Μπορεί η επίτροπος Μογκερίνι να επιλύσει τα χρόνια προβλήματα της ευρωπαϊκής διπλωματίας;

15:25 12/5/2015 - Πηγή: Antinews

Η ιταλίδα Φεντερίκα Μογκερίνι είναι το καταλληλότερο πρόσωπο για την επανεκκίνηση της ανοικοδόμησης της ενιαίας αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρ’ όλο όμως το λαμπρό ξεκίνημά της, η ένωση παραμένει ακόμα παγιδευμένη στα χρόνια προβλήματα που την ταλανίζουν. Στους πρώτους έξι μήνες ως επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, η πρώην ιταλίδα υπουργός εξωτερικών έχει καταγράψει σημαντικά βήματα προόδου στον τομέα της ήπιας ισχύος (soft power) της Ευρώπης. Επιπλέον, ξεκίνησε προσπάθειες για την θέσπιση ενιαίας αμυντικής στρατηγικής και την αναθεώρηση της

αποτυχημένης ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας. Αντίθετα με την προκάτοχό της, την βρετανίδα βαρόνη Κάθριν Άστον, η Μογκερίνι υιοθέτησε ένα πιο ενεργό δημόσιο προφίλ στα διεθνή μέσα. Παράλληλα, η νέα επικεφαλής χρησιμοποιεί πιο ενεργά την εργαλειοθήκη του συμπληρωματικού της ρόλου ως αντιπρόεδρος της Κομισιόν για να αυξήσει περαιτέρω την επιρροή της ευρωπαϊκής διπλωματίας στους τομείς του διεθνούς εμπορίου, οικονομικής ανάπτυξης και ανοικοδόμησης κρατών.

Η μεγαλύτερη της πρόκληση ωστόσο εντοπίζεται στην διαχείριση των φλεγόντων ζητημάτων της διεθνούς επικαιρότητας. Οι μεγάλες δυνάμεις της ηπείρου εξακολουθούν να διαχειρίζονται τα ακανθώδη ζητήματα αποκλειστικά με βάση τα δικά τους συμφέροντα. Το γεγονός αυτό αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των καταστατικών συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακυρώνει τις όποιες προσπάθειες ανάπτυξης ενιαίας εξωτερικής πολιτικής από τα κράτη-μέλη. Εντούτοις, χώρες όπως η Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία δεν εμπιστεύονται την διαχείριση των διμερών τους πολιτικών και οικονομικών σχέσεων με τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές του κόσμου – Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα και Ρωσία φερ’ειπείν – από τις Βρυξέλλες.

Από την μια πλευρά, οι μεγάλες χώρες της Ευρώπης απολαμβάνουν στο έπακρο τα εμπορικά οφέλη μιας ένωσης 28 κρατών-μελών. Από την άλλη όμως, υπάρχει εμφανής σύγκρουση συμφερόντων και ανταγωνισμός μεταξύ των ευρωπαίων εταίρων για την εξάπλωση της πολιτικής και οικονομικής τους επιρροής στο διεθνές στερέωμα. Συνεπώς, οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης δείχνουν απρόθυμες να θυσιάσουν μέρος των εθνικών τους συμφερόντων στους εταίρους τους ούτως ώστε να σχηματιστεί μια αμοιβαία αποδεκτή εξωτερική πολιτική κάτω από την ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ιταλίδα επικεφαλής θέλει να αλλάξει αυτή την πραγματικότητα. Παρ’ όλες τις επιβαλλόμενες περικοπές στους εθνικούς προϋπολογισμούς κάθε κράτους-μέλους σε άμυνα και εξωτερική πολιτική, οι προσπάθειες ενοποίησης της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής έχουν αποτύχει την τελευταία πενταετία. Η Μογκερίνι αναγνωρίζει την υφιστάμενη πραγματικότητα και προσπαθεί να δημιουργήσει νέους τρόπους συνεννόησης μέσα στα ευρωπαϊκά όργανα για την αντιμετώπιση των διεθνών θεμάτων. Στο Μίνσκ παραδείγματος χάριν, η Μογκερίνι και ο πολωνός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ ήταν απόντες από το τραπέζι διαπραγματεύσεων για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης. Παρόντες όμως ήταν η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, οι οποίοι εκπροσώπησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην συμφωνία Μόσχας και Κιέβου για εκεχειρία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει υποστηρικτικό ρόλο στην Ουκρανία, με την Μογκερίνι να επικεντρώνεται στις προσπάθειες συναίνεσης όλων των κρατών-μελών για την παράταση των οικονομικών κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Συγχρόνως, η ιταλίδα επίτροπος προσπαθεί να αναδιαμορφώσει τους κανόνες ανταγωνισμού για να αντιμετωπίσει την συνεχώς αυξανόμενη επιρροή του ρωσικού παράγοντα, διαμέσου της Γκάζπρομ, στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Τέλος, οι προκάτοχοί της ηγήθηκαν στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της εξαμερούς ομάδας η οποία αποτελείτο από τις Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα και Ρωσία. Εντούτοις, την καταλληλότερη στιγμή, η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη παραμέρισαν τα υπόλοιπα μέλη και ύστερα από παρασκηνιακές διμερείς διαπραγματεύσεις κατέληξαν στην συμφωνία της Γενεύης.

Από την άλλη πλευρά, οι χώρες της βόρειας Μεσογείου βρίσκονται παγιδευμένες σε μια ταχεία εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση, καθώς δεν μπορούν να ανακόψουν την συνεχή εισροή χιλιάδων προσφύγων από την Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική. Τα περιορισμένα ευρωπαϊκά κονδύλια και η ανεπαρκής παρουσία της Frontex δεν είναι αρκετά μέτρα για να ανακόψουν την καθημερινή είσοδο χιλιάδων μεταναστών σε ευρωπαϊκά εδάφη διαμέσου της Μεσογείου. Οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης ωστόσο, επιμένουν να αγνοούν δεικτικά τα προβλήματα των χωρών της βόρειας Μεσογείου και ενισχύουν τα μέτρα ασφάλειας στα σύνορά τους σε μια απέλπιδα προσπάθεια να περιορίσουν το μαζικό ρεύμα μετανάστευσης προς τα κράτη τους.

Ένα ακόμα πεδίο στο οποίο η Ευρώπη θα μπορούσε να παίξει σημαίνοντα ρόλο είναι οι συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής. Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να υιοθετήσουν το ενδεχόμενο ένοπλης επέμβασης στην Μέση Ανατολή, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αναλάβει μια πιο ενεργή στάση στο ζήτημα. Εξάλλου, τα περισσότερα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Βρετανία, Γαλλία και Πολωνία, έχουν ήδη προχωρήσει σε γενναίες μειώσεις των αμυντικών τους δαπανών. Παράλληλα, η δημόσια υποστήριξη στην Ευρώπη για διεξαγωγή διεθνών επιχειρήσεων σε τρίτες χώρες, ιδιαιτέρως χωρίς την έγκριση των Ηνωμένων Εθνών, έχει μειωθεί δραματικά εξαιτίας των αποτυχημένων επεμβάσεων της δύσης σε Αφγανιστάν, Ιράκ και Λιβύη τα προηγούμενα χρόνια. Παρόλα αυτά, η Γαλλία επενέβη στρατιωτικά για να ανακόψει την εξάπλωση των ισλαμιστών στο Μάλι και να περιορίσει την εξάπλωση της βίας στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενεργοποιήθηκε αμέσως μετά την επιτυχή έκβαση των γαλλικών επεμβάσεων και στις δύο χώρες, επικεντρώθηκε όμως αποκλειστικά στη δημιουργία ειρηνευτικής δύναμης και την σταδιακή ανάπτυξη γηγενών σωμάτων ασφαλείας στις πληγείσες περιοχές. Είναι επομένως φυσιολογική η αρνητική αντίδραση των περισσότερων κρατών-μελών στις πρόσφατες επικρίσεις του προέδρου της Κομισιόν Ζαν-Κλόντ Γιούνκερ ότι υπάρχει έκδηλη απάθεια ως προς την προοπτική ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού στρατού, εφόσον η ιδέα από μόνη της φαντάζει ένα εξωπραγματικό σενάριο.

Τα σύνορα της ένωσης είναι περικυκλωμένα από εκατοντάδες διεθνείς κρίσεις στις οποίες η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο. Μολονότι η επίτροπος Μογκερίνι προσπαθεί να βελτιώσει τη δημόσια εικόνα της ευρωπαϊκής διπλωματίας, δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα η πιθανότητα υιοθέτησης μιας ενιαίας εξωτερικής πολιτικής από τα κράτη-μέλη της ένωσης στο εγγύς μέλλον.

Πηγή: Reuters

Διαβάστε περισσότερα