Μπορούν οι δράσεις για την αντιτρομοκρατία να περιορίσουν την ατομική ελευθερία;

17:29 20/11/2015 - Πηγή: Antinews

Σοκαρισμένη από το μακελειό των επιθέσεων στο Παρίσι, η Γαλλία και το Βέλγιο έσπευσαν την Πέμπτη να ενισχύσουν τις δυνάμεις ασφαλείας τους, ωθώντας την Ευρώπη πιο βαθιά σε μια συζήτηση που μαίνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001: πώς να εξισορροπήσουν τις αντιτρομοκρατικές προσπάθειες και τις ατομικές ελευθερίες.

Με τους πληθυσμούς τους έκπληκτους και νευρικούς και την πολιτική πίεση να αυξάνεται στη δεξιά, οι κυβερνήσεις Γαλλίας

και Βελγίου κατέστησαν σαφές ότι, προς το παρόν, θα θέσουν την προστασία των πολιτών τους ως προτεραιότητα. Με τον καιρό, οι Ηνωμένες Πολιτείες χαλάρωσαν ορισμένα στοιχεία της Πατριωτικής Πράξης των ΗΠΑ, που πέρασε στον απόηχο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. Επίσης ενίσχυσαν την εποπτεία των υπηρεσιών πληροφοριών και των μέσων μαζικής εγχώριας παρακολούθησης στον απόηχο των αποκαλύψεων από τον Έντουαρντ Σνόουντεν, τον πληροφοριοδότη της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας.

Αλλά τα ευρωπαϊκά έθνη που έπληξε η τρομοκρατία κινήθηκαν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αυτά τα έθνη είναι η Γαλλία, η οποία έχει υποστεί πολλαπλές επιθέσεις φέτος, το Βέλγιο, όπου πολλοί από τους δράστες του Παρισιού έζησαν ή μεγάλωσαν και η Βρετανία, η οποία έχει αποτρέψει πολλές επιθέσεις κατά τα τελευταία χρόνια. Όλες αυτές οι χώρες εκσυγχρονίζουν και ενισχύουν την εξουσία της κυβέρνησης, ενώ συζητούν περαιτέρω ελέγχους στα ταξίδια χωρίς διαβατήριο εντός της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Από τις επιθέσεις της Παρασκευής στο Παρίσι, η Γαλλία έχει χρησιμοποιήσει επιθετικά έκτακτες εξουσίες, για παράδειγμα, αυξάνοντας την υποψία έναντι πιθανών δραστών σε ολόκληρη τη χώρα, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει και άλλες επιθέσεις. Η εξεύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ των ατομικών δικαιωμάτων και των αντιτρομοκρατικών μέτρων έχει γίνει πιο περίπλοκη στα 14 χρόνια από τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πληγεί από την Αλ Κάιντα, εν μέρει λόγω της διεισδυτικότητας της ψηφιακής τεχνολογίας και των επακόλουθων ερωτημάτων για την ιδιωτική ζωή. Αλλά στις μέρες μετά τις επιθέσεις του Παρισιού, υπήρξε σχετικά μικρός προβληματισμός σχετικά με τους συμβιβασμούς και τα έθνη που επλήγησαν περισσότερο, η Γαλλία και το Βέλγιο, έσπευσαν να θέσουν νέα μέτρα ασφαλείας και να αλλάξουν τις νομικές και συνταγματικές δομές τους, δίνοντας στην κυβέρνηση μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την αντιμετώπιση των απειλών.

Ενώ ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλς προειδοποίησε απειλητικά την Πέμπτη για την πιθανότητα χημικών και βιολογικών επιθέσεων, η Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας ψήφισε, με 551 υπέρ, 6 κατά και μια αποχή, να παρατείνει για τρεις μήνες η χώρα την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι από το Ισλαμικό Κράτος, στις οποίες σκοτώθηκαν 129 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 352.

«Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, είναι αλήθεια, δικαιολογεί ορισμένους προσωρινούς περιορισμούς στις ελευθερίες», δήλωσε ο Βαλς. «Αλλά καταφεύγουμε σε αυτό για να μας δώσει κάθε ευκαιρία για να αποκατασταθούν πλήρως αυτές τις ελευθερίες».

Στο Βέλγιο, ο πρωθυπουργός Σαρλ Μισέλ είπε ότι θα επισπεύσει νομικές αλλαγές που θα καταστήσουν ευκολότερη τη σύλληψη και την προσπάθεια τιμωρίας ύποπτων για τρομοκρατία που δραστηριοποιούνται εκεί. Είπε, επίσης, ότι θα επιδιώξει συνταγματικές αλλαγές για να παραταθεί η διάρκεια του χρόνου κράτησης των υπόπτων από την αστυνομία χωρίς την υποβολή μηνύσεων σε 72 ώρες, από τις 24.

Το σχέδιό του ζητά τη φυλάκιση των τζιχαντιστών που επιστρέφουν στο Βέλγιο από το εξωτερικό και θα απαιτεί όποιος θεωρείται απειλή να φορά ένα βραχιόλι στον αστράγαλο. Το σχέδιο θα απαγορεύει επίσης την πώληση των ανώνυμων καρτών τηλεφώνου SIM που επιτρέπουν στους τρομοκράτες να κρύψουν την ταυτότητά τους. Θα αρθούν οι περιορισμοί σχετικά με το τι ώρες της ημέρας η αστυνομία επιτρέπει τη διεξαγωγή επιδρομών σε υπόπτους τρομοκρατίας και θα επιτρέψει στις αρχές να συλλαμβάνουν ή να απελαύνουν θρησκευτικές προσωπικότητες «που κηρύσσουν το μίσος».

Ο Μισέλ θέλει επίσης να καταγράφονται τα στοιχεία της ταυτότητας όλων των επιβατών που ταξιδεύουν με τρένα υψηλής ταχύτητας, καθώς και με αεροπλάνα, πριν από την αναχώρηση. Ο Ζαν Τεσό, διευθυντής του ερευνητικού οργανισμού Carnegie Europe που εδρεύει στις Βρυξέλλες, είπε ότι θεωρεί τις αντιδράσεις ως απόλυτα φυσικές. «Το εσωτερικό μέτωπο είναι το πεδίο της πολιτικής δραστηριότητας τώρα - όλα θα γίνονται για την εσωτερική ασφάλεια», είπε. «Υπάρχει μια αίσθηση ότι οι αρχές δεν έχουν τον έλεγχο και αυτό είναι μια σαφής προσπάθεια από τις αρχές να ανακτήσουν κάποια εμπιστοσύνη».

Αλλά οι υπερασπιστές των ατομικών ελευθεριών προειδοποίησαν τις κυβερνήσεις να μην το παρατραβήξουν και υποστήριξαν ότι τα ευρωπαϊκά έθνη έπρεπε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά, ότι τα μέτρα που παίρνουν δεν θα βλάψουν μια κατηγορία πολιτών: τους μουσουλμάνους.

Αξιωματούχοι του Human Rights Watch στο Βέλγιο προειδοποίησαν την Πέμπτη ότι οι αρχές θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα εν λόγω μέτρα δεν οδηγούν σε αδιάκριτες συλλήψεις ή περιττούς περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου, της κίνησης και της θρησκείας. «Όπως κάθε έθνος, το Βέλγιο έχει την ευθύνη να προστατεύσει τον πληθυσμό του από τις επιθέσεις, αλλά δεν πρέπει να καταπατά βασικά δικαιώματα», δήλωσε η Λέτα Τάιλερ, ερευνήτρια σε θέματα τρομοκρατίας του Human Rights Watch. «Κάθε φορά που μια χώρα δέχεται επίθεση ή απειλείται, υπάρχει ο κίνδυνος οι κυβερνήσεις να αντιδράσουν υπερβολικά σε μια προσπάθεια να κάνουν τους ανθρώπους ασφαλείς».

Το γαλλικό νομοσχέδιο έκτακτης ανάγκης, το οποίο αναμένεται να εγκρίνει την Παρασκευή η γαλλική Γερουσία, επεκτείνει τις εξουσίες του νόμου έκτακτης ανάγκης του 1955, επιτρέποντας τη διάλυση των ριζοσπαστικών ομάδων σε τζαμιά και σε άλλα μέρη προσευχής, την παρεμπόδιση των διαδικτυακών τόπων και των social media που δοξάζουν ή υποκινούν την τρομοκρατία και τη χρήση, σε ορισμένες περιπτώσεις, της ηλεκτρονικής σήμανσης για τους κατ' οίκον περιορισμό. Είναι η πρώτη φορά από τότε που ο νόμος ψηφίστηκε το 1955, που κηρύσσεται εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η Γαλλία έχει ήδη περιπολίες από βαριά οπλισμένους στρατιώτες και τώρα οι αστυνομικοί που βρίσκονται εκτός υπηρεσίας θα έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν όπλα και να τα χρησιμοποιούν αν φορούν περιβραχιόνιο που τους προσδιορίζει ως αστυνομικούς.

Την Τετάρτη, οι γαλλικές αρχές ανέφεραν ότι είχαν πραγματοποιήσει πάνω από 414 επιδρομές σε όλη τη χώρα, συνέλαβε 64 άτομα και τοποθέτησε ακόμα 118 σε κατ' οίκον περιορισμό.

Κάτω από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι αρχές επιτρέπεται να διεξάγουν επιδρομές και συλλήψεις χωρίς πρώτα να λάβουν ένταλμα. Αλλά μόλις κάποιος συλληφθεί ή κατασχεθεί η περιουσία του, το σύνηθες νομικό σύστημα παρεμβαίνει. Ύποπτοι σε υποθέσεις τρομοκρατίας έχουν ήδη το δικαίωμα να κρατούνται χωρίς κατηγορίες μέχρι και έξι ημέρες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και αμέσως μετά την 11η Σεπτεμβρίου, επιδρομές αυτού του επιπέδου θα είχαν δημιουργήσει θύελλα επικρίσεων, αλλά οι Γάλλοι, μόλις 10 μήνες αφού ριζοσπάστες ισλαμιστές επιτέθηκαν στην εφημερίδα Charlie Hebdo και σε ένα εβραϊκό σούπερ μάρκετ, έχουν αποδεχθεί γενικά την καταστολή, ως αναγκαία.

Ο Ολάντ έχει επίσης ζητήσει να κατοχυρωθεί ο νόμος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στο Σύνταγμα της Γαλλίας, πράγμα που καθιστά ευκολότερο να κηρύξει μια τέτοια κατάσταση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χωρίς να προσφεύγει σε πιο δραστικές λύσεις που διαθέτει σήμερα το Σύνταγμα. Ο Ολάντ θέλει επίσης να καταστήσει ευκολότερη την απέλαση αλλοδαπών που θεωρούνται ως απειλή για την ασφάλεια, να ανακαλέσει την γαλλική ιθαγένεια για όσους πολίτες έχουν δύο, ακόμα και εκείνους που γεννήθηκαν στη Γαλλία, εάν έχουν καταδικαστεί για αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία, και να κλείσει ριζοσπαστικά τζαμιά.

Η Γαλλία είχε ήδη προχωρήσει το περασμένο καλοκαίρι στην ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό των νόμων που διέπουν την ηλεκτρονική επιτήρηση μετά τις επιθέσεις τον Ιανουάριο. Νόμοι που ψηφίστηκαν με μεγάλη πλειοψηφία έδωσαν ευρεία νομική εξουσίας στο κράτος να κατασκοπεύει τους πολίτες. Ορισμένες ομάδες πολιτικών ελευθεριών ήταν έντονα αντίθετες, με τη Διεθνή Αμνηστία να λέει ότι ο νόμος τους Ιουνίου οδήγησε τη Γαλλία «ένα βήμα πιο κοντά σε ένα κράτος υπό παρακολούθηση», ενώ κάποιος το ονόμασε «Πατριωτική Πράξη αλά Γαλλικά».

