Πώς το «Terminator», 40 χρόνια πριν, προφήτευσε την άνοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης

16:31 9/12/2024 - Πηγή: iEfimerida

Πριν μερικές ημέρες συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από την κλασική ταινία επιστημονικής φαντασίας του σκηνοθέτη Τζέιμς Κάμερον «Ο Εξολοθρευτής».

Μια ταινία που πάτησε πάνω στο φόβο της κοινωνίας για τις μηχανές που δεν μπορούν να υπακούσουν πλέον τις οδηγίες του ανθρώπου και που «δεν θα σταματήσουν καθόλου μέχρι να τους σκοτώσουν όλους», όπως χαρακτηριστικά λέει ένας χαρακτήρας του φιλμ.

Η πλοκή αφορά ένα υπερ-ευφυές σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται Skynet, το οποίο έχει καταλάβει τον κόσμο

ξεκινώντας πυρηνικό πόλεμο (και αυτό επίσης επίκαιρο με όλα όσα συμβαίνουν σε Ρωσία, Ουκρανία, Κορέα). Μέσα στην καταστροφή που προκύπτει, οι άνθρωποι που επιβιώνουν οργανώνουν την αντίσταση υπό την ηγεσία του χαρισματικού Τζον Κόνορ.

Σε απάντηση, το Skynet στέλνει ένα cyborg δολοφόνο (τον οποίο υποδύεται ο Arnold Schwarzenegger) πίσω στο χρόνο, στο 1984 - πριν από τη γέννηση του Connor - για να σκοτώσει τη μελλοντική μητέρα του, Sarah [και ο Κόνορ να μην προλάβει να γεννηθεί, άρα να μην οργανώσει την αντίσταση].

Ο «προφήτης» της Τεχνητής Νοημοσύνης

Σήμερα, το ενδιαφέρον του κοινού για την τεχνητή νοημοσύνη ολοένα και μεγαλώνει. Οι εταιρείες που αναπτύσσουν την τεχνητή νοημοσύνη υπόσχονται ότι οι τεχνολογίες τους θα εκτελούν εργασίες ταχύτερα και ακριβέστερα από τους ανθρώπους. Ισχυρίζονται ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εντοπίσει μοτίβα σε δεδομένα που δεν είναι προφανή, ενισχύοντας την ανθρώπινη λήψη αποφάσεων. Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι έτοιμη να μεταμορφώσει τα πάντα, από τον πόλεμο μέχρι την οικονομία.

Αλλά επίσης κάπου εδώ υπάρχει και ο υπαρξιακός κίνδυνος που συχνά κυριαρχεί στη δημόσια συζήτηση -και αυτό παρόλο που ο «Εξολοθρευτής» δεν ήταν η πρώτη ταινία που ασχολήθηκε με τους πιθανούς κινδύνους της Τεχνητής Νοημοσύνης. Υπάρχουν επίσης παραλληλισμοί μεταξύ του Skynet και του υπερυπολογιστή HAL 9000 στην ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος».

Αυτό που ήταν αναμφισβήτητα το πιο διαχρονικό στοιχείο στο σενάριο του «Εξολοθρευτή» είναι ο τρόπος με τον οποίο σχεδίασε τους μακροχρόνιους φόβους μιας εξέγερσης των μηχανών μέσα από το πολιτιστικό πρίσμα της Αμερικής της δεκαετίας του 1980. Όπως και στην ταινία War Games του 1983, όπου ένας έφηβος παραλίγο να προκαλέσει τον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο μπαίνοντας σε έναν στρατιωτικό υπερυπολογιστή, το Skynet αναδεικνύει τους ψυχροπολεμικούς φόβους για πυρηνικό αφανισμό σε συνδυασμό με το διαρκές και κλιμακούμενο άγχος για την ταχεία τεχνολογική αλλαγή.

Αλλά τέτοιες συγκρίσεις συχνά ενοχλούν τους υποστηρικτές της τεχνολογίας. Όπως δήλωσεο πρώην υπουργός τεχνολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου Paul Scully σε ένα συνέδριο στο Λονδίνο το 2023: «Αν μιλάτε μόνο για το τέλος της ανθρωπότητας εξαιτίας κάποιου σεναρίου τύπου «Terminator», θα χάσετε όλα τα καλά που μπορεί να κάνει η τεχνητή νοημοσύνη».

