Πώς θα κάνουμε «reset» στον εγκέφαλο

17:42 11/8/2014 - Πηγή: Antinews

Είναι ο μήνας των διακοπών και πολλοί εργαζόμενοι θα πάνε διακοπές, θα ασχοληθούν με θέματα του σπιτιού τους ή απλά θα είναι με την οικογένεια και τους φίλους τους. Και πολλοί θα αισθάνονται ένοχοι για αυτό. Θα ανησυχούν για τα μηνύματα που συσσωρεύονται στη δουλειά και σε πολλές περιπτώσεις θα συνεχίζουν να ελέγχουν τα email αναγκαστικά, κατά τον πολύτιμο χρόνο των διακοπών. Αλλά προσέξτε τα ψευδή διαλείμματα. Βεβαιωθείτε ότι κάνετε πραγματικές διακοπές. Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι κάτι περισσότερο από μια γραφική παράδοση. Εκτός από

τον χρόνο με την οικογένεια, τα γεύματα και τα Σαββατοκύριακα, είναι ένας σημαντικός τρόπος για να κάνουμε κάτι πραγματικά χρήσιμο στον εγκέφαλό μας, γράφει ο Daniel J. Levitin, διευθυντής του Εργαστηρίου για τη Μουσική, τη Γνώση και την Τεχνογνωσία στο Πανεπιστήμιο McGill.

Κάθε μέρα δεχόμαστε επίθεση από γεγονότα, ψευδογεγονότα, ειδήσεις και φλυαρία από παντού. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2011, σε μια τυπική ημέρα προσλαμβάνουμε το ισοδύναμο με περίπου πληροφορίες από 174 εφημερίδες, πέντε φορές περισσότερες απ’ ότι το 1986. Καθώς οι 21.274 τηλεοπτικοί σταθμοί του κόσμου παράγουν περίπου 85.000 ώρες αρχικού προγράμματος κάθε μέρα (με στοιχεία του 2003), παρακολουθούμε κατά μέσο όρο πέντε ώρες τηλεόραση την ημέρα. Για κάθε ώρα βίντεο που παρακολουθείτε στο YouTube, υπάρχουν 5.999 ώρες νέων βίντεο που μόλις «ανέβηκαν»!

Εάν αισθάνεστε συγκλονισμένοι, υπάρχει λόγος: Η ικανότητα επεξεργασίας του συνειδητού μυαλού είναι περιορισμένη. Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο έχει εξελιχθεί το σύστημα προσοχής του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλός μας έχει δύο βασικούς τρόπους προσοχής: το δίκτυο θετικού έργου και το δίκτυο αρνητικού έργου (ονομάζονται δίκτυα επειδή περιλαμβάνουν κατανεμημένα δίκτυα των νευρώνων, σαν ηλεκτρικά κυκλώματα μέσα στον εγκέφαλο). Το δίκτυο θετικού έργου είναι ενεργό όταν συμμετέχουμε ενεργά σε ένα έργο, επικεντρωνόμαστε σε αυτό και είμαστε απερίσπαστοι. Οι νευροεπιστήμονες το χαρακτηρίζουν κεντρική εκτελεστή. Το δίκτυο αρνητικού έργου είναι ενεργό όταν το μυαλό μας περιπλανιέται. Είναι η ονειροπόληση. Αυτά τα δύο δίκτυα προσοχής λειτουργούν σαν μια τραμπάλα στον εγκέφαλο: όταν είναι ενεργό το ένα, το άλλο δεν είναι.

Αυτό το διμερές σύστημα προσοχής είναι ένα από τα κορυφαία επιτεύγματα του ανθρώπινου εγκεφάλου και η εστίαση που επιτρέπει μας οδήγησαν στο να αξιοποιήσουμε τη φωτιά, να χτίσουμε πυραμίδες, να ανακαλύψουμε την πενικιλίνη και να αποκωδικοποιήσουμε το σύνολο του ανθρώπινου γονιδιώματος. Τα έργα αυτά απαιτούν κάποια παραδοσιακή επιμονή.

