Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας

06:14 27/8/2023 - Πηγή: Το Ποντικι

Αχιλλέας Χεκίμογλου

Ατομική Εποχή: Πυρηνική Ενέργεια, αντιδραστήρες και ουράνιο στην Ελλάδα του 20ού αιώνα

Εκδόσεις: Παπαδόπουλος

Σελ.: 304

Πόσοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα είχε πυρηνικές επιδιώξεις κατά τον 20ό αιώνα; Και άραγε πόσο ρεαλιστικές ήταν αυτές; Πώς σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει η χώρα την ατομική ενέργεια; Ποια ήταν τα πρόσωπα που πρωτοστάτησαν σε αυτό το εγχείρημα; Ποιοι ξένοι ενδιαφέρθηκαν να γίνουν οι επίλεκτοι συνεργάτες

της; Και εντέλει τι απέμεινε από εκείνη την εποχή;
Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει για πρώτη φορά απαντήσεις η «Ατομική Εποχή», φέρνοντας στο φως τα αρχεία που σχετίζονται με την ατομική ενέργεια στην Ελλάδα και τις προσπάθειες της χώρας για τη συμμετοχή της στον «αιώνα του ατόμου», σε μια περίοδο που ξεκινά από την Απελευθέρωση και ολοκληρώνεται με το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ. Μέσα από χιλιάδες ξένα και ελληνικά έγγραφα, αποκαλύπτεται όλο το παρασκήνιο της εποχής: από το CERN, τον «Δημόκριτο» και τις παρεμβάσεις των Ανακτόρων έως τα πρώτα βήματα της ΔΕΗ και της ΕΤΒΑ· από τον Ανένδοτο και τις μυστικές διαπραγματεύσεις των αποστατών με τους Άγγλους έως τα απόρρητα παζάρια των χουντικών με το Λονδίνο για ανταλλαγή ελληνικών καπνών με πυρηνικό αντιδραστήρα· και από την πετρελαϊκή κρίση και τη μεταπολίτευση έως τις έρευνες για ουράνιο, τα πυρηνικά σχέδια της ΔΕΗ, το ελληνικό αντιπυρηνικό κίνημα και τη μεγάλη ανατροπή της Αλλαγής. Κορυφαίοι πολιτικοί, επιχειρηματίες και επιστήμονες συναντούν τον ξένο παράγοντα, υπό το βάρος τής πάντοτε επίκαιρης πρόκλησης της ενεργειακής απεξάρτησης και αυτάρκειας. Ώσπου το Τσερνόμπιλ τα αλλάζει όλα για πάντα. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Μισέλ Φουκώ

Η παρρησία

Έξι διαλέξεις για τη γενεαλογία του κριτικού ήθους στην αρχαιότητα

Μετάφραση: Γιάννης Δημητρακόπουλος

Εκδόσεις: Δώμα

Σελ.: 222

Αν η φιλοσοφία θέτει το ερώτημα «ποια είναι η αλήθεια;», υπάρχει κάτι πριν από τη φιλοσοφία, που αποτελεί προϋπόθεσή της: η ικανότητα να αμφισβητείς αυτό που παρουσιάζεται ως αλήθεια, να το αρνείσαι, να του εναντιώνεσαι· η ετοιμότητα να στέκεσαι απέναντι στην αυθεντία, δηλαδή την πνευματική και πολιτική εξουσία, και να τολμάς να της ασκήσεις κριτική – το «κριτικό ήθος» ή η κριτική στάση.

Ο Φουκώ αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη μελέτη της ιστορίας του κριτικού ήθους στον δυτικό πολιτισμό και, πιο συγκεκριμένα, σε μια μάλλον παραμελημένη έννοια της αρχαιοελληνικής σκέψης: την έννοια της παρρησίας. Στις διαλέξεις που μεταφράζονται εδώ, τις οποίες έδωσε στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ το φθινόπωρο του 1983, ο Φουκώ εξετάζει τη γένεση, τις μορφές και την εξέλιξη της παρρησίας από τον 5ο αιώνα π.Χ. μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.

Στον «Ίωνα» του Ευριπίδη παρατηρούμε αρχικά την αμφισβήτηση των θεών ως πηγή της αλήθειας· έδρα της αλήθειας παύει να είναι το μαντείο και γίνεται η ίδια η πόλη. Στον «Ορέστη», πάλι του Ευριπίδη, βλέπουμε την παρρησία ως δικαίωμα εντός της δημοκρατικής πόλεως, και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί στο πλαίσιο του δημόσιου ανταγωνισμού για την αλήθεια. Με τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα το πρόβλημα της αλήθειας μεταφέρεται από τον δημόσιο χώρο στην ψυχή: Πώς συμβιβάζεται η ζωή που ζεις με την αλήθεια που λες ότι πρεσβεύεις; Στους Κυνικούς η παρρησία παίρνει τη μορφή της δημόσιας αμφισβήτησης των κοινών αξιών, ενώ στους Στωικούς η κριτική στρέφεται στον ίδιο τον εαυτό, και εκδηλώνεται ως μια διαρκής αυτοεξέταση του ατόμου στον αγώνα του για εσωτερική, δηλαδή πραγματική, ελευθερία. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Βάλτερ Μπένγιαμιν

Όνειρα

Μετάφραση: Λευτέρης Αναγνώστου

Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια

Σελ.: 208

…Αυτό που συντελείται στον ύπνο είναι μια νέα και πρωτόγνωρη προσοχή που απελευθερώνεται από τον κόρφο της συνήθειας. Βιώματα της καθημερινότητας, τετριμμένα λόγια, το κατακάθι που μας έμεινε στο βλέμμα, ο σφυγμός του αίματός μας – όλα αυτά τα απαρατήρητα πιο πριν συνιστούν, παραποιημένα και υπερτονισμένα, το υλικό των ονείρων. Στο όνειρο δεν υπάρχει απορία, ούτε στον πόνο λήθη, διότι και τα δύο φέρουν την αντίθεση ήδη μέσα τους, όπως η κορυφή και το κοίλο του κύματος τις ώρες της νηνεμίας διαχέονται το ένα στο άλλο.
…Έτσι η θάλασσα είναι σύμβολο της ανθρώπινης φύσης. Ως μεγάλος ύπνος – με τη βαθύτερη, μεταφορική σημασία – η φύση φέρει το πλοίο της ζωής με το ρεύμα της, που καθοδηγείται εξ αποστάσεως από τον άνεμο και τ’ αστέρια· ως ελαφρός ύπνος, με την κυριολεκτική σημασία, ανεβαίνει τη νύχτα όπως η πλημμυρίδα προς την παραλία της ζωής, όπου αφήνει πίσω της τα όνειρα. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

David Graeber – David Wengrow

Η αυγή των πάντων

Μια καινούρια ιστορία της ανθρωπότητας

Μετάφραση: Χριστόδουλος Λιθαρής

Εκδόσεις: Διόπτρα

Σελ.: 784

Επί γενιές ολόκληρες θεωρούμε ότι οι πρόγονοί μας ήταν απλοϊκοί, είτε ελεύθεροι και ίσοι είτε βάναυσοι και πολεμοχαρείς. Μαθαίνουμε ότι μπορέσαμε να δημιουργήσουμε πολιτισμό μόνο θυσιάζοντας την αρχέγονη ελευθερία μας ή τιθασεύοντας τα βασικά μας ένστικτα. Ο David Graeber και ο David Wengrow μας εξηγούν πώς οι θεωρίες αυτού του είδους πρωτοεμφανίστηκαν τον 18ο αιώνα ως αντίδραση στην κριτική της ευρωπαϊκής κοινωνίας από τους αυτόχθονες λαούς και γιατί είναι λάθος.

\Αυτό το βιβλίο ανατρέπει τον τρόπο που βλέπουμε την ανθρώπινη ιστορία, τις απαρχές της γεωργίας, της ιδιοκτησίας, των πόλεων, της δημοκρατίας, της δουλείας και του ίδιου του πολιτισμού.
Οι συγγραφείς του, βασισμένοι σε πρωτοποριακές έρευνες στην αρχαιολογία και στην ανθρωπολογία, καταδεικνύουν ότι η ιστορία μπορεί να γίνει ξαφνικά πολύ πιο ενδιαφέρουσα, αν δούμε τι λέει πραγματικά.

