Ποια ήταν η μυστηριώδης «Ελίζα» του Μπετόβεν;

08:17 26/1/2023 - Πηγή: Diastixo

Ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα έργα του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν είναι το μελωδικό Für Elise, που σημαίνει «Για την Ελίζα». Ποια είναι όμως αυτή η Ελίζα, για την οποία το έγραψε ο μεγάλος κλασικός συνθέτης; Αυτό αποτελεί μυστήριο εδώ και 200 και πλέον χρόνια. Ένα μυστήριο,

το οποίο επιχειρείται να διαλευκανθεί μέσ’ από ένα βιβλίο με τίτλο Why Beethoven, που θα κυκλοφορήσει στις 2 Φεβρουαρίου.

Στο βιβλίο του για τον Μπετόβεν, ο συγγραφέας Norman Lebrecht επικαλείται στοιχεία που υποδεικνύουν ότι η «Ελίζα» δεν υπήρξε ποτέ, τουλάχιστον όχι με αυτό το όνομα, και ότι ο τίτλος της μελωδίας δόθηκε… κατά λάθος 55 χρόνια μετά τη σύνθεση του έργου, εξαιτίας μίας παρανόησης γύρω από την αφιέρωση του Μπετόβεν στο χειρόγραφο με τη μουσική του έργου. Σύμφωνα με όσα αναφέρει, το χειρόγραφο με την (άγνωστη τότε) μελωδία του Für Elise βρισκόταν στα χέρια μιας συνταξιούχου δασκάλας από το Μόναχο, την οποία επισκέφτηκε το 1865 ο ακαδημαϊκός Ludwig Nohl για να το εξετάσει μαζί με άλλα χειρόγραφα. Ο Nohl αντέγραψε τη μελωδία και τη συμπεριέλαβε σε ένα βιβλίο του για τον Μπετόβεν, το οποίο κυκλοφόρησε το 1867, όμως φαίνεται πως η ιδιοκτήτρια του χειρογράφου, όντας αφηρημένη, είχε κάνει λάθος όταν του διάβαζε την αφιέρωση του συνθέτη, αναφωνώντας το όνομα της εγγονής της, Ελίζα.

Το πραγματικό όνομα της γυναίκας στην οποία ήταν αφιερωμένη η σύνθεση μάλλον θα παραμείνει μυστήριο για πάντα. Ο Lebrecht πιθανολογεί ότι το έργο είναι αφιερωμένο σε έναν από τους μεγάλους έρωτες του Μπετόβεν, την Therese Malfatti, η οποία παντρεύτηκε κάποιον άλλον.

Τι θα σκεφτόταν, άραγε, ο Μπετόβεν για όλα αυτά; Μιλώντας στην εφημερίδα Guardian, ο Lebrecht σχολίασε: «Νομίζω ότι θα έσκαγε στα γέλια με τους ερευνητές που έχουν αφιερώσει την καριέρα τους στην ανακάλυψη μίας Ελίζας που δεν υπήρξε ποτέ. Και με το ότι το χειρόγραφο κατέληξε στο Μόναχο όπου, απ’ όσο γνωρίζω, εκείνος δεν είχε πατήσει το πόδι του ποτέ, στην κατοχή μιας καλής κυρίας την οποία δεν είχε καν ακουστά. Ο Μπετόβεν εκτιμούσε τα ωραία καλαμπούρια».