει έναν κόσμο; Νομίζω ότι οι δεκαετίες χωρίζονται σε δεκαετίες που είναι γεμάτες ψέμα, περισσότερο ψέμα, περισσότερη αλήθεια. Είτε είναι προσωπικές είτε είναι κοινωνικές. Η πανδημία ξαναέφερε την αλήθεια των πραγμάτων και με έναν τρόπο θα συγκολλήσει εποχές, θα απλοποιήσει διαδικασίες και θα κάνει τον άνθρωπο πολύ πιο κλειστό, ίσως και συντηρητικό μεγαλώνοντας.

Περιγράφετε το πρώτο σας ταξίδι στην Αμερική με αρκετό χιούμορ, αλλά και βουτηγμένο στην περιπέτεια. Αναλογιζόμενος εκείνες τις μέρες, με τι σας εφοδίασε το δεκαήμερο στη Νέα Υόρκη;

Στη Νέα Υόρκη έμαθα ότι ο κόσμος είναι ψηλός. Πάρα πολύ ψηλός. Ότι ο ουρανός μπορεί να κρύβεται, ότι ο ίσκιος που πέφτει απάνω σου μπορεί να σου δημιουργεί μία ψύχρα, ένα τέτοιο κρύο, και ότι ο ήλιος είναι το πιο πολύτιμο πράγμα στον κόσμο. Το δεκαήμερο στη Νέα Υόρκη μού έμαθε να αντιμετωπίζω με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο και τους ανθρώπους, έμαθα να ζω με όλες τις φυλές του κόσμου, να είμαι ήσυχος και ήρεμος μ’ αυτό, και κατάλαβα ότι στις μεγαλουπόλεις τα νεύρα των ανθρώπων είναι εκτός ελέγχου, γι’ αυτό και όλα τα κτίρια είναι κλειστά και μαντρωμένα, για να μην μπορείς στα νεύρα σου να πετάξεις κανένα τασάκι από πάνω· και τα νεύρα στον 80ό όροφο να κοστίσουν τη ζωή ενός ανθρώπου που περνάει από κάτω. Επίσης, είδα παραστάσεις που με επηρέασαν πολύ βαθιά και σε αυτά που εγώ έκανα στη σκηνή.

«Η ζωή μού ’δινε μαύρα χρώματα… και εγώ έπαιρνα τα δικά μου χρώματα και έβαφα και ζωγράφιζα». Αυτή την ποικιλοχρωμία της ζωής την αποτυπώσατε στους πίνακες που συνοδεύουν την έκδοση. Μιλήστε μας γι’ αυτή τη νέα καλλιτεχνική σας διέξοδο.

Είναι γεγονός ότι τώρα αρχίζω να οργανώνω καλύτερα τη ζωή μου προς αυτόν τον δρόμο, τον δρόμο της ζωγραφικής. Νομίζω ότι θα τα καταφέρω, δεν ξέρω αν θα τα καταφέρω μέσα στην επόμενη δεκαετία να πούνε: «Α, ο Λαζόπουλος παλιά ήταν ηθοποιός και συγγραφέας», αλλά ξέρω ότι θα γίνει ένα ξεχωριστό μου κομμάτι αυτό και εύχομαι από μέσα μου να πετύχω πάρα πολύ σ’ αυτό. Το αγαπώ, το θέλω και ξεκινάω αυτό το καλοκαίρι μαζί με τον Αποστόλη Χατζαρά, έναν άνθρωπο που με βοήθησε πάρα πολύ και με στήριξε σ’ αυτή μου την απόφαση. Θα κάνουμε μία έκθεση στην Πάρο τον Αύγουστο και μετά θα δούμε. Είμαστε τρεις μαζί, μια πολύ δυνατή ομάδα. Ο Αποστόλης, ο Χρήστος Ρουμελιώτης κι εγώ.

Αναφερόμενος στην Αθήνα, διατυπώνετε σε αρκετά σημεία ότι δεν την αγαπήσατε. Με αφορμή ένα όμορφο στιγμιότυπο, όπου αναφέρεστε στα καλοκαιρινά σινεμά και θέατρά της, θα ήθελα να σας ρωτήσω: Πώς αφουγκράζεστε τον θόρυβο αυτής της πόλης στην πάροδο των δεκαετιών;

Πραγματικά η Αθήνα με νευριάζει τόσο πολύ, που δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτή. Δεν έχω κανένα θόρυβο στο κεφάλι μου που να μου αρέσει. Θυμάμαι μόνο μια κυρία, που δεν θα ’θελα να αναφέρω ποια συναυλία είχαμε δει στο Μέγαρο Μουσικής, και βγαίνοντας με πιάνει, ήταν μαζί με δύο φίλες της, και μου λέει: «Κύριε Λαζόπουλε, πείτε μου εσείς γιατί εγώ θα τρελαθώ. Εγώ ευτυχώς είχα πάρει και τα χάπια στην παράσταση, οι φίλες μου όχι και υποφέρουν αυτή τη στιγμή. Πείτε μου εσείς, αυτό που ακούσαμε τι ήτανε; Γιατί όση ώρα έπαιζε αυτή η μουσική εγώ νόμιζα ότι κάποιος οδηγός με μηχανάκι περνούσε πάνω από περιστέρια, τα σκότωνε κι αυτά βγάζαν κραυγές. Δεν έχω ακούσει ποτέ τόσα περιστέρια να κραυγάζουν από μηχανάκι που τα πατάνε». Δεν ξέρω αλλά αυτός ο ήχος, που δεν τον έχω ακούσει ποτέ, με κυνηγάει και την Αθήνα την έχω σαν μία πόλη όπου ο θόρυβος που έχω μέσα στο μυαλό μου είναι αυτός. Μηχανάκια που έχουν επιτεθεί και πατάνε περιστέρια στον δρόμο.

{jb_quote} Ισορροπεί το μυαλό. Δεν ισορροπεί η ψυχή. {/jb_quote}

Τα γράμματα που βρέθηκαν, αποτελούν ένα καθοριστικό σημείο στο βιβλίο. Σε αρκετές σελίδες προσπαθείτε να αναστοχαστείτε πάνω σε αυτά. Θεωρείτε πως οι αναγνώσεις τους στα χρόνια θα σηματοδοτούν διαρκώς και κάτι νέο για σας;

Προς το παρόν τα γράμματα ξαναμπήκαν τακτοποιημένα σε ένα συρτάρι, για να υπάρχουνε, είναι και άλλα πολλά, είναι και οι εργασίες της, είναι και τα όνειρα που έγραφε, είναι πάρα πολλά. Χρειάζομαι χρόνο για να τα ξαναδιαβάσω.

Σε κάποιο σημείο κάνετε λόγο για την ευκολία να πηδάτε από το δραματικό στο κωμικό «…με επιδεξιότητα πεπειραμένου ακροβάτη». Πόσο ωφέλιμες στάθηκαν αυτές οι ακροβασίες χρόνων στην ισορροπία της ψυχής σας;

Ισορροπεί το μυαλό. Δεν ισορροπεί η ψυχή. Το μυαλό μου προσπαθούσα να ισορροπήσω νομίζοντας ότι η ψυχολογία μου ήτανε του χεριού μου, αφού κατείχα το μυαλό μου. Κάποια στιγμή είδα την ψυχολογία μου να διαλύεται, να συνθλίβεται, να χάνω παντελώς τον έλεγχο, γι’ αυτό και το μόνο που επιζητώ είναι να μην έχω επικοινωνία, να μη συνεργάζομαι, να μη χρειάζεται να εξηγώ, να μη χρειάζεται να μιλάω. Δεν θέλω ούτε παραγωγούς ούτε κανέναν. Σέβομαι όλους τους συντελεστές, τους συνεργάτες, αλλά προτιμώ να είμαι εγώ, χρώματα, μπογιές και ένας πίνακας και τίποτε άλλο.

«Τις ερωτήσεις τις κάνει ο νους, μα ευτυχώς που η ψυχή μου κουβαλάει τις απαντήσεις από παιδί». Κάνοντας ταμείο, η ψυχή σας ποιες βεβαιότητες κουβαλάει σε αυτή τη νέα φάση της ζωής σας;

Όταν λέω ότι κουβαλάω τις απαντήσεις από παιδί, εννοώ ότι μέσα στα όνειρα που έκανα από παιδί βρίσκονται οι απαντήσεις. Διότι όλα όσα έζησα, και τα είχα ονειρευτεί και τα είχα δει. Είχα εικόνα αυτών που έζησα. Δηλαδή σαν η ζωή που κάνω να είναι ένα φιλμ που πρώτα το έχω δει και μετά το ζω, και τώρα απλώς αυτό που κάνω είναι να δω το καινούργιο φιλμ, την καινούργια ταινία. Η βεβαιότητα που κουβαλάει η ψυχή μου, σ’ αυτή τη φάση της ζωής μου, είναι ότι δεν υπάρχει κάτι που δεν γίνεται, απλώς η ζωή πολλές φορές δεν επιτρέπει στο μάκρος της να μπορέσουμε ν’ αναπτύξουμε όλη μας την τρέλα. Εμένα οι ώρες μου δεν μου φτάνουν. Αυτό είναι κάτι που δεν είχα υπολογίσει ποτέ.

Η αλήθεια ενός ανθρώπου, αυτή η φράση μένει μετά το πέρας της ανάγνωσης, και μιλώ κυρίως για ειλικρίνεια αισθημάτων στα όρια του ξεγυμνώματος της ψυχής σας. Μένοντας για διάστημα «στο σκοτάδι της εκείνο», θα ήθελα κλείνοντας να σας ρωτήσω, ανάλογα το ποιος μετράει, «η ψυχή ή ο νους» όπως λέτε, η καταγραφή αυτών των συμβάντων λειτούργησε λυτρωτικά;

Ναι, λειτούργησε λυτρωτικά. Είναι αλήθεια ότι μόλις εκδόθηκε το βιβλίο αυτό σαν να ηρέμησε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα. Η ψυχή μου είναι σίγουρα πιο ήρεμη.

Άλλες γυναίκες φοράνε τα φουστάνια σου
Λάκης Λαζόπουλος
Διόπτρα
σ. 364
ISBN: 978-960-653-414-0
Τιμή: 17,70€