Αλλά η εικόνα που οδήγησε σε αυτά πιθανώς προήλθε από τη λειτουργία της ονειροπόλησης. Αυτή η κατάσταση του εγκεφάλου, που χαρακτηρίζεται από τη ροή των συνδέσεων μεταξύ των διαφορετικών ιδεών και σκέψεων, είναι υπεύθυνη για τις στιγμές μεγαλύτερης δημιουργικότητας και διορατικότητας, όταν είμαστε σε θέση να λύσουμε τα προβλήματα που στο παρελθόν φαίνονταν άλυτα. Μπορεί να πηγαίνετε μια βόλτα ή για ψώνια ή να κάνετε κάτι που δεν απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και ξαφνικά -μπουμ- η απάντηση σε ένα ενοχλητικό πρόβλημα εμφανίζεται ξαφνικά. Αυτή είναι η κατάσταση περιπλάνησης του μυαλού, που κάνει τις συνδέσεις μεταξύ των πραγμάτων που δεν είχαμε προηγουμένως δει να συνδέονται.

Ένα τρίτο στοιχείο του συστήματος προσοχής, το φίλτρο προσήλωσης, βοηθά να προσανατολίσουμε την προσοχή μας, για να μας πει τι πρέπει να προσέξουμε και τι μπορούμε με ασφάλεια να αγνοήσουμε. Αυτό αναμφίβολα εξελίχθηκε για να μας προειδοποιεί για τα αρπακτικά ζώα και άλλες επικίνδυνες καταστάσεις. Η συνεχής ροή πληροφοριών από το Twitter, το Facebook, το Instagram, τα μηνύματα κειμένου και τα συναφή, εμπλέκεται στο εν λόγω σύστημα, κι έτσι καταλήγουμε να μην διατηρούμε την προσοχή μας σε ένα πράγμα για πολύ καιρό –η κατάρα της εποχής της πληροφορίας.

Μαζί με τον συνεργάτη μου Vinod Menon, καθηγητή νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, αποδείξαμε ότι η εναλλαγή μεταξύ αφηρημάδας και προσοχής ελέγχεται σε ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται νησίδα. Η εναλλαγή μεταξύ δύο εξωτερικών αντικειμένων περιλαμβάνει την κροταφική- βρεγματική διασταύρωση. Αν η σχέση μεταξύ του κεντρικού εκτελεστικού συστήματος και του συστήματος περιπλάνησης του μυαλού είναι σαν μια τραμπάλα, τότε η νησίδα - ο διακόπτης προσοχής - είναι σαν ένας ενήλικας που κρατά τη μία πλευρά προς τα κάτω, έτσι ώστε η άλλη να παραμένει στον αέρα. Η αποτελεσματικότητα αυτού του διακόπτη ποικίλλει από άτομο σε άτομο: σε ορισμένους λειτουργεί ομαλά, ενώ σε άλλους είναι μάλλον σκουριασμένη. Αλλά η αλλαγή γίνεται και αν γίνεται πάρα πολύ συχνά νιώθουμε κουρασμένοι και λίγο ζαλισμένοι, σαν να έγινε η ταλάντευση πάρα πολύ γρήγορα.

Κάθε ενημέρωση που διαβάζετε στο Facebook, κάθε tweet ή μήνυμα κειμένου που λαμβάνετε από έναν φίλο, ανταγωνίζεται για τους πόρους στον εγκέφαλό σας με σημαντικά πράγματα, όπως το αν θα επενδύσετε τις αποταμιεύσεις σας σε μετοχές ή ομόλογα, πού αφήσατε το διαβατήριό σας ή το πώς να τα ξαναβρείτε με έναν φίλο με τον οποίο μόλις μαλώσατε.