Αν οι άνθρωποι δεν περνούσαν το 95% του εξελικτικού παρελθόντος τους σε μικρές ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, τότε τι έκαναν τόσο καιρό; Αν η γεωργία και οι πόλεις δεν μας έριξαν στην ιεραρχία και στην κυριαρχία, τότε τι σήμαιναν; Οι απαντήσεις συχνά είναι απροσδόκητες και δείχνουν ότι η πορεία της ανθρώπινης ιστορίας ίσως να μην είναι χαραγμένη στην πέτρα, αλλά να είναι περισσότερο γεμάτη από διασκεδαστικές πιθανότητες απ’ όσο τείνουμε να φανταζόμαστε.

«Η αυγή των πάντων» αλλάζει ριζικά την αντίληψή μας για το παρελθόν του ανθρώπου και προσφέρει έναν τρόπο να φανταστούμε νέες μορφές ελευθερίας, νέους τρόπους οργάνωσης της κοινωνίας. Ένα μνημειώδες έργο, αποτέλεσμα επιστημονικής περιέργειας, ηθικού οράματος και πίστης στη δύναμη της άμεσης δράσης. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Annie Jourdan

Νέα ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης

Μετάφραση: Κώστας Γαγανάκης

Εκδόσεις: Πόλις

Σελ.: 592

Η Γαλλική Επανάσταση ταυτίζεται με την Τρομοκρατία; Είναι, άραγε, αναπόφευκτο κάθε επαναστατικό εγχείρημα να καταλήγει στον αυταρχισμό; Η Αννί Ζουρντάν θέτει στο στόχαστρο τις κλασικές θέσεις για την Επανάσταση και προτείνει μια νέα ερμηνεία της Τρομοκρατίας. Όχι, υποστηρίζει η συγγραφέας, Επανάσταση και Τρομοκρατία δεν είναι συνώνυμα. Όχι, κάθε φιλόδοξο ιδεολογικό σχέδιο για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας δεν καταλήγει μοιραία στον αυταρχισμό, «αναγκάζοντας τους ανθρώπους να γίνουν ελεύθεροι», κατά τη διατύπωση του Ρουσσώ. Οι κλασικές θέσεις, εναντίον των οποίων εξαπολύει τα βέλη της η Ζουρντάν, έχουν ασφαλώς τις απαρχές τους στα χρόνια της Επανάστασης, αλλά αναδιατυπώθηκαν από τον Francois Furet και τους μαθητές του κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, καταλήγοντας να συγκροτήσουν την κυρίαρχη ερμηνεία για τη Γαλλική Επανάσταση στα τέλη του 20ού αιώνα. Σήμερα, όμως, αμφισβητούνται. Πολλοί ιστορικοί, συμφωνώντας με την Αννί Ζουρντάν, αποδίδουν την επαναστατική βία στα συλλογικά πάθη, στον κλονισμό του κράτους και των θεσμών και στη συγκυρία, όχι όμως στην επαναστατική ιδεολογία. Για να κατανοήσουμε την επαναστατική βία, υποστηρίζει η Ζουρντάν, πρέπει να δούμε τη Γαλλική Επανάσταση όπως στ’ αλήθεια ήταν: ένας εμφύλιος πόλεμος. Η επαναστατική βία δεν υπήρξε κάτι το εξαιρετικό. Εκδηλώνεται σε όλες τις επαναστάσεις εκείνης της περιόδου, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής. Η τρομοκρατία δεν ανάγεται αποκλειστικά στους Αβράκωτους και στους Ιακωβίνους. Όλα τα αντιμαχόμενα μέρη καταφεύγουν σε αυτήν. Στην αρχή, πολεμούν οι επαναστάτες κατά των αντεπαναστατών και, στη συνέχεια, από το 1791, οι επαναστάτες μεταξύ τους. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Η κληρονομιά του Χρήστου Λαμπράκη στον Τύπο, την κοινωνία και την πολιτική

Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας

Βιβλίο: Ο Σεφέρης, ο Παύλου, η Κύπρος και το ανήκειν