ΓΣΕΕ: Οι 4 προκλήσεις στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον-Η ακρίβεια, η «έκρηξη» του πληθωρισμού και η χαμηλή ανταγωνιστικότητα

16:12 16/6/2022 - Πηγή: TheCaller

Στην ετήσια Έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ) για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση, που παρουσιάστηκε πρόσφατα, περιγράφονται με χαρακτηριστικό τρόπο οι 4 κύριες προκλήσεις.

Άλλωστε, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία έχουν διαμορφώσει μια νέα διεθνή και γεωπολιτική πραγματικότητα που δημιουργεί

νέες εστίες αστάθειας και περαιτέρω επιδείνωσης των πολλαπλών οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της πανδημικής κρίσης.

Η ελληνική οικονομία, πριν προλάβει να επιστρέψει στην προ πανδημίας κατάσταση, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα αποσταθεροποιητική διαταραχή με επίκεντρο τις τιμές της ενέργειας, των πρώτων υλών και των βασικών αγαθών διατροφής.

Η διαταραχή αυτή πλήττει άμεσα την πλευρά της προσφοράς και έμμεσα, μέσω των διανεμητικών επιδράσεων του πληθωρισμού, την πλευρά της ζήτησης αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκλωβισμού της οικονομίας σε μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού. Παράλληλα, η δημοσιονομική διαχείριση της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας επιδεινώνει περαιτέρω τα εύθραυστα δημόσια οικονομικά της χώρας.

Η νέα πληθωριστική διαταραχή επήλθε σε μια περίοδο διαμόρφωσης θετικών προσδοκιών εξόδου από τον υφεσιακό κύκλο της πανδημίας. Επίσης, πρέπει με έμφαση να υπογραμμιστεί ότι σε θεμελιώδη μεγέθη η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να υστερεί συγκριτικά με την περίοδο πριν από τη «μεγάλη» οικονομική κρίση της δεκαετίας του 2010. Το δεδομένο αυτό αναδεικνύει την ευθραυστότητά της.

Τέσσερις είναι οι κύριες προκλήσεις της τρέχουσας περιόδου:

Πρώτον, στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, και παρά το γεγονός ότι το 2021 η ελληνική οικονομία σημείωσε σημαντική αύξηση του ΑΕΠ, οι μακροοικονομικές, εργασιακές και χρηματοπιστωτικές προοπτικές της για το 2022 περιβάλλονται από νέες και μεγάλες αβεβαιότητες.

Στο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον της χαμηλότερης οικονομικής μεγέθυνσης και του υψηλού πληθωρισμού, η βελτίωση της ανισορροπίας βασικών ισοζυγίων, όπως το δημοσιονομικό και το εμπορικό ισοζύγιο, καθώς και η βελτίωση ποιοτικών οικονομικών και κοινωνικών δεικτών πρέπει να αποτελέσουν μείζονες προτεραιότητες της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής.

Δεύτερον, οι επιπτώσεις της πανδημίας και της ακρίβειας στην αγορά εργασίας και στους εργαζομένους είναι δραματικές.

Η ακρίβεια μειώνει την πραγματική 19 αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών με αρνητικές συνέπειες στην κατανάλωση και το βιοτικό επίπεδο πολλών ομάδων εργαζομένων, ειδικά των πιο ευάλωτων, όπως εκείνων που εργάζονται με άτυπες μορφές εργασίας, των νέων, των γυναικών, των μεταναστών. Κλειδί για την αποφυγή συνθηκών αστάθειας το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα είναι η ουσιαστική ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και η αύξηση της βιώσιμης απασχόλησης.

Είναι επίσης πολύ σημαντικό να προστατευτούν θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα σχετικά με τα νόμιμα και τα ανώτατα όρια του χρόνου εργασίας, την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, και να ενισχυθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις εργασίας.

Η βιώσιμη και αξιοπρεπής εργασία πρέπει να αποτελέσει τον κεντρικό στόχο της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής.

Τρίτον, η έκρηξη των πληθωριστικών προσδοκιών και η μείωση της πραγματικής αξίας της αποταμίευσης των εύπορων κοινωνικών ομάδων διαμορφώνουν τις ιδεολογικές, τις κοινωνικές και τις πολιτικές συνθήκες για τη μετάβαση των κεντρικών τραπεζών σε λιγότερο διευκολυντική, και ίσως πιο επιθετικά αντιπληθωριστική, νομισματική πολιτική.

Η αύξηση των επιτοκίων θα εντείνει την αβεβαιότητα και θα επηρεάσει αρνητικά τη μεγέθυνση και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ειδικά των χωρών εκείνων, όπως η Ελλάδα, που διακρίνονται από υψηλή συσσώρευση ιδιωτικού και δημόσιου χρέους.

Δεν υπάρχουν περιθώρια για μια νέα επιδείνωση της χρηματοπιστωτικής ευθραυστότητας της οικονομίας ως συνέπεια μιας αύξησης του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους.

Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό και πρέπει με έμφαση να υπογραμμιστεί ότι η συσσώρευση υψηλού δημόσιου χρέους, τα συνεχή πρωτογενή δημοσιονομικά ελλείμματα ‒ως συνέπεια αρχικά των μέτρων διαχείρισης της πανδημίας και σήμερα των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας‒ και η ανοδική πορεία του κόστους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους και των ασφαλίστρων πιστωτικού κινδύνου δεν επιτρέπουν μια διατηρήσιμη αποκλιμάκωση του ρίσκου φερεγγυότητας της χώρας.

Η κατάσταση αυτή βραχυπρόθεσμα δεν δημιουργεί δημοσιονομικούς περιορισμούς, χρήζει όμως ιδιαίτερης προσοχής στο νέο νομισματικό και χρηματοπιστωτικό περιβάλλον που δημιουργεί ο υψηλός πληθωρισμός και κυρίως η επιστροφή στην αντιπληθωριστική στόχευση της νομισματικής πολιτικής.

Η δημοσιονομικά ευάλωτη ελληνική οικονομία, το ύψος του δημόσιου 20 χρέους, η εμπειρία της διαχείρισης και των συνεπειών της κρίσης χρέους της προηγούμενης δεκαετίας, καθώς και το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον καθιστούν επιβεβλημένη την αποφυγή δημιουργίας συνθηκών μιας νέας δημοσιονομικής περιπέτειας.

Τέταρτον, η χαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας είναι ένδειξη της ανάγκης άμεσης ενίσχυσης και αναδιάρθρωσης του παραγωγικού συστήματος, με τρόπο που να περιοριστεί η εισαγωγική εξάρτηση της χώρας και να ενισχυθεί η επάρκεια και η αυτάρκειά της σε βασικά ενδιάμεσα και τελικά αγαθά.

Στο νέο διεθνές περιβάλλον, η υγειονομική, η ενεργειακή και η επισιτιστική ασφάλεια προστίθενται στις βασικές προϋποθέσεις της βιώσιμης και ανθρωποκεντρικής ανάπτυξης.

Τα διαθέσιμα στοιχεία των ισοζυγίων τροφίμων της ελληνικής οικονομίας μάς παρέχουν πολύτιμη πληροφόρηση σχετικά με την εξάρτηση της διατροφικής, και όχι μόνο, αλυσίδας της χώρας μας από τις εισαγωγές.

Οι νέες γεωπολιτικές και γεωοικονομικές συνθήκες επιβάλλουν τη διαμόρφωση μιας εξελικτικής παραγωγικής αναδιάρθρωσης στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των εγχώριων αλυσίδων αξίας, της αειφόρου παραγωγής υγιεινών και ασφαλών τροφίμων και της διαφοροποίησης της παραγωγής σε συνδυασμό με μια στρατηγική διαχείρισης αποθεμάτων.

Το όφελος θα είναι η δημιουργία μιας πιο ισορροπημένης, βιώσιμης και ανθεκτικής οικονομίας με άξονα την αυτάρκεια-επάρκεια-εξωστρέφεια σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον ενός ραγδαία μεταβαλλόμενου καταμερισμού εργασίας και εμπορικού κατακερματισμού.

Στο πλαίσιο αυτό, οι οικονομικές προοπτικές της χώρας μας θα εξαρτηθούν βραχυμεσοπρόθεσμα από το κατά πόσο θα καταφέρει να αποφύγει συνθήκες διολίσθησης της οικονομίας σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού και δημοσιονομικής αστάθειας, και μεσομακροπρόθεσμα από τον βαθμό μετάβασής της σε μια ισορροπημένη, βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη.

Οι προϋποθέσεις για να συμβούν αυτά δεν περιορίζονται μόνο στην αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η βιωσιμότητα της ανάπτυξης εξαρτάται πρωτίστως από την ενίσχυση των θεσμών της αγοράς εργασίας.

Τα Μνημόνια επιδείνωσαν και η πανδημία ανέδειξε περαιτέρω σοβαρά κενά στην προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων σε 21 θέματα όπως οι αξιοπρεπείς μισθοί, ο χρόνος (υπερ)εργασίας, οι αδυναμίες της επαγγελματικής ασφάλειας και της υγείας.

Η ασφάλεια ενός αξιοπρεπούς εισοδήματος, η προστασία της απασχόλησης, η καθολική πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, ο κοινωνικός διάλογος, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, η ενίσχυση των συστημάτων επιθεώρησης εργασίας, η μείωση της εργασιακής φτώχειας και ευρύτερα η επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ πρέπει να είναι τα κύρια υλικά μιας βιώσιμης και ανθρωποκεντρικής οικονομικής πολιτικής.