Στο Βέλγιο, η πρόσκληση για ευρείες νέες εξουσίες ήρθε αφού η κυβέρνηση δέχθηκε επικρίσεις, ότι παρέλειψε να ενεργήσει αρκετά επιθετικά για να αναγνωρίσει και να σταματήσει τις επιθέσεις που σχεδιάστηκαν στο έδαφός της. Ο Μισέλ υποσχέθηκε επίσης καταστολή στο Μολενμπέεκ, την περιοχή των Βρυξελλών, όπου έχουν εκτραφεί τόσοι τζιχαντιστές. Όπως και στη Γαλλία, πολλοί Βέλγοι είπαν ότι ενώ τα μέτρα ήταν δραστικά, ήταν διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν κάποιες από τις προσωπικές τους ελευθερίες σε αντάλλαγμα για την ασφάλεια.

Το Βέλγιο έχει κλονιστεί τόσο από τις επιθέσεις του Παρισιού, που υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι κάτι πρέπει να γίνει, δήλωσε ο Στίβεν Μπλόκμανς, αναλυτής στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής με έδρα τις Βρυξέλλες. Υπάρχει συναίνεση σχετικά με την ανάγκη να ενισχυθεί η επιβολή του νόμου, οι μυστικές υπηρεσίες και οι τοπικές κυβερνήσεις, είπε. Οι κινήσεις του Μισέλ είναι μια μερική δικαίωση για την δεξιά Νέα Φλαμανδική Συμμαχία, η οποία έχει ζητήσει αυτά τα μέτρα εδώ και χρόνια, είπε ο Μπλόκμανς. Ο υπουργός Εσωτερικών, Γιαν Γιαμπόν, ο οποίος είναι μέλος του κόμματος, δήλωσε πρόσφατα ότι το Μολενμπέεκ έπρεπε να «ξεπλυθεί».

Το Βέλγιο έχει πιο χαλαρή νομοθεσία ελέγχου των όπλων από τη Γαλλία, αλλά αυστηρότερους ελέγχους σχετικά με την παρακολούθηση, την οποία τα νέα μέτρα θα χαλαρώσουν. Για παράδειγμα, οι αρχές μπορούν να υποκλέψουν τηλεφωνικές συνομιλίες μόνο αν υπάρχει μια έντονη υποψία ότι οι στόχοι είναι τρομοκράτες, δήλωσε ο Γέλε φαν Μπουρεν, λέκτορας στην πάταξη της τρομοκρατίας στο Πανεπιστήμιο του Leiden. Η εποπτεία δεν μπορεί να επεκταθεί σε άτομα που ενδέχεται να είναι συνεργοί ή έχουν δευτερεύοντες ρόλους, είπε.

Ο Μπαρτ Τόμελεϊν, υπεύθυνος σε θέματα ιδιωτικής ζωής του Βελγίου, δήλωσε ότι οι περιορισμοί σχετικά με την ιδιωτική ζωή θα ισχύουν μόνο για υπόπτους για τρομοκρατία. «Αν μιλάμε για ύποπτους τρομοκράτες και τους ανθρώπους που έχουν διαπράξει τέτοια εγκλήματα, τότε ιδιωτική ζωή δεν υπάρχει», είπε. «Έτσι, οι άνθρωποι που πηγαίνουν στη Συρία, ή επιστρέφουν από τη Συρία, χάνουν αυτό το δικαίωμα», αλλά οι άλλοι όχι.

Δεν ήταν η πρόθεση της κυβέρνησης να τους «βάλει όλους σε μια βάση δεδομένων, αλλά να στοχεύσει άτομα, ύποπτα για συμμετοχή σε τρομοκρατικές δραστηριότητες, σε μια βάση δεδομένων», είπε, και επέμεινε: «Δεν θα βάλουμε την ασφάλεια πάνω από την ελευθερία».

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα