«Προσοχή άνθρωπος δαγκώνει»: Μια ξεκαρδιστική θεατρική διασκευή σε σκηνοθεσία Χρυσούλας Παπαδοπούλου

14:36 7/10/2015 - Πηγή: Attiki Press

Στη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του ’20, ένας χειρούργος, ο μπουρζουά καθηγητής Φιλίπ Φιλίποβιτς Πρεομπραζένσκι (το όνομα του σημαίνει αυτός, που μεταμορφώνει ή παραμορφώνει) μαζεύει από τους δρόμους της Μόσχας ένα αδέσποτο σκυλί (τον Σάρικ).

του Κώστα Νταλιάνη

Ο καθηγητής, ο οποίος ειδικεύεται στην αναζωογόνηση της σεξουαλικής ζωής ηλικιωμένων), επιχειρεί, με τη βοήθεια του δόκτορα Μπουνταλώφ, ένα επικίνδυνο ιατρικό πείραμα: μεταμοσχεύει τους όρχεις και την υπόφυση ενός μεθύστακα μουσικού,

που πέθανε σε καυγά, στον αδέσποτο σκύλο, με τη φιλοδοξία να δημιουργήσει ένα νέο είδος ζωής.

Η εγχείρηση, απρόσμενα, έχει ως αποτέλεσμα να μετατραπεί, σταδιακά, ο σκύλος σε άνθρωπο. Η γλώσσα του, όμως, είναι γεμάτη βωμολοχίες, τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του παραπέμπουν σε αλήτη, αλλά αποδεικνύεται, ότι και τα σκυλίσια ένστικτα είναι ακόμα μέσα του. Αυτό δεν τον αποτρέπει, όμως, από το να πολιτογραφηθεί Ρώσος πολίτης με το όνομα Τυπογράφωφ Τυπογράφωβιτς Σάρικωφ και να βρει δουλειά ως υπεύθυνος εξόντωσης των αδέσποτων γατιών της πόλης. Σύντομα, η κοινωνική θέση και η επιστημονική υπόσταση του δημιουργού θα τεθούν σε κίνδυνο από το δημιούργημα του.

Η «Καρδιά του σκύλου» είναι το πιο έντονα αντισοβιετικό και αντιπρολεταριακό έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (1891-1940) και μοιάζει σαν διασταύρωση της «Φάρμας των ζώων» του Όργουελ και του «Φρανκενστάιν» της Σέλλεϋ, διαθέτοντας, συγχρόνως, το χαρακτηριστικό χιούμορ και τον έντονο σαρκασμό του Ρώσου συγγραφέα.

Οι σοβιετικές αρχές αντιλήφθηκαν αμέσως το μήνυμα της ιστορίας, ότι, δηλαδή, η ιδέα να μετατρέψουν τον παραδοσιακό Ρώσο στον Σοβιετικό πολίτη, που οραματίζονταν, είναι καταδικασμένη να αποτύχει και θα είχε ως επακόλουθο να αφεθεί η τύχη της χώρας στα χέρια αλητήριων. Το βιβλίο απαγορεύτηκε και δεν δημοσιεύτηκε στη Ρωσία, μέχρι την δεκαετία του 1980.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Στην διασκευή του Αντώνη Σκιαθά τονίζεται η φαρσική πλευρά της ιστορίας, ακολουθώντας το ύφος της γαλλικής θεατρικής κωμωδίας, παράλληλα, όμως, το σατιρικό και αιχμηρό ύφος του βιβλίου παραμένει ακέραιο. Η Χρυσούλα Παπαδοπούλου σκηνοθετεί με γρήγορο ρυθμό, φτάνοντας σε ντελιριακό επίπεδο, όπου χρειάζεται, ισορροπώντας έξυπνα μεταξύ του χιούμορ και της σκοτεινής πολιτικής σάτιρας και χορογραφεί τις σκηνές κυνηγητού με άψογο κωμικό τάιμινγκ.

Το σκηνικό της Μαρίας Αλανιάδη, που αναπαριστά το διαμέρισμα του καθηγητή, εμπνέεται από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και ιδιαίτερα από τα άνισα και λοξά σκηνικά της κινηματογραφικής ταινίας «Το εργαστήρι του δόκτορος Καλιγκάρι» (όπου επίσης πρωταγωνιστεί ένας γιατρός, που πειραματίζεται με ανθρώπους). Το κόκκινο χρώμα, που κυριαρχεί στον τοίχο, σε συνδυασμό με το πράσινο και το κίτρινο των επίπλων, προσθέτει μια ζεστασιά στο εσωτερικό (σε αντίθεση με τον ψυχρό κομμουνιστικό κόσμο εκτός διαμερίσματος) και συγχρόνως μια νότα σουρεαλισμού σε μία ούτως ή άλλως τραγελαφική ιστορία. Από τα σκηνικά αντικείμενα ξεχωρίζει το ευφάνταστο χειρουργικό μηχάνημα.

Τα κοστούμια της ίδιας αναπαριστούν άψογα την εποχή του έργου, από το επίσημο μπουρζουά ντύσιμο του καθηγητή, έως την αυστηρή αμφίεση των κομμουνιστικών στελεχών. Το κοστούμι του σκύλου είναι σουρεαλιστικό, αστείο και λειτουργικό.

Η μουσική επιμέλεια είναι εμπνευσμένη. Απαρτίζεται κυρίως από μουσικά μοτίβα μπαλαλάικας, αλλά περιλαμβάνονται και άλλα κομμάτια («Concerto for Mandolin in C major» του Βιβάλντι, «Flight of the bumblebee» του Κορσάκωφ, «Dance of the knights» του Προκόφιεφ), που άλλοτε λειτουργούν παρενθετικά και άλλοτε τονίζουν την δράση των σκηνών.

ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Η επιτυχία της παράστασης βασίζεται σε μεγάλο μέρος στην ερμηνεία του Τζίμη Πολίτη, αρχικά ως αδέσποτου σκύλου και στη συνέχεια ως σκύλου-ανθρώπου, ο οποίος ερμηνεύει με φυσικότητα και ηρεμία, τονίζοντας, έτσι, την κωμικότητα των σκηνών και συνδυάζει άψογα την προλεταριακή οργή και την απωθητική συμπεριφορά με έμφυτα σκυλίσια χαρακτηριστικά.

Ο Μιχάλης Σμυρλής, ερμηνεύει με σταδιακά αυξανόμενη οργή τον ρόλο του καθηγητή Πρεομπραζένσκι, αλλά, συγχρόνως, είναι κομψός και εκλεπτυσμένος ως γνήσιος μπουρζουά. Ο Γιώργος Λογαράς είναι ξεκαρδιστικός και με άψογο κωμικό τάιμινγκ ως ο αφελής Μπουνταλώφ.

Η Καλλιρρόη Τσώκου, απολαυστική ως νυμφομανής υπηρέτρια Ζίνα, κινείται με χάρη, φυσικότητα και αισθησιασμό. Η Ευτυχία Μπακογιάννη ισορροπεί ανάμεσα στο κωμικό και δραματικό στοιχείο στον ρόλο της γραμματέως. Η Μάχη Αντωνοπούλου ερμηνεύει με μπρίο τον ρόλο της Κυρίας, που ντρέπεται να πει την ηλικία της. Ο Νικόλας Μητσόβας, με την προφορά και την συγκρατημένη κίνησή του, σατιρίζει πετυχημένα τον κομματικό υπεύθυνο Σβόντερ, ενώ η Αβροκόμη Ξενόγιαννη είναι πειστική ως μονόχνωτη σύντροφος Πετρούχινα.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ

Το θέατρο “Επίκεντρο+”, το κόκκινο πέτρινο κτήριο στη γωνία των οδών Νόρμαν και Αγ. Διονυσίου, στέκει αγέρωχο απέναντι από το Ναό του Αγίου Διονυσίου και δίπλα στο λιμάνι. Στην σκηνή του, το θέατρο, η μουσική, ο χορός, οι παιδικές δράσεις δίνουν φωνή σε νέους δημιουργούς αλλά και σε καταξιωμένους καλλιτέχνες , τόσο από την Πάτρα όσο και από τον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο.

Στους εξωτερικούς χώρους, εσωτερική αυλή και εξωτερική πλατεία ,φιλοξενούνται, τις θερινές νύχτες, η μαγεία του κινηματογράφου, η γλυπτική, οι δημιουργικές ενασχολήσεις των παιδιών και τα υπαίθρια πωλητήρια (bazaar) βιβλίων, αντικειμένων τέχνης κ.λ.π.

Στους υπόλοιπους χώρους του, τα εικαστικά, η φωτογραφία, η κεραμική δίνουν, σε τακτά διαστήματα, ραντεβού με το κοινό τους.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:

Διασκευή: Αντώνης Σκιαθάς

Σκηνοθέτης: Χρυσούλα Παπαδοπούλου

Βοηθός σκηνοθέτη: Σοφία Στρατουδάκη

Επιμέλεια Σκηνικού / Κοστουμιών: Μαρία Αλανιάδη

Κατασκευή Σκηνικού: Γιώργος Σεφέρης

Επιμέλεια μουσικής: Γιώργος Κορομπίλης

Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος

Τεχνικός σκηνής: Νίκος Γιατράκος

Αφίσα-πρόγραμμα: Φίλιππος Μποτώνης

Φωτογραφίες: Βασίλης Καραπαπάς