Πέθανε ο Peter Mackridge - Θλίψη εκφράζει το Πανεπιστήμιο Κύπρου

08:46 21/6/2022 - Πηγή: Sigma Live

Mε βαθύτατη θλίψη το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών πληροφορήθηκε τον θάνατο στις 17.06.2022 του νεοελληνιστή και φιλέλληνα Peter Mackridge, ομότιμου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου από το 1996 κατείχε την έδρα της Νέας Ελληνικής.

Η απώλεια του Peter Mackridge για τα ελληνικά γράμματα είναι ανυπολόγιστη. Υπήρξε ένας από τους πιο στιβαρούς μελετητές της ελληνικής γλώσσας και της νεοελληνικής λογοτεχνίας με ευρύτατο φάσμα ερευνητικών ενδιαφερόντων και μία πλειάδα από βιβλία, μελέτες, άρθρα, μεταφράσεις

και κριτικές, που δείχνουν πόσο ενήμερος και ακαταπόνητος ήταν.

Αλλά και σε προσωπικό επίπεδο, δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει το σθένος με το οποίο αντιμετώπισε την τελευταία, δύσκολη φάση της ζωής του, συνεχίζοντας με απαράμιλλη ψυχική δύναμη να δουλεύει, και να παραμένει πεισματικά δημιουργικός: το τελευταίο του άρθρο για την Επανάσταση ως ποιητική δημιουργική εμπειρία με τίτλο «The Revolution as creative experience: becoming a national poet», δημοσιεύτηκε στην πρόσφατη έκδοση των Πασχάλη Κιτρομιλίδη και Κωνσταντίνου Τσουκαλά, The Greek Revolution. Α Critical Dictionary (Harvard University Press) μόλις το 2021. Μάλιστα, καθ’ομολογίαν του ιδίου, λίγο πριν από τον θάνατό του ολοκλήρωνε τα απομνημονεύματά του.

Από τα βιβλία του ξεχωρίζουν η Γραμματική της ελληνικής γλώσσας,  σε συνεργασία με τον David Holton και την Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton (Routledge 2004, Πατάκης 2007), τα Εκμαγεία της ποίησης, συναγωγή μελετών για τον Σολωμό, τον Καβάφη και τον Σεφέρη (Εστία 2008) και η μονογραφία Γλώσσα και εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα, 1766-1976 (Oxford 2010, Πατάκης 2013). Σημαντικές είναι και οι Εισαγωγές του στις εκδόσεις της Eroica («Συμβολικές και ειρωνικές δομές στην Eroica», Ερμής 11982, 31988) και Στου Χατζηφράγκου του Κοσμά Πολίτη («Η ποιητική του χώρου και του χρόνου Στου Χατζηφράγκου», Ερμής 1988), καθώς και η συνεπιμέλεια (με τον David Ricks) του πρόσφατου τόμου The British Council and Anglo-Greek Literary Interactions, 1945-1955 (Routledge, 2018).

Αναφερόμενοι στη μακροχρόνια σχέση του Peter Mackridge με την Ελλάδα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτή άρχισε το 1962, όταν, έφηβος ακόμη, επισκέφτηκε για πρώτη φορά τη χώρα. Στη συνέχεια, σπούδασε Ελληνική και Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είναι όμως τα νεοελληνικά γράμματα που τον κέρδισαν. Έτσι, από το 1973 δίδαξε Νεοελληνική Φιλολογία στο King’s College και στη συνέχεια στη Σχολή Μεσαιωνικών και Σύγχρονων Γλωσσών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, όπου και παρέμεινε μέχρι την πρόωρη συνταξιοδότησή του το 2003.

Ο Mackridge υπήρξε βαθύς γνώστης της νεοελληνικής γραμματείας και παθιασμένος μελετητής της ελληνικής γλώσσας. Και φυσικά υπήρξε και σημαντικός πρεσβευτής της νεοελληνικής λογοτεχνίας στον αγγλόφωνο κόσμο: το μεταφραστικό του έργο έκανε γνωστούς στο αγγλικό κοινό Έλληνες πεζογράφους και ποιητές του 19ου και του 20ου αιώνα, όπως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Παντελής Πρεβελάκης, ο Γιώργος Σεφέρης, κ.ά. αλλά και σύγχρονους λογοτέχνες και ποιητές όπως ο Χάρης Βλαβιανός.

Η διαρκής τριβή του με τα λογοτεχνικά κείμενα, η σύνολη εποπτεία της παλαιότερης και της νεότερης λογοτεχνικής παραγωγής και η στέρεα γνώση του της ελληνικής στις ποικίλες εκφάνσεις της του επέτρεψαν μια συνδυαστική μελέτη της ελληνικής γλώσσας και των λογοτεχνικών κειμένων. Η διττή αυτή ενασχόλησή του, με τη γλώσσα και τη λογοτεχνία, υπήρξε σημαντική ώστε να ρίξει άπλετο φως στις σύνθετες ιδεολογικές δυνάμεις που συνέβαλαν στην οικοδόμηση της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας και στην εδραίωση του φυσικού ελλαδικού χώρου ως ξεχωριστού και ενιαίου. Από αυτή την άποψη, ένα σημαντικό μέρος της ερευνητικής του δραστηριότητας μπορεί να υπαχθεί και στο ευρύτερο πεδίο της μελέτης των ιδεολογιών, όπως καταγράφονται και ενεργοποιούνται μέσα από το λογοτεχνικό κείμενο. Ως προς την αμιγώς γλωσσική συμβολή του, στον Mackridge οφείλουμε, μια από τις πρώιμες αναφορές στην ύπαρξη ποντιόφωνων μουσουλμανικών πληθυσμών (1995) που άνοιξε τον δρόμο στη μελέτη αυτής της μορφής ποντιακής από νεότερους ερευνητές.

Μόλις πριν από λίγες βδομάδες, στις 23 Μαρτίου 2022, το ελληνικό κράτος μέσω του πρέσβη της Ελλάδας στο Λονδίνο, κου Ιωάννη Ραπτάκη, τίμησε τον Peter Mackridge δίνοντάς του την ελληνική ιθαγένεια ως ένδειξη αναγνώρισης της διαχρονικής, πολύπλευρης προσφοράς του στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας και της βαθιάς αγάπης του για την Ελλάδα και τον Eλληνισμό. «Εδώ και πενήντα χρόνια θεωρώ την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα μου. Μέχρι χθες όμως αυτή η έκφραση ήταν μόνο μεταφορική. Από σήμερα είναι κυριολεκτική. Ήταν όνειρο ζωής», δήλωσε συγκινημένος ο Peter Mackridge στην αντιφώνηση που ακολούθησε την πολιτογράφησή του λίγες βδομάδες πριν από τον θάνατό του.

Ως ένδειξη ελάχιστης τιμής, το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου εκφράζει τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στη γυναίκα και τους οικείους του εκλιπόντος.