Αν θέλετε να είστε πιο παραγωγικοί και δημιουργικοί και να έχετε περισσότερη ενέργεια, η επιστήμη υπαγορεύει ότι θα πρέπει να διαχωρίσετε την ημέρα σας σε περιόδους του έργου. Η ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια καθορισμένου χρόνου και όχι με τόσες συνεχείς διακοπές στην ημέρα σας. Το email, επίσης, θα πρέπει να ελέγχεται σε καθορισμένους χρόνους. Ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που ξέρετε ότι υπάρχει, αδιάβαστο, μπορεί να υποσκάψει τους πόρους της προσοχής, καθώς το μυαλό σας συνεχίζει να το σκέφτεται και σας αποσπά την προσοχή. Τι θα μπορούσε να είναι; Από ποιον είναι; Είναι καλή ή κακή είδηση; Καλύτερα να κλείσετε το πρόγραμμα με τα email από το να ακούτε τη συνεχή υπενθύμιση και να ξέρετε ότι αγνοείτε τα μηνύματα.

Η αύξηση της δημιουργικότητας θα συμβεί φυσικά, δαμάζοντας την πολυπραγμοσύνη και εστιάζοντας σε ένα ενιαίο έργο για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, ας πούμε 30 έως 50 λεπτά. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι μια βόλτα στη φύση ή η μουσική μπορεί να ενεργοποιήσει τη λειτουργία της ονειροπόλησης του μυαλού. Αυτό λειτουργεί ως ένα κουμπί reset των νεύρων και παρέχει την αναγκαία προοπτική σε ό,τι κάνετε. Η ονειροπόληση οδηγεί στη δημιουργικότητα και οι δημιουργικές δραστηριότητες μας διδάσκουν αυτογνωσία, τη δυνατότητα να αλλάξουμε τον κόσμο, να διαμορφώσουμε τις προτιμήσεις μας και να έχουμε μια θετική επίδραση στο περιβάλλον μας. Η μουσική, για παράδειγμα, αποδεικνύεται μια αποτελεσματική μέθοδος για τη βελτίωση της προσοχής, τη δημιουργία αυτοπεποίθηση, τις κοινωνικές δεξιότητες και την αίσθηση της δέσμευσης.

Αυτή η ριζοσπαστική ιδέα - ότι η επίλυση των προβλημάτων μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο και δεν χρειάζεται πάντα να επιτευχθεί αμέσως - θα μπορούσε να έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ακόμη και στην οικονομία μας. Σκεφτείτε το εξής: σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, τα ιατρικά λάθη που μπορούν να προληφθούν είναι η τρίτη κυριότερη αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες, που αντιπροσωπεύει εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο. Θέλετε ο γιατρός σας να σας δώσει τη σωστή απάντηση και όχι την πιο γρήγορη. Το να σταματήσετε να ενδιαφέρεστε για το τι συμβαίνει γύρω σας δεν είναι πάντα κακό. Δεν θέλετε ο πιλότος ή ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας να κάνει το ίδιο εν ώρα εργασίας, αλλά σίγουρα θα θέλετε να έχουν ευκαιρίες για να επανέλθουν - αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και άλλες θέσεις εργασίας υψηλής προσοχής απαιτούν συνήθως συχνά διαλείμματα . Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που εργάζονται υπερωρίες φτάνουν σε ένα σημείο φθίνουσας απόδοσης.

Τα διαλείμματα λειτουργούν βιολογικά ως αποκατάσταση. Ένας υπνάκος κάνει ακόμα καλύτερη δουλειά. Σε αρκετές μελέτες, ένας δεκάλεπτος ύπνος βελτίωσε την γνωστική λειτουργία και τη δύναμη, μειώνοντας την υπνηλία και την κόπωση. Αν μπορούμε να εκπαιδευτούμε για να κάνουμε τακτικά διακοπές – αληθινές διακοπές χωρίς δουλειά - και βρούμε χρόνο για έναν σύντομο ύπνο και περισυλλογή, θα είμαστε σε πιο ισχυρή θέση για να αρχίσουμε να λύνουμε ορισμένα από τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου. Και για να είμαστε πιο ευτυχισμένοι και ξεκούραστοι ενώ το κάνουμε.

www.nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα