Δεν θα πιστέψετε πώς ήταν τα πρώτα γυαλιά ηλίου που φτιάχτηκαν ποτέ

11:55 20/2/2025 - Πηγή: iEfimerida

Η τεχνολογία πίσω από τα γυαλιά ηλίου έχει αλλάξει με την πάροδο των αιώνων. To στυλ αντικατέστησε την επιστήμη, αλλά η επιστήμη πίσω από αυτά συνεχίζει να κινεί τις εξελίξεις.

Τα πετάτε χύμα στην τσάντα σας ή τα έχετε στο αυτοκίνητό σας. Οδηγείτε με αυτά, περπατάτε μαζί τους και παίζετε σπορ φορώντας τα. Και, φυσικά, δεν έχετε σκεφτεί ποτέ την ιστορία της προέλευσής τους. Γιατί να το κάνετε, άλλωστε; Είναι απλώς ένα παλιό, ταλαιπωρημένο ζευγάρι γυαλιά aviators, κλασικά Ray-Bans ή ίσως ένα ζευγάρι τύπου cat

eye. Είναι τα γυαλιά ηλίου σας.

Αλλά αυτό το καθημερινό κομμάτι τεχνολογίας και στυλ έχει μια μακρά ιστορία. Χρειάστηκαν αιώνες για να μεταμορφωθεί αυτό το ταπεινό αξεσουάρ από τα γυαλιά χιονιού των Ινουίτ στα χρωματιστά γυαλιά του 18ου αιώνα και κατόπιν στα σημερινά γυαλιά ηλίου.

Καινοτομίες όπως η προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία συνέβαλαν στην προώθηση της δημοτικότητάς τους, ιδίως τον 20ό αιώνα, καθώς τα γυαλιά ηλίου έγιναν απαραίτητο εργαλείο για τους πιλότους, τους αθλητές και όλους όσους εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους. Οι ελίτ του Χόλιγουντ αγκάλιασαν επίσης τα γυαλιά, εδραιώνοντάς τα ως το απόλυτο αξεσουάρ του κεφαλιού.

Ο ορισμός των «γυαλιών ηλίου»

Η ιστορικός του ντιζάιν Vanessa Brown, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent και συγγραφέας του βιβλίου «Cool Shades: The History and Meaning of Sunglasses», λέει ότι είναι δύσκολο να επισημάνουμε την προέλευση των γυαλιών ηλίου χωρίς πρώτα να ορίσουμε τι είναι τα γυαλιά ηλίου.

«Είναι κάτι που βάζετε μπροστά από τα μάτια σας για να σας προστατεύσει από τον ήλιο;. Ή μήπως είναι κάτι που είναι φτιαγμένο από γυαλί, κάτι που μένει πάνω σας και κάτι που έχει σχεδιαστεί μόνο για να προστατεύει τα μάτια σας από τον ήλιο, σε αντίθεση με το να ενισχύει την προβληματική σας όραση;», αναρωτιέται η ίδια.

Τα πρώτα γνωστά γυαλιά που σχεδιάστηκαν για να προστατεύουν από τον ήλιο πιθανότατα προέρχονται από την αρχαία Αρκτική. Για χιλιάδες χρόνια, οι Inuit και οι Yupik φορούσαν γυαλιά από κόκαλα, ξύλο και δόντια θαλάσσιου ίππου με μικροσκοπικές σχισμές στα μάτια για να αποτρέψουν την τύφλωση από το χιόνι.

Ένα άλλο πρώιμο παράδειγμα γυαλιών ηλίου μπορεί να εντοπιστεί στην Κίνα του 12ου αιώνα, όπου οι δικαστές της εποχής εκείνης φορούσαν φακούς χαλαζία για να κρύψουν τις εκφράσεις του προσώπου κατά τη διάρκεια των ακροάσεων.

Αυτοί οι ορυκτοί φακοί χρησιμοποιούνταν επίσης ως βοηθήματα όρασης, ξεκινώντας μια μακρά ιστορία χρήσης των χρωματισμένων φακών για τη βελτίωση της οπτικής αντίληψης.

«Η πρώιμη ιστορία των γυαλιών ηλίου προέρχεται από την ιστορία των διορθωτικών φακών», λέει η Jessica Glasscock, ιστορικός μόδας στο Parsons School of Design και συγγραφέας του βιβλίου «Making a Spectacle: A Fashionable History of Glasses».

Ορισμένοι από τους πρώτους ευρωπαϊκούς διορθωτικούς φακούς μπορούν να εντοπιστούν στη Βενετία του 13ου αιώνα στην Ιταλία - την πρωτεύουσα της Ευρώπης για την παραγωγή γυαλιού.

«Τα πρώτα γυαλιά είχαν χρωματισμένο γυαλί μέσα τους», λέει η Brown. «Οι άνθρωποι συχνά νομίζουν ότι είναι γυαλιά ηλίου, αλλά στην πραγματικότητα είναι γυαλιά διορθωτικά της όρασης».

Η επανάσταση της Βενετίας

Μόνο γύρω στο 1750 δημιουργήθηκαν τα χρωματιστά γυαλιά ειδικά σχεδιασμένα για να εμποδίζουν τον ήλιο. Αυτοί οι γυάλινοι φακοί πράσινου χρώματος τοποθετήθηκαν σε σκελετούς από χελωνόδερμα και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως από τους γονδολιέρηδες. Ο θεατρικός συγγραφέας Κάρλο Γκολντόνι τα φορούσε διάσημα, και τα γυαλιά έγιναν γνωστά ως «γυαλιά Γκολντόνι».

«Αυτό που προκαλεί έκπληξη αναφορικά με τα γυαλιά τύπου Goldoni», λέει η Brown, είναι ότι «είχαν ένα στυλ που ήταν πραγματικά τόσο μα τόσο μοντέρνο».

Περίπου αυτή την εποχή, το ενδιαφέρον για τα γυαλιά άρχισε να ανεβαίνει στα ύψη, λέει η Glasscock.

Κάπως έτσι, έγιναν αξεσουάρ υψηλής τεχνολογίας για όλο τον 18ο αιώνα. Υπήρχαν ειδικά γυαλιά με μπλε επιχρωματισμένους φακούς που θεωρούνταν ότι «χαλάρωναν και ηρεμούσαν» αυτόν που τα φορούσε ή ένα ειδικό ζευγάρι γυαλιών που επέτρεπε στους αριστοκράτες να κατασκοπεύουν τους ανθρώπους γύρω τους.

Η βιομηχανική επανάσταση έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη άλλων χρήσιμων γυαλιών, όπως τα «γυαλιά σιδηροδρόμων». Οι γυάλινοι φακοί με μεταλλικό σκελετό έβγαιναν σε αποχρώσεις του γκρι, του πράσινου, του μπλε και του κεχριμπαριού και βοηθούσαν στην προστασία των ματιών από τον άνεμο, τη σκόνη και το φως.

Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, τα γυαλιά ηλίου άρχισαν πραγματικά να διαδίδονται παντού και να εισχωρούν σε όλους τους χώρους. Τα πρώτα τέτοια γυαλιά «αναπτύχθηκαν αρχικά για την οδήγηση και τις πτήσεις και απευθύνονταν κυρίως σε άνδρες», λέει η Glasscock.

Η επικράτηση του στυλ

Αυτή η συσχέτιση με τον αθλητισμό και την καινοτομία βοήθησε στη διάκριση των γυαλιών ηλίου από τους διορθωτικούς φακούς, οι οποίοι για πολύ καιρό συνδέονταν με την οπτική εξασθένιση και, κατ' επέκταση, με τη σωματική αδυναμία.

Όπως το θέτει επιγραμματικά η Glasscock, «πρέπει να έχεις καλή όραση για να πετάξεις». Η σύνδεση των γυαλιών ηλίου με τον αθλητισμό έδωσε στα γυαλιά ηλίου ένα νέο πολιτιστικό... «πλεονέκτημα»: Τα γυαλιά ηλίου άρχισαν να γίνονται «κουλ».

Καινοτομίες

Ο 20ός αιώνας εισήγαγε επίσης αρκετές καινοτομίες στα γυαλιά ηλίου. Στις αρχές της δεκαετίας του 1900, η Rodenstock, μια γερμανική εταιρεία κατασκευής γυαλιών, ανέπτυξε χρωματιστούς φακούς που προστάτευαν τα μάτια από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία.

Λίγες δεκαετίες αργότερα, τη δεκαετία του 1930, ο Αμερικανός εφευρέτης Edwin Land δημιούργησε ειδικούς φακούς, οι οποίοι συνέβαλαν στη μείωση της αντανάκλασης.

Τις επόμενες δεκαετίες, τα γυαλιά ηλίου ήταν παντού. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, τα γυαλιά ηλίου «πωλούνταν ήδη σε μεγάλες ποσότητες», λέει η Brown. Μια δεκαετία αργότερα, μια ιστορία που δημοσιεύτηκε σε ένα τεύχος του περιοδικού Popular Science το 1939 διακήρυττε ότι «μια τρέλα για γυαλιά ηλίου με χαρούμενα χρώματα "σάρωσε" τις ΗΠΑ πέρυσι».

Μέχρι το 1948, το περιοδικό The Optical Practitioner ανέφερε ότι το 55% των ανθρώπων στις ΗΠΑ είχαν στην κατοχή τους έστω ένα ζευγάρι γυαλιά ηλίου.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους τα γυαλιά ηλίου απογειώθηκαν τόσο γρήγορα ήταν η σύνδεσή τους με τις πτήσεις και την αεροπορία.

Τη δεκαετία του 1930, ο στρατός των ΗΠΑ ανέπτυξε ειδικά γυαλιά ηλίου με προστασία, γνωστά ως aviators -το πλέον εμβληματικό στυλ γυαλιών ηλίου.

«Κατά τη διάρκεια της περιόδου του μεσοπολέμου, τα aviators συνδέονταν μόνο με την πτήση. Αλλά με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, απέκτησαν αυτή την ηρωική εικόνα», λέει η Glasscock. Όταν άρχισαν να μπαίνουν στα ράφια των πολυκαταστημάτων, ξαφνικά όλοι μπορούσαν να νιώσουν ήρωες με τα δικά τους γυαλιά αεροπόρου.

Αξεσουάρ των καλλιτεχνικών ελίτ

Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα γυαλιά ηλίου έγιναν επίσης απαραίτητο αξεσουάρ για τις ελίτ του Χόλιγουντ.

Καθώς οι φωτογραφίες των αστέρων του κινηματογράφου άρχισαν να πολλαπλασιάζονται στα διάφορα περιοδικά της εποχής όπως το Photoplay, οι καθημερινοί άνθρωποι «σημείωναν» τα αγαπημένα τους γυαλιά ηλίου και ήθελαν και αυτοί από ένα ζευγάρι.

Η γοητεία των γυαλιών ηλίου δεν έχει μειωθεί από τότε, και σήμερα παραμένουν βασικό στοιχείο της γκαρνταρόμπας όλων μας.

Σε έναν κόσμο που τόσο συχνά απαιτεί από εμάς να επιδεικνύουμε και να αποδεικνύουμε την αξία μας, τα γυαλιά ηλίου μας προσφέρουν κάτι σημαντικό: μας προ(σ)καλούν να βγούμε έξω, να απολαύσουμε τον ήλιο και απλά να είμαστε ο εαυτός μας. Και μόνο που τα φοράμε, είμαστε ή θεωρούμαστε... cool.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr