«Όχι , η λιτότητα δεν λειτούργησε»

08:16 13/11/2013 - Πηγή: Antinews

Υπήρξαν πολλοί αναστεναγμοί ανακούφισης στην Ευρώπη τον τελευταίο καιρό, όπου χώρες όπως η Βρετανία και η Ισπανία, με μεγάλη σε ύφεση, έχουν επιτέλους αρχίσει να αναπτύσσονται. Όχι πολύ, ούτε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά είναι τέτοια η πολιτική επιτακτική ανάγκη να φανεί ότι όλη η δυστυχία της σφιχτής οικονομικής πολιτικής άξιζε τον κόπο, ώστε υπάρχουν κάποιοι που δειλά υποστηρίζουν πως το χειρότερο πέρασε και, ipso facto, η λιτότητα λειτούργησε. Ο Nicholas Wapshott σχολιάζει γιατί τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.

Περιμένετε ένα λεπτό. Η ανάπτυξη είναι καλή.

Η ανάπτυξη είναι αυτή που επιτρέπει στις χώρες να ξεπληρώσουν το δημόσιο χρέος τους, με την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας, βάζοντας τους ανέργους να εργαστούν και κάνοντας τους ανθρώπους να ευημερούν αρκετά για να πληρώσουν τους φόρους. Όμως, η αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος από μόνο του δεν είναι αρκετό για να παράσχει επαρκώς βιώσιμη ευημερία, αν δεν οδηγήσει επίσης σε σημαντική αύξηση των θέσεων εργασίας.

Πάρτε την Ισπανία, η οποία μόλις βγήκε από δύο χρόνια ύφεσης, παρουσιάζοντας ένα τρίτο τρίμηνο με ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 0,1 τοις εκατό. Τεχνικά, η ισπανική ύφεση έχει τελειώσει. Αλλά μια ματιά σε στοιχεία σχετικά με την εργασία δείχνουν ότι η χώρα έχει πολύ δρόμο να διανύσει πριν μπορέσει πραγματικά να πει ότι έχει ξεφύγει από τη μείωση των επιπτώσεων της λιτότητας – με τη μορφή της αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής, τις περικοπές των δημοσίων δαπανών και της εργασίας και των μεταρρυθμίσεων- που επιβάλλονται έμμεσα από τη Γερμανία μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην Ισπανία, η ανεργία παραμένει πεισματικά υψηλή, στο 26 τοις εκατό. Οι μισοί από αυτούς κάτω των 25 είναι ακόμα χωρίς δουλειά. Οι περισσότερο κάτω των 25 στην Ελλάδα και την Κροατία είναι επίσης άνεργοι. Στην Ευρώπη, μόνο στη Γερμανία και την Αυστρία η ανεργία των νέων είναι κάτω από 10 τοις εκατό. Η Ελλάδα και η Ισπανία βρίσκονται πρώτες στο θλιβερό κατάλογο των ευρωπαϊκών χωρών με περισσότερους από 25 τοις εκατό άνεργους. Στην Ισπανία, όπου η οικονομική ανάπτυξη συμβαίνει μόνο στον τομέα των εξαγωγών, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η οικονομία έχει πραγματικά βελρτιωθεί εξαιτίας του καθεστώς παρατεταμένης λιτότητας. Όπως το έθεσε ένας αναλυτής, «Η εγχώρια ζήτηση εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και στο εν λόγω πλαίσιο είναι δύσκολο να δούμε μια ισχυρή και βιώσιμη ανάκαμψη».

Η αδύναμη ανάπτυξη δεν είναι αρκετή για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και οι μεταρρυθμίσεις στους κανονισμούς εργασίας που συνοδεύουν τη λιτότητα σημαίνουν ότι η ανάπτυξη πρέπει να είναι τώρα κάπου μεταξύ 1 και 1,5 τοις εκατό πριν από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Για να δοθεί ώθηση στην αύξηση των θέσεων εργασίας, βιομηχανίες όπως οι κατασκευές θα πρέπει να επεκταθούν. Ωστόσο, υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι αυτό θα συμβεί.
Στη Βρετανία, όπου η συντηρητική κυβέρνηση επέβαλε μέτρα λιτότητας, δήθεν για να αποκρούσει την κρίση του δημόσιου χρέους και ενδεχόμενο εκνευρισμό με τη λίρα- ενώ παράλληλα συρρίκνωσε τον δημόσιο τομέα, σε συμφωνία με τις νεο- θατσερικές πεποιθήσεις της- ανοίγουν σαμπάνιες για να γιορτάσουν την επίτευξη ενός τριμηνιαίου ρυθμού ανάπτυξης της τάξης του 0,8 τοις εκατό. Μέχρι την άνοιξη, η Βρετανία αναμένεται να επανέλθει σε ύφεση και πάλι –μια τριπλή ύφεση που φαίνεται ότι μόλις απέφυγε. Αλλά ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της Βρετανίας του 1,5 τοις εκατό έχει επιτευχθεί επειδή η αυστηρή λιτότητα έχει «κρυφά» χαλαρώσει. Σε μια αλλαγή της πολιτικής από τον νέο τολμηρό διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, Mark Carney, τα επιτόκια διατηρούνται τεχνητά σε χαμηλά επίπεδα μέχρι η ανεργία να πέσει κάτω από το 7 τοις εκατό. Η υποτονική ανάκαμψη τροφοδοτείται επίσης από μία πονηρή κυβερνητική επιδότηση στις υποθήκες, για να βοηθήσει όσους αγοράζουν σπίτι για πρώτη φορά και να ενθαρρύνει τους κατασκευαστές. Ωστόσο, αυτό το είδος οδηγεί σε μια τεχνητή έκρηξη στις τιμές των κατοικιών που γονάτισε την παγκόσμια οικονομία το 2008.

Συνολικά, μετά από πέντε χρόνια λιτότητας, η ζώνη του ευρώ, η οποία καθοδηγείται από την έντονη προσήλωση της Γερμανίας στη δημοσιονομική εγκράτεια που έχει επιβληθεί στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, εξακολουθεί να αφήνει 11 χώρες σε αρνητική ανάπτυξη, ανάμεσά τους η Ιταλία, η Πορτογαλία, οι Κάτω Χώρες, η Ισπανία και η Ιρλανδία. Τα μόνα έθνη που απολαμβάνουν ανάπτυξη μεγαλύτερη του 2 τοις εκατό είναι μικρές χώρες που είναι ειδική περίπτωση: η Λετονία (η οποία έχει το πλεονέκτημα ότι είναι εκτός του ευρώ), η Λιθουανία, η Μάλτα και το Λουξεμβούργο. Ακόμη και η Γερμανία, η παραδοσιακή δύναμη της ευρωπαϊκής ανάπτυξης και ο πρωταθλητής της παγκόσμιας λιτότητας, μπορεί να σημειώσει ανάπτυξη μόνο της τάξης του 0,5 τοις εκατό ετησίως κατά το τρέχον έτος.
Οι ισχυρισμοί ότι η λιτότητα δουλεύει φαίνονται υπερβολικοί υπό το φως των αδιάσειστων στοιχείων. Ορισμένοι πολιτικοί που αντιμετωπίζουν εκλογές μιλούν για τα σημάδια της ζωής των εθνικών οικονομιών τους, για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων – με την πεποίθηση ότι η επιθυμία είναι ο πατέρας της πράξης.
Υπάρχει μια αίσθηση, επίσης, ότι είναι αδύνατο για τους ευρωπαίους καταναλωτές να κρατούν την αναπνοή τους για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ανάπαυλα. Η υπομονή εξαντλείται με ένα οικονομικό πείραμα που, μέχρι στιγμής, δεν έχει υπάρξει μια αξιόπιστη λύση. Ακόμη και αν μια οικονομία τιμωρείται διαρκώς, τελικά κάποτε πρέπει να ανασάνει.
Στην Ευρώπη, όμως, τα πέντε χρόνια της λιτότητας δείχνουν μικρά σημάδια ανταμοιβής για όσα προκάλεσε η τιμωρία. Στον απόηχο της συντριβής του 2008, συζητιόταν ευρέως ότι δύο πράγματα ήταν πιθανά: ότι θα υπάρξει μια ανάκαμψη «σχήματος L» και ότι η μερική ανάκαμψη θα ήταν η ανεργία. Γινόταν λόγος για «ένα νέο φυσιολογικό», στο οποίο η εθνική οικονομία θα επανέλθει σε ένα προηγούμενο, μικρότερο μέγεθος και θα αρχίσει πάλι να ανακάμπτει με διαφορετική και μικρότερη τροχιά.
Σίγουρα, θεωρήθηκε την άνοιξη του 2009, οι ηγέτες του κόσμου δεν θα ήταν τόσο αφελείς ώστε να θεσμοθετήσουν χαμηλή ανάπτυξη και υψηλή ανεργία εφαρμόζοντας αποπληθωριστικές πολιτικές, σαν να πάσχαμε όχι από την κατάρρευση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων, αλλά από την πολύ γρήγορη ανάπτυξη και την αύξηση των τιμών. Ωστόσο, αυτό που φαινόταν τότε ως περιττός πεσιμισμός φαίνεται να είναι πλέον προφητική σοφία.

Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν και πάλι την ζοφερή πρόγνωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι η ζώνη του ευρώ στο σύνολό της θα έχει ύφεση κατά 0,4 τοις εκατό αυτό το έτος, αν και προβλέπει 1,1 τοις εκατό για το επόμενο έτος. Η παραγωγή στην ευρωζώνη, ωστόσο, εξακολουθεί να είναι περίπου 3 τοις εκατό χαμηλότερη από ό,τι το 2008. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η οικονομία της Βρετανίας θα αναπτυχθεί 1,4 τοις εκατό αυτό το έτος και 1,9 το επόμενο – αν και εξακολουθεί να είναι 2,5 τοις εκατό μικρότερη από ό,τι ήταν στις αρχές του 2008 . Η ένωση των βρετανών εργοδοτών, η Συνομοσπονδία της Βρετανικής Βιομηχανίας, είναι ακόμα πιο αισιόδοξη. Υποστηρίζει ότι η οικονομία της Βρετανίας θα αυξηθεί σε 2,4 τοις εκατό το επόμενο έτος.
Αλλά ακόμη και αν η μέτρια ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι σταθερή, παραμένει άστατη και πιθανόν να ατονήσει πλήρως από τις προσωρινές αποτυχίες, όπως η αμερικανική ομοσπονδιακή διακοπή λειτουργίας της κυβέρνησης. Όπως επεσήμανε το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, ακόμη και η λεπτή ευρωπαϊκή ανάκαμψη έλαβε χώρα αμέσως μετά από αυτή της Αμερικής, με τις επεκτατικές, συγκριτικά, οικονομικές πολιτικές.
Το μεταπολεμικό οικονομικό μοντέλο της Γερμανίας είχε πάντα κινητήριο μοχλό τις εξαγωγές. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, το Βερολίνο υπερασπίστηκε την ίδια την ύπαρξη του ευρώ διότι επιτρέπει στις γερμανικές εξαγωγές να τιμολογούνται συγκριτικά φθηνότερα, πολύ φθηνότερα από ό,τι αν συνέχιζε να χρησιμοποιεί το γερμανικό μάρκο – που αντανακλούσε την πραγματική δύναμη της γερμανικής οικονομίας.

Επιπλέον, τα τελευταία πέντε χρόνια η Γερμανία έχει εξαναγκάσει τους ευρωπαίους εταίρους της στην υιοθέτηση λιτότητας αντί να τους επιτρέψει να δανειστούν και να αναπτυχθούν για να βγουν από τη Μεγάλη Ύφεση. Μόνο η Βρετανία, που είναι εκτός ευρωζώνης, έχει ξεφύγει σε μεγάλο βαθμό από τις γερμανικές πολιτικές παρασιτισμού των γειτόνων της.
Είναι αδύνατο να προβλέψουμε το αποτέλεσμα ενός τρόπου που δεν εφαρμόστηκε. Έτσι, είναι άγνωστο το αν, σε περίπτωση που οι Ευρωπαίοι δεν υπαναχωρούσαν από την συμφωνία που επετεύχθη μετά το κραχ του 2008 στη διάσκεψη της G20 που οργανώθηκε βιαστικά της Ουάσινγκτον για να εξασφαλιστεί ότι «η δράση μιας χώρας δεν θα αποβεί εις βάρος των άλλων ή της σταθερότητας του συστήματος συνολικά», θα ζούσαμε τώρα σε έναν κόσμο με περισσότερη ευημερία και με εκατομμύρια περισσότερους να εργάζονται. Όμως, φαίνεται πιθανό.
Δεν είναι δύσκολο, ωστόσο, να συμπεράνουμε πού θα ήμασταν τώρα αν η Αμερική δεν είχε εκλέξει τον Μπαράκ Ομπάμα και αντ ‘αυτού ήταν πρόεδρος ο Τζον ΜακΚέιν και αργότερα ο Μιτ Ρόμνεϊ. Αυτοί οι Ρεπουμπλικάνοι – σπρωγμένοι από τους φίλους τους στο Tea Party – μπορεί να επέβαλαν σκληρά μέτρα λιτότητας στην Αμερική, για να πληρώσει το εθνικό χρέος της πιο γρήγορα και να μείωναν δραστικά το μέγεθος της κυβέρνησης.
Θα ήμασταν ακόμη σε μια βαθιά, ίσως και χειρότερη ύφεση. Και αντί για την αχτίδα φωτός που βλέπουν τώρα οι Ευρωπαίοι στον ορίζοντα, κι αυτοί θα αγωνίζονταν με μια ύφεση που δεν έχουμε δει εδώ και 85 χρόνια – όταν ο πρόεδρος Χέρμπερτ Χούβερ κοίταζε χαρούμενος και η παγκόσμια οικονομία ξαφνικά γλίστρησε σε μια 10 -ετή ύφεση.

http://blogs.reuters.com/nicholas-wapshott/2013/11/07/no-austerity-did-not-work/