Νομπέλ Χημείας στους σχεδιαστές των «μοριακών μηχανών»

14:14 5/10/2016 - Πηγή: Protagon

Κινητήρες και μοχλοί μικροσκοπικού μεγέθους και αυτοκίνητα που είναι ορατά μόνο με… μικροσκόπιο είναι μερικά μόνο από τα σχέδια στα οποία εργάστηκαν οι τρεις χημικοί οι οποίοι βραβεύτηκαν την Τετάρτη με το Νομπέλ Χημείας για το 2016.

Το βραβείο δίνεται στον Γάλλο Ζαν-Πιερ Σοβάζ του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου, 72 ετών, τον 74χρονο Βρετανό σερ Φρέιζερ Στόνταρτ από το Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν του Ιλινόι και τον 65χρονο Ολλανδό Μπέρναρντ Φερίνγκα του Πανεπιστημίου του Χρόνιγκεν στην Ολλανδία.

Η επιτροπή τιμά το έργο τους πάνω στις μοριακές μηχανές.

Οι

εργασίες των τριών επιστημόνων δεν είναι ακριβώς μικροσκοπικές εκδοχές των γνωστών μας μηχανών, αλλά μόρια που συνδέονται μεταξύ τους με ένα τέτοιο τρόπο ώστε τα μέρη τους να κινούνται σχετικά αυτόνομα. Οι μηχανές αυτές μετατρέπουν την χημική ενέργεια σε μηχανικές κινήσεις και κίνηση.

Σημαντικό επίτευγμα είναι και το πώς καταφέρνουν να βάζουν τα μόρια το ένα δίπλα στο άλλο για την κατασκευή της μηχανής, κάτι που δεν είναι αυτονόητα εύκολο.

Ο Σοβάζ ήταν ο πρώτος που το 1983 κατάφερε να ενώσει δύο μόρια σε σχήμα δακτυλίου και να σχηματίσει μια αλυσίδα. Στη συνέχεια κατάφερε να κινήσει το ένα μόριο ανεξάρτητα από το άλλο. Την επόμενη δεκαετία, το 1991, ο Στόνταρτ κατάφερε να περάσει ένα μόριο «άξονα» από ένα δαχτυλίδι και να αποδείξει ότι μπορούν να κινηθούν το ένα ανεξάρτητα από άλλο.

Μερικές χιλιάδες χρόνια μετά την κατασκευή του άξονα και του τροχού οι επιστήμονες κατάφεραν και συρρίκνωσαν τον μηχανισμό σε μοριακό επίπεδο. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή.

Το 1999 ο Φερίνγκα ήταν αυτός που έβαλε έναν μοριακό «ανεμιστήρα» να κινηθεί προς την ίδια κατεύθυνση ενώ οι μικροκινητήρες του κατάφεραν να περιστρέψουν κύλινδρο γυαλιού 10.000 φορές μεγαλύτερο από το μέγεθός τους. Ο ίδιος σχεδίασε ένα μοριακό αυτοκίνητο σαν αυτό που φαίνεται στο βίντεο.

Μπορεί το έργο τους να είναι πολύ μικρό για να το δει κανένας με γυμνό μάτι (και δεν είναι και πολύ εύκολο να το δει με το μικροσκόπιο), έχει όμως ευρείες εφαρμογές σήμερα και στο μέλλον.

Η επιτροπή επισημαίνει ότι με τις μοριακές μηχανές είμαστε ακόμη στο ίδιο σημείο που ήμασταν με τις ηλεκτρικές το 1830, με άλλα λόγια είμαστε ακόμη στα σπάργανα.

Ο Guardian θυμίζει εξάλλου τα λόγια του μεγάλου φυσικού Ρίτσαρντ Φάινμαν που έλεγε το 1959 σε μια ιστορική ομιλία για τις δυνατότητες της νανομηχανικής: «Πρέπει να πάμε στον πολύ πολύ μικρό κόσμο, στο ατομικό επίπεδο έχουμε νέες δυνατότητες» γιατί «εκεί κάτω υπάρχει πολύ χώρος».

The post Νομπέλ Χημείας στους σχεδιαστές των «μοριακών μηχανών» appeared first on Protagon.gr.