Πώς να διατηρηθεί η ισορροπία στις συνήθειες παιδιών τώρα που μένουμε σπίτι

16:53 15/4/2020 - Πηγή: Sigma Live

Η Υπεύθυνη του Νηπιαγωγείου «Λητώ Παπαχριστοφόρου», Νάσια Χαραλάμπους, μεταφέρει καλές πρακτικές για να διατηρηθεί η ισορροπία στις συνήθειες των παιδιών.

Η συνεργασία μεταξύ γονέων και νηπιαγωγών είναι αναγκαία, δεδομένου ότι μέσα από αυτήν ενημερώνονται και οι δύο πλευρές για τις εμπειρίες που αποκομίζει κάθε παιδί ξεχωριστά, αλλά και τις επιδόσεις του. Τί γίνεται όμως, έχοντας υπόψη τις εξελίξεις γύρω από  το υφιστάμενο υγειονομικό πρόβλημα ιδίως όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε ως πανδημία τον νέο κορωνοϊό (SARs-CoV-2), με παρεπόμενο εμείς και τα παιδιά μας να περιοριστούμε

εξ ανάγκης όσο το δυνατό περισσότερο στο σπίτι; Σαφώς, η δύσκολη περίοδος που διανύουμε, κοινωνικά μας κρατά σε απόσταση, διαφοροποιώντας όλα όσα γνωρίζαμε ως καθημερινή συνήθεια.  Η επέλαση του κορωνοϊού επιβάλλει  να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας  που λίγο ή πολύ είναι απαραίτητος για την αίσθηση προσωπικής ασφάλειας. Μπορεί να παραπονιόμαστε, αλλά φανταστείτε για λίγο πώς θα νιώθαμε εάν κάθε τόσο ανατρέπονταν οι ρυθμοί που ακολουθούμε στα πάντα. Η αβεβαιότητα είναι απειλητική για όλους μας και ενισχύει την ανάπτυξη δυσφορίας, αφ’ ετέρου όμως ο τωρινός περιορισμός είναι και μια ευκαιρία για ανασυγκρότηση, επιστροφή στην ποιότητα παρά την ποσότητα των κοινωνικών σχέσεων.

Λίγες μόνο μέρες προτού μας προλάβουν τα γεγονότα διασποράς της πανδημίας και στο νησί μας, ζήτησα από την Διευθύνουσα του Βρεφοκομικού Σταθμού, Νηπιαγωγείο «Λητώ Παπαχριστοφόρου» του Πανεπιστημίου Κύπρου, να μιλήσουμε για τις δράσεις και τα προγράμματα που μεταφέρουν στα παιδιά. Η συζήτησή μου με την κα Νάσια Χαραλάμπους χρειάστηκε να  κινηθεί σε ένα άλλο επίπεδο, δίνοντας τα μηνύματα της παρούσας κατάστασης, αντί  εκείνης που επικρατούσε τότε, ακριβώς τον περασμένο μήνα.

Κυρία Χαραλάμπους, πώς βιώνετε εσείς οι δασκάλες την όλη δυσμενή κατάσταση στην οποία βρίσκεται όλη η υφήλιος, ποια είναι η αντίστοιχη εικόνα που έχετε για τους γονείς και τα παιδιά;

Είναι γεγονός ότι τα παιδιά αναγκάστηκαν μέσα σε μια μέρα ν΄ αποχωριστούν το αγαπημένο τους σχολείο, τους δασκάλους και τους φίλους τους. Ιδιαίτερα τα παιδιά του νηπιαγωγείου, τα οποία βρίσκονται εδώ και μέρες περιορισμένα στο σπίτι, προσπαθώντας ταυτόχρονα να καταλάβουν γιατί να μην μπορούν να πάνε στο σχολείο, γιατί να μην πηγαίνουν πια στον παιδότοπο και γιατί η μαμά και ο μπαμπάς συνεχώς δουλεύουν στον υπολογιστή του σπιτιού και δεν πάνε ούτε αυτοί στη δουλειά. Διερωτώνται επίσης, γιατί να μην πηγαίνουν πια στη γιαγιά και τον παππού και γιατί όλοι να φοράνε γύρω τους μάσκες και γάντια. Το κλείσιμο των σχολείων για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα δημιουργεί προβλήματα στους γονείς, που ενδεχομένως δεν έχουν λύση για τη φύλαξη των παιδιών τους, που προβληματίζονται σχετικά με τη μόρφωση και την πρόοδο τους ή που ακόμα ανησυχούν για την κοινωνικότητά τους, αφού θα παραμείνουν απομονωμένα για αρκετό καιρό από το σχολικό και φιλικό τους περιβάλλον.