Όπως και να' χει, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι έχουν περάσει 40 χρόνια από τότε που ο Εξολοθρευτής βγήκε στους κινηματογράφους. Τα μεγάλα ονόματα του Χόλίγουντ που σήμερα θεωρούμε δεδομένα, ο James Cameron και ο Arnold Schwarzenegger, μόλις είχαν ξεκινήσει την καριέρα τους στον κινηματογράφο και αυτή η επιτυχία (που συγκέντρωσε σχεδόν 80 εκατομμύρια δολάρια στο box office) ουσιαστικά τους έβαλε στο χάρτη.

Ο «Εξολοθρευτής» έμελλε να δημιουργήσει ένα δικό του κινηματογραφικό franchise, το οποίο επεκτάθηκε στην τηλεόραση, στα κινούμενα σχέδια, στα βιντεοπαιχνίδια, στα κόμικς και σε πολλά άλλα. Αν και η αρχική ταινία συχνά επισκιάζεται από το πολύ καλύτερο sequel της (Terminator 2: Judgment Day, 1991), ο Εξολοθρευτής εξακολουθεί να είναι ένα σπουδαίο κινηματογραφικό κατόρθωμα τόσο με τους όρους του τότε, όσο και με εκείνους του σήμερα.

Το όνειρο του Κάμερον που ενέπνευσε τον «Εξολοθρευτή»

Όταν ο Τζέιμς Κάμερον άρχισε να δουλεύει για πρώτη φορά πάνω στον Εξολοθρευτή, δούλευε ακόμα στο «Piranha II: The Spawning» [1982]. Ένα βράδυ, λέει, είδε ένα παράξενο όνειρο. «Ήταν η εικόνα ενός χρωμιομένου σκελετού που αναδύεται από μια φωτιά», δήλωσε στο Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου το 2021, αποκαλύπτοντας ότι όταν ξύπνησε, άρχισε αμέσως να σχεδιάζει τη φιγούρα. Από εκεί και πέρα, άρχισε να δουλεύει πάνω στο σενάριο, συνεργαζόμενος στενά με τον φίλο του William Wisher Jr. Οι δυο τους εμπνεύστηκαν από την επιτυχία του Halloween του John Carpenter, το οποίο είχε ουσιαστικά επανεφεύρει το υποείδος του slasher, και το αποτέλεσμα έγινε τελικά ο Εξολοθρευτής.

«Ο Τζον Κάρπεντερ ήταν ο τύπος που θαύμαζα περισσότερο», εξήγησε κάποτε ο Κάμερον. «Έκανε το Halloween με 30.000 δολάρια. Αυτό ήταν το όνειρο του καθενός: να κάνει μια κομψή ταινία τρόμου με λίγα λεφτά».

Αν και διάφορα στούντιο ενδιαφέρθηκαν για την ιδέα του Κάμερον, η επιμονή του να σκηνοθετήσει ο ίδιος την ταινία ήταν για πολλούς αποτρεπτική. Τελικά, η παραγωγός Gale Anne Hurd αποφάσισε να πάρει το ρίσκο και προσφέρθηκε να αγοράσει τα δικαιώματα της ταινίας «The Terminator» για μόλις 1 δολάριο, με την υπόσχεση ότι ο Cameron θα μπορούσε να σκηνοθετήσει. Αν και αργότερα ο Κάμερον μετάνιωσε που πούλησε τα δικαιώματα, ήταν ο μόνος τρόπος για να γυριστεί η ταινία.

Στο εξαιρετικό βιβλίο «The Futurist: The Life and Films of James Cameron», η συγγραφέας Rebecca Keegan αφηγείται μια στιγμή που ο Cameron ζήτησε από τον ηθοποιό Lance Henriksen (με τον οποίο είχε γίνει φίλος στο «Piranha II») να τον συνοδεύσει σε ένα από τα επαγγελματικά του ραντεβού ντυμένος... ως Terminator.

