Γιατί η Ισπανία και η Πορτογαλία μπορούν να αντιμετωπίσουν ένα Grexit

14:22 1/5/2015 - Πηγή: Antinews

Αν κάποιοι θα έπρεπε να αντιδράσουν για την Ελλάδα, αυτοί θα ήταν η Ισπανία ή η Πορτογαλία, οι δύο χώρες που ευρέως θεωρείται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εάν η Ελλάδα βγει από την ευρωζώνη. Πράγματι, και στις δύο σημειώθηκε μικρή αύξηση του κόστους δανεισμού τους την περασμένη εβδομάδα σε μία ιδιαίτερα ζοφερή στιγμή των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα

και τα άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Και η Goldman Sachs προειδοποίησε σε μια εντυπωσιακή έκθεσή της αυτή την εβδομάδα ότι αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ, το κόστος δανεισμού της Ισπανίας θα μπορούσε να αυξηθεί κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες πάνω από της Γερμανίας, σε σύγκριση με την μία ποσοστιαία μονάδα που είναι τώρα.

Η Ελλάδα βασίζει σε μεγάλο βαθμό τη μικροπολιτική της στην παραδοχή ότι η Ευρωζώνη θα υποταχθεί τελικά στις απαιτήσεις της για την πρόληψη της εξάπλωσης του χάους σε όλη την ένωση. Ωστόσο, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν "φωνάζουν" για μια συνθηκολόγηση της ευρωζώνης, αλλά είναι από τους πιο σκληροπυρηνικούς ανάμεσα σε όσους απαιτούν η Ελλάδα να τηρήσει τους όρους των δανειακών της συμβάσεων. Αυτό δεν είναι απλώς μια διαπραγματευτική τακτική. Δημοσίως, η Μαδρίτη και η Λισαβόνα λένε ότι ελπίζουν πως η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη, αλλά ανώτερα στελέχη στη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα, κατ’ ιδίαν, κάνουν σαφές ότι θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να φύγει από το να διακινδυνεύσουν το χάος του να διαλυθούν οι κανόνες της ευρωζώνης.

Φυσικά, το γεγονός αυτό αντανακλά εν μέρει την εσωτερική πολιτική: Μαδρίτη και Λισαβόνα έχουν πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι αν υποχωρήσουν πολύ στην Αθήνα θα ενθαρρύνουν τη δική τους ριζοσπαστική αριστερή αντιπολίτευση. Αλλά αντανακλά επίσης την αυξανόμενη εμπιστοσύνη ότι η ισπανική και η πορτογαλική οικονομία, χάρη στις δικές τους προσπάθειες και εκείνες της ζώνης του ευρώ, είναι πλέον αρκετά ανθεκτικές για να αντέξουν το σοκ. Αυτή η εμπιστοσύνη φαίνεται καλά εδραιωμένη.

Η ανάκαμψη της ισπανικής οικονομίας από το καλοκαίρι του 2013 υπήρξε αξιοσημείωτη. Αυτή την εβδομάδα, η Μαδρίτη αύξησε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη φέτος στο 2,9% από 2,4% -και οι αξιωματούχοι είναι αισιόδοξοι ότι θα αποδειχθεί ότι είναι πολύ πάνω από 3%, διπλάσιο ποσοστό από τον πιθανό μέσο όρο της ευρωζώνης.

Η οικονομία δημιούργησε μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας τα τελευταία χρόνια και αναμένεται να δημιουργήσει περίπου τόσες και φέτος, καθώς ο συνδυασμός των χαμηλών τιμών του πετρελαίου, το αδύναμο ευρώ και η πτώση των επιτοκίων οδηγούν σε ταχεία ανάκαμψη των επιχειρήσεων και των δαπανών των νοικοκυριών. Οι τιμές των κατοικιών έχουν σταθεροποιηθεί, τα νέα δάνεια σε μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις έχουν φθάσει στα ύψη και η πλέον πρόσφατη ευρωπαϊκή έρευνα της Επιτροπής δείχνει το οικονομικό κλίμα στο υψηλότερο επίπεδο από το 2001.

Η μεταστροφή της Πορτογαλίας ήταν λιγότερο θεαματική, αλλά έχει επίσης αψηφήσει τις προσδοκίες. Η Λισαβόνα προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα φθάσει το 1,6% το τρέχον έτος, με αύξηση στο 2% το 2016 και 2,4% στη συνέχεια. Η ανεργία έχει επίσης μειωθεί με γρήγορους ρυθμούς, κάτω από την αιχμή του 17,5% το 2013 στο 13,3%. Την ίδια στιγμή, το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώνεται ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν, κάτι στο οποίο βοήθησε εν μέρει η επιτυχημένη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Αυτό το έτος, η κυβέρνηση στοχεύει σε έλλειμμα ύψους μόλις 2,7%. Μόλις πριν από ένα χρόνο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεψε ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού του τρέχοντος έτους θα είναι 5%. Είναι αλήθεια ότι, τόσο η ισπανική όσο και η πορτογαλική οικονομία εξακολουθούν να υποφέρουν από σοβαρές ευπάθειες. Στην Ισπανία, η σημαντική αδυναμία είναι το πολύ υψηλό απόθεμα των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων που κατέχονται από τους διεθνείς επενδυτές, που ισοδυναμεί με το 96% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, μια κληρονομιά του κύματος των χρημάτων που έρεαν στη χώρα κατά τη διάρκεια της εποχής της φούσκας.

