Λίλια Τσούβα: «Το τραγούδι των Ινουίτ»

08:16 15/10/2021 - Πηγή: Diastixo

Η Λίλια Τσούβα μάς είναι γνωστή από παρουσιάσεις βιβλίων, δημοσιεύσεις διηγημάτων, συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις και ένα δοκίμιο για τον Εξπρεσιονισμό στην ποίηση του Κ.Θ. Ριζάκη (Κουκκίδα, 2020). Στο Τραγούδι των Ινουίτ (Βακχικόν, 2021), πρώτο βιβλίο μυθοπλασίας της, τα δεκαέξι διηγήματα που το συγκροτούν –μικρής σχετικά φόρμας, αυτόνομα αλλά και συγγενικά ως προς το ύφος και τη δομή–, είναι διαποτισμένα από το μυθικό και παραμυθητικό στοιχείο, χωρίς ωστόσο να αποτελούν μύθους ούτε και παραμύθια με την κλασική έννοια.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri}

{loadposition adsence-inarticle-makri}

Ταξιδεύοντας σε διαφορετικές χώρες και ηπείρους –από την Ιαπωνία, τη Νότιο Αμερική, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και από τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι την Αρκτική–, η Τσούβα εμπλουτίζει τις αφηγήσεις της με λεπτομερείς καταγραφές και μια πληθώρα πραγματολογικών στοιχείων, με σκοπό όχι να εντυπωσιάσει ή να μπουκώσει με γνώσεις τον αναγνώστη, αλλά να τον ευαισθητοποιήσει, περνώντας τα στοιχεία αυτά τόσο από την κρησάρα της κρίσης όσο και από τον φακό της ποίησης, και φέρνοντάς τα εγγύτερα στις καταστάσεις και τις εικόνες, που παράλληλα με τον ρεαλισμό τους αναδεικνύουν (ή κρύβουν μέσα τους) το υπερλογικό και μεταφυσικό στοιχείο.

Πρόκειται, θα λέγαμε, για ένα μοτίβο και μια τεχνική, που θυμίζει συγγραφείς όπως ο Μοντιανό, ο οποίος στο Πεντιγκρί του μπολιάζει την αυτοβιογραφία του με πολλές αντίστοιχες αναφορές· εκείνος, όχι τόσο, ή όχι μόνο για να υπερασπιστεί την ειλικρίνεια και την αυθεντικότητα της γραφής του, αλλά κυρίως για να την απαλλάξει, απαλλάσσοντας ταυτόχρονα και τον εαυτό του από κάθε αναμενόμενο και, εν πολλοίς, ανεπιθύμητο μελοδραματισμό.

H Τσούβα, με βλέμμα λοξό και στα όρια μιας γραφής που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κλασική και ταυτόχρονα έκκεντρη, επιλέγει τα εκφραστικά της μέσα με μέτρο και ακρίβεια, ενώ παράλληλα δεν διστάζει να στήσει τα σκηνικά της με τα πιο ετερόκλητα υλικά, χωρίς να παλινδρομεί και να βουλιάζει στο χάος τους· επίτευγμα αξιοσημείωτο για πρωτοεμφανιζόμενο (και όχι μόνο) συγγραφέα. Το ίδιο αξιοσημείωτος είναι και ο κοφτός και καίριος τρόπος με τον οποίο κλείνει τις αφηγήσεις της, στοιχείο από τα πιο καθοριστικά σε μια συλλογή διηγημάτων ή κειμένων μικρής φόρμας.

Με εμφανή την επιρροή του μοντερνισμού και του μαγικού ρεαλισμού, οι ιστορίες του τόμου μπλέκουν συχνά πραγματικότητα και μυθοπλασία, χωρίς όμως να καταφεύγουν σε ψευδοδοκίμια ή να εμμένουν στο απροσδιόριστο και το άχρονο. Από την άλλη, παρά τις πολλές και ενδιαφέρουσες αποτυπώσεις τους, για λαούς, τόπους, ήθη, έθιμα και ατμόσφαιρες που συναντά κανείς σε χώρες εντελώς διαφορετικές η μία από την άλλη, σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν κατεξοχήν ή αμιγώς «ταξιδιωτικές». Στο επίκεντρο βρίσκονται τα πρόσωπα, ιδωμένα υπαρξιακά και διαχρονικά, με την ατομικότητά τους, την πίστη τους στο καλό αλλά και την αμαρτία της απελπισίας, της ύβρεως και της αφροσύνης να ενισχύουν σφάλματα και παραδρομές.

{jb_quote} Το ίδιο αξιοσημείωτος είναι και ο κοφτός και καίριος τρόπος με τον οποίο κλείνει τις αφηγήσεις της, στοιχείο από τα πιο καθοριστικά σε μια συλλογή διηγημάτων ή κειμένων μικρής φόρμας. {/jb_quote}

Αθώες μαζί και ένοχες, γαλήνιες ή αθεράπευτα επιθετικές και παραλογισμένες, οι σκέψεις και οι επιθυμίες αποδεικνύονται το ίδιο πάντα πολύπλοκες και ετερογενείς, ακατάληπτες και μυστηριώδεις. Στην πάλη με τις δυνάμεις του φωτός και του σκότους, σημαντική είναι και η ανάμειξη των στοιχείων της φύσης, τα οποία παίρνουν συχνά τη μορφή θεών και ημίθεων, όντων με υπεράνθρωπες δυνάμεις ή στοιχειών που σπέρνουν τον θάνατο και την καταστροφή, δαιμόνων που ορίζουν τις τύχες των ανθρώπων, παρόλο που, σε πολλές περιπτώσεις, οι τελευταίοι θα μπορούσαν και μόνοι να τις αλλάξουν αν δεν δρούσαν κάτω από την επήρεια της απληστίας ή της απάθειας, όπως εντέλει θα επισυμβεί στο πρώτο κατά σειρά διήγημα, με τον τίτλο «Μάικο».

Ποικίλες οι αναφορές σε πόλεις, θάλασσες, λίμνες, βουνά, ακόμη και κτήρια, εκκλησίες, μοναστήρια, οδούς (πόλεις όπως η Καλιφόρνια, το Λονδίνο, η Χαϊδελβέργη, η Γάνδη, το Χάμερλιν, το Ντελφ, το Δουβλίνο, η Κουίμπρα, το Τολέδο… και ποτάμια όπως ο Νέκαρ, ο Βέζερ, ο Τάμεσης, ο Σχίι, ο Μοντέγκο, ο Τάγος), το ίδιο και οι συσχετίσεις με έργα γνωστών συγγραφέων και καλλιτεχνών, αναλογίες που προκαλούν, ξαφνιάζουν και διεγείρουν τον αναγνώστη με την ευστοχία και την πρωτοτυπία τους. Σε συνδυασμό με τους μύθους της προϊστορίας ή και μεταγενέστερους, η λογοτεχνία, η μουσική και η ζωγραφική κυριαρχούν, όπως, για παράδειγμα, στο διήγημα «Ο Γητευτής» με την μήνι του Αχιλλέα, έτσι όπως περιγράφεται στον Όμηρο, να φέρνει στον νου το παραμύθι με τον νέο, που για να εκδικηθεί τους άρχοντες οδήγησε με τον μαγεμένο αυλό του τα παιδιά στο ποτάμι.

Ακολουθώντας τον μίτο πολύτροπων παραδόσεων και ποικίλων πολιτισμών, και εμφανώς επηρεασμένη από τη λατινοαμερικανική κουλτούρα, όπου το φανταστικό συνυπάρχει με το καθημερινό και το παράδοξο με το πλέον οικείο, η συγγραφέας, κάτω από το βλέμμα κάποιου ευαίσθητου και ευφάνταστου ταξιδευτή («Ο Γητευτής», «Οι σειρήνες», «Το όνειρο με τις τρεις πόρτες») ή ενός γηγενή, παθιασμένου με τον γενέθλιο τόπο και την ιστορία του («Το διάγγελμα», «Τσιλόε, το νησί των γλάρων»), άλλοτε καταφάσκει ή αμφισβητεί τρόπους ζωής κι άλλοτε αναθεωρεί παραδεδομένες θεωρίες για τον ρόλο και τη σημασία της τέχνης, όπως στο διήγημα «Ματίλντα», με άμεση αναφορά στη «Δαντελού» του Βερμέερ, ή στα «Τραπουλόχαρτα», όπου συνυπάρχουν και συνομιλούν (καταφατικά ή αντιστικτικά) το έργο του Φράνσις Μπέικον με το άγαλμα του Όσκαρ Ουάιλντ, και ένα χειρόγραφο με τα τέσσερα Ευαγγέλια με μιαν αφίσα του Τζέιμς Τζόις.

Εκτός, όμως, από την ενδιαφέρουσα συσχέτιση τόπων, προσώπων και θρύλων και τις λυρικές και ονειρικές προεκτάσεις τους, υπάρχουν και ιστορίες που καταλήγουν σε κάποιο έγκλημα («Πρόσκαιρη βλάβη») ή φόνους που πέρασαν στις εφημερίδες («Θερινή ομίχλη») – κι εδώ, όμως, η λογοτεχνικότητα και η μυθοπλαστική δεινότητα υπερτερούν. Ενδιαφέρον, τέλος, παρουσιάζει και το επιστολικό «Καρτ Ποστάλ», στο οποίο με ευσύνοπτο τρόπο σκιαγραφούνται πραγματικότητες και μελλούμενα δύο και πλέον γενεών.

Το τραγούδι των Ινουίτ
Λίλια Τσούβα
Εκδόσεις Βακχικόν
72 σελ.
ISBN 978-960-638-248-2
Τιμή €10,60