Ο νέος κορωνοϊός και οι επιπτώσεις του στον τομέα της Παιδείας, είναι μια μεγάλη πρόκληση για τους γονείς, τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς του χώρου. Ιδιαίτερα για τα εκπαιδευτικά συστήματα της κάθε χώρας, τα οποία καλούνται άμεσα ν΄ αναλάβουν δράση και με βάση το συγκείμενο και τις ανάγκες να διαμορφώσουν ένα σύστημα εξ αποστάσεως διδασκαλίας για όλα τα παιδιά, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα γονείς και εκπαιδευτικούς για τα νέα αυτά δεδομένα. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χρειάζεται να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες όλων ανεξαιρέτως των παιδιών, αλλόγλωσσων, αναπήρων, παιδιών που δεν έχουν εκτυπωτή στο σπίτι, παιδιών που δεν έχουν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μαθησιακά «αδύναμων», αλλά και «δυνατών» μαθητών. Μια εκπαίδευση για όλα τα παιδιά, σεβόμενη τα δικαιώματα και τις διαφορές τους σε όλα τα επίπεδα. 

Οι γονείς χρειάζεται να συνεργαστούν εποικοδομητικά με τις νηπιαγωγούς με συνέπεια και αμφίδρομη συνεργασία, έτσι ώστε να πετύχουν την συνέχεια της μάθησης στο σπίτι, περνώντας ταυτόχρονα εποικοδομητικό χρόνο με τα παιδιά τους. 

Πόσο σας έλειψαν οι φωνούλες και τα πολλά ερωτήματα των μικρών παιδιών;

Μπορεί αυτή την περίοδο τα σχολεία μας να μοιάζουν έρημα και μελαγχολικά χωρίς τις παιδικές φωνές, αλλά τώρα είναι η ώρα για άμεσες ενέργειες και αποτελεσματικές δράσεις. Γονείς, παιδιά, εκπαιδευτικοί και Πολιτεία, οφείλουμε να ενώσουμε τα χέρια για το κοινό καλό, με σκοπό την εξάλειψη του υγειονομικού προβλήματος, συντασσόμενοι στην συλλογική προσπάθεια της υπόλοιπης κυπριακής κοινωνίας. Για ένα καλύτερο αύριο με υγεία και ευημερία. Υπομονή, δύναμη, χαμόγελο και θα τα καταφέρουμε. 

Αδιαμφισβήτητα, τα σχολεία είναι για τα παιδιά. Τα σχολεία χωρίς τα παιδιά δεν έχουν χρώμα, δεν έχουν ζωή, δεν έχουν φαντασία, δεν έχουν δημιουργικότητα, δεν έχουν ΖΩΗ. Το Νηπιαγωγείο μας, χωρίς παιδιά είναι ένα άψυχο κτίριο. Παρόλα αυτά, οφείλω να αναφέρω ότι οι Πρυτανικές Αρχές αντέδρασαν άμεσα και αποτελεσματικά, προστατεύοντας όλα τα παιδιά και το προσωπικό του Νηπιαγωγείου με οδηγία αναστολής της φοίτησης εξαιτίας της πανδημίας. Εξ’ ού και το γεγονός ότι το παράδειγμα του Πανεπιστημίου Κύπρου, ακολούθησε αργότερα και το Υπουργείο Παιδείας, αναστέλλοντας την φοίτηση όλων των μαθητών σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Πολύ σύντομα η πανδημία θα είναι πια ιστορία και όλοι θα επιστρέψουμε πίσω στο σχολείο μας υγιείς και σοφότεροι. Παρόλο που έχουμε καθημερινή ηλεκτρονική επικοινωνία μαζί τους μέσω της καινοτομίας του «home-schooling», εντούτοις μας λείπουν πάρα πολύ οι αγκαλιές, τα φιλιά, τα γλυκά τους λόγια και τα αμέτρητα ερωτήματα, τα οποία τις πλείστες φορές μας άφηναν άφωνες. Κατά τη διάρκεια της καθημερινής μας επικοινωνίας, τα ίδια τα παιδιά και οι γονείς τους, μας αναφέρουν ότι τους λείπουμε πολύ τόσο εμείς, όσο το σχολείο και οι φίλοι τους.

Παρόλη την κατάσταση κοινωνικής απόστασης, υπάρχουν ποικίλες ιδέες για το πώς οι γονείς μπορούν να περάσουν εποικοδομητικό χρόνο με τα παιδιά τους στο σπίτι, βοηθώντας τα να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες ή περνώντας διασκεδαστικές στιγμές μαζί τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μπορείτε να μας πείτε μερικές τέτοιες ιδέες;

Πολλές φορές διάφορες ρουτίνες της καθημερινότητας αποτελούν σπουδαίες εμπειρίες μάθησης για τα παιδιά και εμπλέκοντάς τα ενεργά σε αυτές, ενδυναμώνουμε ολόπλευρα την προσωπικότητα και τις δεξιότητες του παιδιού μας. Για παράδειγμα, μέσα από την εκτέλεση μιας μαγειρικής συνταγής κάνουμε μαθηματικές πράξεις, φροντίζοντας τον κήπο κάνουμε φυσικές επιστήμες και συζητώντας με τα παιδιά για μια ταινία που μόλις παρακολούθησαν, ενδυναμώνουμε την γλωσσική τους ικανότητα.

Επίσης, γλωσσικά παιχνίδια, επιτραπέζια, μαγειρική, υπόδυση ρόλων και δημιουργία σεναρίων, κατασκευαστικά παιχνίδια, κινητικά παιχνίδια στην αυλή, πειράματα φυσικών επιστημών, χειροτεχνίες – κατασκευές, παρακολούθηση παιδικών ταινιών (να γίνεται με μέτρο και να μην υπερβαίνει τα 30 λεπτά την ημέρα. Δεν ενδείκνυται για παιδιά κάτω των δυο ετών) και συζήτηση για το θέμα τους – ενδυνάμωση κριτικής σκέψης, ανάγνωση παραμυθιών, τραγούδια, χορός, συνεργασία στις δουλειές του σπιτιού, ενασχόληση με τον κήπο, κ.ά.

Πώς μπορεί να λειτουργήσει η εξ αποστάσεως απασχόληση των μικρών παιδιών; 

Το Πανεπιστημιακό Νηπιαγωγείο μέσω του προγράμματος «Microsoft Teams» στέλνει καθημερινά βιντεοσκοπημένα μαθήματα, με βάση το αναλυτικό πρόγραμμα της κάθε τάξης. Τα μαθήματα ενδεικτικά περιλαμβάνουν παρουσίαση και επεξεργασία παραμυθιού, μαθηματικά προβλήματα, μαγειρικές συνταγές, παιχνίδια αδρής και λεπτής κινητικότητας, θεατρικό παιχνίδι, μουσική, τραγούδια, πειράματα φυσικών επιστημών, κ.ά. Επιπρόσθετα, μαζί με το βιντεοσκοπημένο μάθημα επισυνάπτεται στους γονείς πλούσιο εποπτικό υλικό με δραστηριότητες και παιχνίδια σχετικά με το μάθημα, το οποίο έχουν παρακολουθήσει στο βίντεο της νηπιαγωγού. Εννοείται πως η εξ αποστάσεως διδασκαλία δεν υποκαθιστά τη δια ζώσης εκπαίδευση, αλλά διατηρεί στενή την επαφή των μαθητών με τους εκπαιδευτικούς και το σχολείο. Σκοπός της συγκεκριμένης καινοτομίας δεν είναι το σχολείο να αντικαταστήσει το περιβάλλον του σπιτιού, ούτε φυσικά οι γονείς τους εκπαιδευτικούς, αλλά να δημιουργηθεί ένα κλίμα συνεργασίας γονέων, παιδιών και εκπαιδευτικών, με σκοπό την δημιουργική μάθηση και την ενδυνάμωση των παιδιών σε όλους τους τομείς ανάπτυξης, για όσο θα βρίσκονται στο σπίτι τους. Λογισμικά προγράμματα και πρακτικές για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, βέβαια, χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν με την δέουσα προσοχή, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να κερδίζουν τα οφέλη της μάθησης από αυτή την διαδικασία.

Πόσο δύσκολο είναι για γονείς που δουλεύουν και μάλιστα, τώρα που οι παππούδες και γιαγιάδες δεν μπορούν να κρατήσουν τα εγγόνια τους, να μεταφέρουν όσα εσείς προτείνετε; 

Είναι πάρα πολύ δύσκολο να εργάζεσαι στο σπίτι μαζί με τα παιδιά σου. Επιπρόσθετα, η ένταση, ο εγκλεισμός, η πίεση, το άγχος, ο φόβος για την πανδημία και η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα δεν βοηθούν την κατάσταση. Αντιθέτως, την δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο. Παρόλες τις δυσκολίες όμως, με καλό προγραμματισμό όλα μπορούν να εξομαλυνθούν. Για παράδειγμα, αν και οι δύο γονείς εργάζονται στο σπίτι, μπορούν να ορίσουν ωράρια έτσι ώστε ο ένας από τους δύο να είναι με τα παιδιά και ο άλλος να εργάζεται. Επιπρόσθετα, έχοντας ένα σταθερό πρόγραμμα στα παιδιά και συγκεκριμένα όρια και κανόνες στο σπίτι, τότε είναι πολύ πιο εύκολο όλα να κυλήσουν ομαλά και χωρίς σοβαρά προβλήματα.  Όπως έχω τονίσει ξανά, η εξ αποστάσεως διδασκαλία, δεν υποκαθιστά τη δια ζώσης εκπαίδευση, αλλά διατηρεί στενή την επαφή των μαθητών με τους εκπαιδευτικούς και το σχολείο. Σκοπός της συγκεκριμένης καινοτομίας δεν είναι το περιβάλλον του σπιτιού να αντικαταστήσει το σχολείο, ούτε φυσικά οι γονείς τους εκπαιδευτικούς, αλλά να δημιουργηθεί ένα κλίμα συνεργασίας γονέων, παιδιών και εκπαιδευτικών, με σκοπό την δημιουργική μάθηση και την ενδυνάμωση των παιδιών, σε όλους τους τομείς πνευματικής ανάπτυξης, για όσο καιρό θα βρίσκονται στο σπίτι τους. 

Σε συνέχεια των πιο πάνω, τι εισηγείται το Νηπιαγωγείο του Πανεπιστημίου Κύπρου ώστε να συνδράμει τους γονείς ολόκληρης της Κύπρου;

Είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοήσουν ότι αυτή η περίοδος θα ήταν καλό να αξιοποιηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα και να περάσουν μαζί με τα παιδιά τους εποικοδομητικά τον χρόνο παίζοντας και μαθαίνοντας.  Γι’ αυτό:

• Προσπαθήστε να κρατήσετε την ρουτίνα των παιδιών όσον αφορά το πρωινό ξύπνημα, το παιχνίδι, τα γεύματα και τον ύπνο.

• Προγραμματιστείτε από την προηγούμενη μέρα για το πρόγραμμα της επόμενης ημέρας και ενημερώστε τα παιδιά για αυτό. 

• Δώστε στα παιδιά πρωτοβουλίες και υπευθυνότητες, όσον αφορά την τακτοποίηση του σπιτιού και την οργάνωση της καθημερινότητάς τους (π.χ. να ετοιμάσουν μαζί σας τα γεύματα της ημέρας, να τακτοποιήσουν το δωμάτιο τους, να φροντίσουν τον κήπο και τα δέντρα σας, να βοηθήσουν τα μικρότερα αδέλφια τους, κ.ά.).

• Ορίστε συγκεκριμένη ώρα (και όχι μία ολόκληρη ημέρα) για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων/ασκήσεων που στέλνονται από το σχολείο και συμφωνήστε κάποιο  χώρο του σπιτιού για μελέτη.

• Αν εργάζεστε και οι δύο γονείς στο σπίτι, ορίστε από πριν τις ώρες εργασίες του καθενός και περάστε ξεχωριστό χρόνο με τα παιδιά. Μην μεταβιβάζετε το άγχος σας στο παιδί. Διανύουμε μία πολύ κρίσιμη περίοδο, όπου το άγχος και ο πανικός είναι διάχυτα παντού. Τα παιδιά γίνονται δέκτες της ανησυχίας των ανηλίκων και πολλές φορές εσωτερικεύουν το άγχος τους, κάτι που είναι πολύ ανθυγιεινό. 

• Συζητήστε μαζί τους για το τι συμβαίνει, χωρίς να είστε υπερβολικά δραματικοί. Είναι ευτυχές το γεγονός ότι μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως ο ιός δεν είναι τόσο επικίνδυνος για τα παιδιά. Μπορείτε να τους εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους αποφασίστηκε να παραμείνουν εκτός σχολείου.

• Χορέψτε και παίξτε μαζί τους, γυμναστείτε έτσι ώστε όλοι μαζί να εκτονώσετε την ενέργεια σας, βγείτε στην αυλή, παίξτε, γελάστε, πάρτε τα μια μεγάλη αγκαλιά και ακούστε τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους.

Είναι γεγονός ότι οι μήνες Μάρτιος και Απρίλιος, στάθηκαν εξαιρετικά δύσκολοι σε διάφορους τομείς. Κάτι που δεν άφησε ανεπηρέαστο ούτε τον Βρεφοκομικό Σταθμό, Νηπιαγωγείο «Λητώ Παπαχριστοφόρου» του Πανεπιστημίου Κύπρου. Οι γονείς καλούνται αυτές τις δύσκολες ώρες να προβούν σε αλλαγές. Αλλαγές, όμως, που δεν θα πρέπει να διαταράξουν τις συνήθειες και την καθημερινότητα στο δημιουργικό πρόγραμμα των παιδιών. Μπορεί να μην διατηρηθεί η ίδια ακριβώς ρουτίνα -όπως ανέφερα και στο εισαγωγικό μου σημείωμα- μπορούμε όμως να βάλουμε ένα πρόγραμμα. Για παράδειγμα, όταν το παιδί μας βρίσκεται στην περίοδο των πασχαλινών ή θερινών διακοπών, δεν υπάρχουν μέρες που διαβάζει και κάνει συγκεκριμένα πράγματα; Η ρουτίνα λοιπόν δεν αφορά μόνο στα μαθήματα, αλλά και στις ώρες του ύπνου, του φαγητού και των άλλων δραστηριοτήτων μέσα στο σπίτι. Εξακολουθούμε όσο το δυνατόν να κάνουμε ό,τι και πριν, για να είμαστε έτοιμοι να επανέλθουμε, χωρίς να επιβαρυνθούμε με μία περίοδο «απραξίας».

Αξίζει να σημειωθεί καταληκτικά ότι ο Βρεφοκομικός Σταθμός, Νηπιαγωγείο «Λητώ Παπαχριστοφόρου» του Πανεπιστημίου Κύπρου, στο πλαίσιο της κοινωνικής του προσφοράς, προωθεί προτάσεις και εισηγήσεις στους γονείς για την περίοδο που μένουμε σπίτι. Επίσης μέσω της ιστοσελίδας του, το Σχολείο δημοσιεύει πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό https://bit.ly/3cghiT4. Επιπρόσθετα, στο Facebook του Νηπιαγωγείου αναρτώνται καθημερινά βιντεοσκοπημένα μαθήματα από τις νηπιαγωγούς καθώς και εποπτικό υλικό για γονείς και εκπαιδευτικούς. 

*Την συνέντευξη της Διευθύνουσας του Βρεφοκομικού Σταθμού, Νηπιαγωγείο "Λητώ Παπαχριστοφόρου", Νάσιας Χαραλάμπους, εξασφάλισε η Επικεφαλής του Γραφείου Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δόξα Κωμοδρόμου.