Παρά το γεγονός ότι η Ισπανία έχει τώρα ένα μικρό πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο σημαίνει ότι δεν προσθέτει πλέον σε αυτό το απόθεμα των ξένων υποχρεώσεων, η χώρα παραμένει ευάλωτη σε μια ξαφνική αλλαγή στην ψυχολογία των επενδυτών. Στην Πορτογαλία έχει επίσης απομείνει κάτι από το πρόβλημα του χρέους -σε αυτή την περίπτωση το πολύ υψηλό επίπεδο του εκκρεμών δανεισμού του ιδιωτικού τομέα, το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη. Η διαδικασία απομόχλευσης έχει καθυστερήσει από ένα αδύναμο καθεστώς αφερεγγυότητας και ένα αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα που καθιστά δύσκολη την αναδιάρθρωση των επισφαλών απαιτήσεων. Και παρά τις επισκευές κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η ανάπτυξη εξακολουθεί να καθυστερεί εξαιτίας μιας άκαμπτης αγοράς εργασίας και μιας άκαμπτης αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών, που διατηρούν τις υψηλές τιμές και αποθαρρύνουν τον ανταγωνισμό.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στις δύο χώρες είναι, συνεπώς, πολιτικός. Η ανθεκτικότητα της Ισπανίας εξαρτάται από τη συνέχιση της προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων, ενώ θα ενισχύει τις εξαγωγές της για να μειώσει την εξάρτησή της από τον εξωτερικό δανεισμό. Η πρόκληση θα είναι να καθησυχάσει τους επενδυτές για τα δημοσιονομικά της, μειώνοντας το έλλειμμα του προϋπολογισμού κάτω από το ακόμη υψηλό 5,6% και συνεχίζοντας τις μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών της. Η πρόκληση της Πορτογαλίας είναι να αυξήσει τον δυνητικό ρυθμό ανάπτυξής της μέσω των συνεχών μεταρρυθμίσεων από πλευράς προσφοράς.

Μέχρι πρόσφατα, η αγορά φοβόταν ότι οι εκλογές που επίκεινται αυτό το έτος θα βγάλουν τις δύο χώρες εκτός πορείας. Αλλά αυτοί οι φόβοι υποχωρούν ταχύτατα. Μπορείτε να το αποκαλέσετε "το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ": η οικονομική καταστροφή που μπορεί να εκτυλίσσεται στην Ελλάδα υποσκάπτει την υποστήριξη στα λαϊκιστικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη. Η υποστήριξη στο Podemos- το αδελφό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ στην Ισπανία, έχει βυθιστεί. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα μία ισοπαλία τεσσάρων κομμάτων στην ισπανική πολιτική, με την υποστήριξη να αυξάνεται για το νέο κεντροδεξιό, φιλο-επιχειρηματικό κόμμα Ciudadanos. Ως αποτέλεσμα, οι πιθανότητες του Podemos να συμμετέχει σε μια συμμαχία στο τέλος του έτους είναι μικρές και μειώνονται συνεχώς, όπως υποστηρίζει ο Antonio Roldan Mones της Eurasia Group.

Εν τω μεταξύ στην Πορτογαλία, η υποστήριξη στον τρέχοντα συνασπισμό έχει φτάσει στο ίδιο επίπεδο με τους σοσιαλιστές της αντιπολίτευσης, οι οποίοι έχουν μετατοπιστεί προς το πολιτικό κέντρο. Φυσικά, αυτό εξακολουθεί να αφήνει τον κίνδυνο μετάδοσης των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η Goldman Sachs φαίνεται να είναι πιο απαισιόδοξη από τους περισσότερους οικονομολόγους και τους φορείς χάραξης πολιτικής. Εξάλλου, κάθε μετάδοση θα είναι σε μεγάλο βαθμό ψυχολογική δεδομένου ότι η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν ελάχιστη οικονομική έκθεση ή οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα.

Αλλά, όπως επισημαίνει η Goldman, η κλίμακα και η διάρκεια οποιασδήποτε αστάθειας θα εξαρτηθεί από το πώς θα ανταποκριθεί η υπόλοιπη ευρωζώνη. Αν μια ελληνική έξοδος του ευρώ οδηγήσει σε περαιτέρω ενοποίηση της ευρωζώνης, κάποιοι στη Μαδρίτη και στη Λισαβόνα μπορεί να θεωρήσουν ότι το τίμημα άξιζε τον κόπο.

www.wsj.com

Διαβάστε περισσότερα