Θωμάς Συμεωνίδης

09:44 2/2/2021 - Πηγή: Diastixo

Η κάθε μετάφραση έχει τη δική της ιστορία. Η ιστορία της μετάφρασης του Πεπρωμένου των εικόνων ξεκινάει λίγο πριν την ολοκλήρωσή της, ξεκινάει το βράδυ της Κυριακής 26 Ιανουαρίου 2020. Πλησιάζουν τα μεσάνυχτα και ετοιμάζομαι για άλλη μια ολονυχτία. Είναι τότε που από αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα, μαθαίνω για τον θάνατο του Κόμπι Μπράιαντ, της κόρης του Τζίτζι και άλλων επτά ατόμων.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Στις ώρες που ακολουθούν, στο

φανταστικό μουσείο των μορφών των εικόνων και των εννοιών που είναι το Πεπρωμένο των εικόνων προστίθεται και το φάσμα του Κόμπι. Οι φωνές των Γκοντάρ, Φουκό και Ιπολίτ στις Ιστορίες του κινηματογράφου διαμεσολαβούνται από τη φωνή του Ρανσιέρ και η φωνή του Ρανσιέρ, μέσα στη νύχτα, διαμεσολαβείται από τη δική μου: Μεταφράζω τον Ρανσιέρ.

Ο μόνος τρόπος να διαχειριστώ τη σκέψη ότι μεταφράζω τον Ρανσιέρ είναι η εργασία στα όριά της: η δίχως αύριο (there is no tomorrow) εργασία. Το πνεύμα και η εργατικότητα ενός Κόμπι ή ενός Φέντερερ (η φωτογραφία του οποίου δεσπόζει στα γραφεία των Εκδόσεων Στερέωμα στα δεξιά προς το βάθος), αλλά και πιο κοντινών μου ανθρώπων, με συντροφεύουν, με οδηγούν όταν δεν μπορώ να οδηγηθώ αποτελεσματικά από μόνος μου, όταν η κατάστασή μου συνοψίζεται σε τρεις λέξεις: κούραση, απογοήτευση, άγχος, ή και σε μία μόνο: πίεση.

Η πίεση δοκιμάζει τις μορφές. Τείνει να παραμορφώσει. Σε αυτή την κατάσταση η αντίσταση: η προσπάθεια να διατηρηθούν οι εικόνες των πραγμάτων. Σε αυτή την κατάσταση ένας αμυντικός μηχανισμός: η τέχνη. Καμία τέχνη των εύκολων καιρών. Η τέχνη ως δύναμη επιβίωσης. Η τέχνη ως διαλεκτική σκηνοθεσία. Ο μετασχηματισμός της εικόνας, της δικής μου εικόνας: η απάντηση σε ό,τι με δοκιμάζει.

Σκηνοθετώ μέσα στον χρόνο, που σημαίνει ότι σε κάθε ολονυχτία και πριν ξημερώσει, ελάχιστα πριν ξημερώσει, βιάζομαι να κοιμηθώ. Και αυτό γιατί θέλω να πιστεύω ότι είναι ακόμα νύχτα και άρα με τον δικό μου τρόπο θέλω να συνεχίσω να πιστεύω ότι μπορώ να κοιμηθώ μέχρι το πρωί, ότι τα λεπτά μπορούν να γίνουν ώρες, ότι θα έχω μια δεύτερη νύχτα μέσα στη νύχτα και μετά, μια ολόκληρη μέρα, ξυπνώντας το πρωί (και όχι πιο αργά) για να συνεχίσω.

Η αληθοφάνεια μετατρέπεται στον δικό μου τρόπο να υπάρχω όσο δοκιμάζομαι (όσο μεταφράζω). Είναι ο μόνος τρόπος, ο δικός μου τρόπος να αποφύγω το ξημέρωμα. Γιατί όταν μεταφράζεις, το κάθε ξημέρωμα είναι μια αποτυχία. Ο στόχος που βάζεις κάθε πρωί (όχι πιο αργά) ποτέ δεν επιτυγχάνεται. Καμία αναθεώρηση ωστόσο. Με μικρότερους στόχους δεν θα ολοκληρώσεις το ζήτημα ποτέ, αυτό το ζήτημα που είναι ένα ζήτημα της καρδιάς σου και ανυπομονείς να το παραδώσεις στον εκδότη σου και από εκεί, να οδηγηθεί, αισθητικό αντικείμενο, οργανωμένη σκέψη, τυπωμένο βιβλίο, στην καρδιά του αναγνώστη.

{jb_quote}Είναι ο μόνος τρόπος, ο δικός μου τρόπος να αποφύγω το ξημέρωμα. Γιατί όταν μεταφράζεις, το κάθε ξημέρωμα είναι μια αποτυχία.{/jb_quote}

Η εικόνα δεν είναι ποτέ μια απλή πραγματικότητα. Οι εικόνες είναι λειτουργίες, είναι τρόποι να παίξεις με το πριν και το μετά, την αιτία και το αποτέλεσμα – αυτές είναι κάποιες από τις σκέψεις του Ρανσιέρ για την εικόνα. Και εγώ τώρα, σε επαφή με όλα αυτά και σε απόσταση ταυτόχρονα, φτιάχνω την εικόνα μιας μεταφραστικής ιστορίας.

Θυμάμαι τους κλειστούς δρόμους στο Παρίσι και στην Αθήνα, τις κινητοποιήσεις για το συνταξιοδοτικό, τα κίτρινα γιλέκα, τα μειωμένα ωράρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το ταξίδι στη Ρώμη στις αρχές του 2020. Θυμάμαι τη σκέψη ότι η μετάφραση δεν έχει ολοκληρωθεί (ακόμα) να εμφανίζεται άλλοτε ως εικόνισμα σε κάποιον ναό και άλλοτε ως έκφραση αναγνώρισης σε κάποιο άγνωστο πρόσωπο.

Ήταν όμως πολλές οι όμορφες στιγμές σε μια εποχή όχι και τόσο μακρινή.

Τώρα, το Πεπρωμένο των εικόνων είναι τυπωμένο, το έχω εδώ μαζί μου, το έχουν ήδη και οι πρώτοι αναγνώστες του. Και τώρα, είναι που μπορώ να θέσω ξανά το ερώτημα της αρχής, το προς τι.

Ανέκαθεν ο όρος αισθητική προκαλούσε μια σύγχυση. Ήταν, και είναι, πιο κοντά (ανησυχητικά κοντά) στην τέχνη από ό,τι η φιλοσοφία της τέχνης. Η αισθητική είναι τέχνη και φιλοσοφία μαζί, τέχνη της ζωής και τέχνη της σκέψης. Η αισθητική είναι η τέχνη της τέχνης. Και μέσα σε όλα αυτά, ο Ρανσιέρ. Αυτός ο στοχαστής αισθάνεται τη δυσφορία μου, αισθάνεται τις επιθυμίες μου, αισθάνεται τα αδιέξοδά μου. Μου δείχνει δρόμους που θέλω να τους μοιραστώ, να τους καταστήσω κοινούς, διαθέσιμους.

Στο Πεπρωμένο των εικόνων, ό,τι απειλείται σώζεται μέσα από τη στοχαστική δρομολόγησή του· ό,τι αξίζει να υπάρχει οδηγείται στη σωτήρια οδό του πεπρωμένου του. Καθόλου τυχαίο που ο Ρανσιέρ χρησιμοποιεί τόσο τον όρο εικόνα όσο και τον όρο εικόνισμα. Όλα (οι ισορροπίες, οι σημασίες, οι αποστάσεις, οι διαχωρισμοί και οι συγγένειες ανάμεσα σε πεδία, έννοιες, πρακτικές, περιόδους, πρόσωπα και ρεύματα) αποκαθίστανται. Όλα συμμετέχουν στον, από καιρό, αναγκαίο ανα-διαγραμματισμό.

Καμία ουτοπία εδώ. Τίποτα το μεσσιανικό εδώ. Στην έξοδο από το Πεπρωμένο των εικόνων, το δώρο της μετάφρασής του: η αίσθηση ότι ο διάβολος της σκέψης παγιδεύτηκε σε εκείνα τα αδιέξοδα που ο ίδιος δημιούργησε.

Το πεπρωμένο των εικόνων
Jacques Rancière
Μετάφραση – Επίμετρο: Θωμάς Συμεωνίδης
Στερέωμα
216 σελ.
ISBN 978-960-8061-87-3
Τιμή €15,90