Στην πραγματικότητα, ο Henriksen ήταν η αρχική επιλογή του Cameron για τον T-800, και έγραψε τον ρόλο ειδικά γι' αυτόν. Με τον Χένρικσεν ως... οπτικό βοήθημα, ο Κάμερον πήρε τη χρηματοδότηση που χρειαζόταν, αλλά τελικά δεν δέχτηκε τον Χένρικσεν για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αντ' αυτού, ο Cameron τον έβαλε στο ρόλο του ντετέκτιβ Hal Vukovich της αστυνομίας του Λος Άντζελες και η πρώτη επιλογή του στούντιο για τον Kyle Reese, ο Arnold Schwarzenegger, τελικά πήρε το ρόλο του διαβόητου cyborg.

Το μείγμα επιστημονικής φαντασίας και τρόμου 

Κάθε φορά που οι άνθρωποι σκέφτονται τις ταινίες που αποτελούν παράδειγμα της συγχώνευσης της επιστημονικής φαντασίας και του τρόμου, η συζήτηση επιστρέφει πάντα στο «Alien» του Ridley Scott. Είναι κατανοητό αν σκεφτεί κανείς πόσο επιδραστικό είναι ακόμα το Alien και στα δύο αυτά κινηματογραφικά είδη, αλλά θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το ντεμπούτο του James Cameron το 1984 προσφέρει ένα εξίσου εντυπωσιακό ζευγάρωμα, που συνδυάζει αυτόν τον τρόμο επιστημονικής φαντασίας α λα-«Tech-Noir» αλλά στον πραγματικό κόσμο και όχι στο διάστημα. Στην εναρκτήρια σκηνή του Εξολοθρευτή, ο Κάμερον μας παρουσιάζει ένα δυστοπικό μέλλον που εντέλει κατακλύζεται από τις ίδιες τις Μηχανές στις οποίες η ανθρωπότητα αρχικά δεν εξαρτιόταν και τόσο πολύ (μέχρι που άρχισε τελικά να είναι υπήκοός τους).

Ο Cameron είναι... «μανούλα» στο να μας κάνει, από το πρώτο κιόλας δευτερόλεπτο, να νιώθουμε άβολα για αυτόν τον κόσμο, ενώ ο T-800 ενσαρκώνεται τέλεια από τον Schwarzenegger, με μια υπεράνθρωπη σωματική διάπλαση που ταιριάζει με το «μηχανικό» ρυθμό του χαρακτήρα σε περπάτημα και ομιλία. Ο Εξολοθρευτής είναι φτιαγμένος για έναν και μόνο σκοπό και, όπως εξηγεί ο Κάιλ [υπέροχος ο Μάικλ Μπιν στο ρόλο αυτό], «δεν θα σταματήσει ποτέ μέχρι να πεθάνεις».

Αλλά όσο σπουδαίος και αν είναι ο Biehn ως Kyle Reese, η Linda Hamilton είναι η πραγματική σταρ της ταινίας. Περισσότερο από μια τυπική μητέρα που τρέμει για το μέλλον του αγέννητου παιδιού της, το ταξίδι της Sarah προς το να γίνει η ίδια πολεμίστρια είναι συναρπαστικό.

Ο τρόμος του «Terminator» εδράζεται πάνω σε δυο επίπεδα: αφενός το πραγματικό, το ρεαλιστικό, το απτό και αφετέρου... η προδιαγεγραμμένη μοίρα που έχει εξαρχής τεθεί, δηλαδή ο μελλοντικός πόλεμος από τον οποίο ο Κάιλ Ρις (και ο Τζον Κόνορ) δεν μπορεί να ξεφύγει.

Στο τέλος του «Εξολοθρευτή», αυτό που μένει είναι κατά πρώτον το προσωπικό ταξίδι της Σάρα Κόνορ και κατά δεύτερον ο υπαρξιακός τρόμος για το μέλλον όλων μας - είτε είναι συνδεδεμένο με την Τεχνητή Νοημοσύνη, είτε όχι. Στην τελευταία του σεκάνς, ο Εξολοθρευτής δεν δίνει καμία απάντηση για την τελική μοίρα της ανθρωπότητας (αυτό θα το αποφασίσουμε εμείς), αλλά μας υπενθυμίζει ότι δεν υπάρχει άλλη μοίρα από αυτή που φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr