Πρότυπα & Πειραματικά: ….και τώρα τι;

08:16 24/11/2017 - Πηγή: Alfa Vita

Αρθρογράφος: Θοδωρής Οτζάκογλου

του Θοδωρή Οτζάκογλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ............................................................................................................................................................. 2
ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ…. ................................................................................................................................................... 3
ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΑΚΤΕΟΥ, ΣΗΜΕΡΑ .............................................................................................................................. 4
ΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ & Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

ΣΤΑ Π&ΠΣ .......................................................... 5
Ο ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Α΄ ΤΑΞΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ............................... 7
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ Ν.3966/2011 .......................................................................................................... 9
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ; ............................................................................................................................................... 9
ΤΑ “ΑΛΛΑ” ΣΧΟΛΕΙΑ (ΠΡΟΘΥΜΑ) ................................................................................................................................ 10
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ........................................................................................................................................... 11

Εισαγωγή
Τα Πρότυπα & Πειραματικά σχολεία εξακολουθούν να αποτελούν ένα θέμα ταμπού στην ελληνική κοινωνία, διανθισμένο με «προφορικές» αφηγήσεις, κυρίως αποφοίτων, ελάχιστα ή και καθόλου τεκμηριωμένες επιστημονικά και συνεπώς καθόλου έγκυρες. Ακόμη, αποτελούν ένα θέμα με το οποίο πολιτικά κόμματα αρέσκονται να εκφέρουν, με αφορμή την λειτουργία των Π&ΠΣ, «εκπαιδευτικό λόγο», υποκρύπτοντας έντεχνα την αμιγώς πολιτική – ταξική ουσία του επιχειρήματος της σκοπιμότητας λειτουργίας τους.

Δηλώσεις περί προώθησης, μέσω αυτών των σχολείων, των «αρίστων» και δη των οικονομικά αδύναμων μαθητών, οι οποίοι «χαντακώνονται» στα κοινά σχολεία1, καθώς δεν μπορούν να φοιτήσουν «στα καλά πλην όμως ακριβά ιδιωτικά» με συνέπεια η «στελέχωση» της Κοινωνίας σε «πολιτικό, θεσμικό & οικονομικό» επίπεδο μονοσήμαντα να γίνεται από τους αποφοίτους των δεύτερων, δεν αντέχουν στην κριτική αντιπαράθεση κυρίως λόγω της απλοϊκότητας του επιχειρήματος, αλλά και λόγω της εμπειρικής έρευνας2 η οποία αναδεικνύει, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια από την αλλαγή ή και επανασύσταση του θεσμού, το αντίθετο σε ό,τι αφορά την κοινωνικο-οικονομική προέλευση και το μορφωτικό κεφάλαιο των οικογενειών των οποίων τα παιδιά τους φοιτούν σε αυτά.

Είναι καιρός, λοιπόν, για μια βαθιά δημοκρατική, μεταρρυθμιστική τομή που θα αφορά το σύνολο της υποχρεωτικής δημόσιας εκπαίδευσης και θα περιλαμβάνει όλες εκείνες τις θετικές αναφορές και από το παρελθόν των συγκεκριμένων σχολείων, θα συγχρονίζεται απόλυτα με το όλον του εκπαιδευτικού συστήματος και δεν θα επιτρέπει εύκολα πισωγυρίσματα, καθώς θα κερδίζει και το μυαλό και την ψυχή της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων & παραγωγών πλούτου αυτής της κοινωνίας.
Η συνολική και πλήρως διαφορετική πρόταση, ως ενδεχόμενη μετεξέλιξη του σημερινού θεσμού, η οποία παρουσιάζεται στη συνέχεια, εξετάζει κριτικά πτυχές της σημερινής κατάστασης.
Είναι βέβαιο (και η πρόσφατη πολιτική εμπειρία και ωρίμανσή μας δείχνει) πως κατάλληλη στιγμή για να προχωρήσεις σε ριζοσπαστικές αλλαγές είναι η ΚΑΘΕ στιγμή, εάν και εφόσον είσαι αποφασισμένος, τις προετοιμάσεις κατάλληλα (επιστημονικά, πολιτικά) και αναδείξεις τις υλικές προϋποθέσεις & τις ενδεχόμενες θετικές κοινωνικές συνέπειες του εγχειρήματός σου προς την πλειοψηφία των κοινωνικών στρωμάτων που αυτές αφορούν.
Από αυτήν την άποψη εξετάζεται ξεχωριστά η πτυχή του εργασιακού καθεστώτος αυτών των σχολείων, καθώς την τρέχουσα σχολική χρονιά (2017-2018) λήγει η θητεία της μεγάλης πλειοψηφίας των υπηρετούντων εκπαιδευτικών σε αυτά και είναι κρίσιμο οι όποιες ρυθμίσεις γίνουν να εντάσσονται στο συνολικό πλαίσιο αλλαγών του θεσμού, ιδιαίτερα εάν ο συμβολισμός του νέου θέλουμε να γίνει κτήμα όλης της κοινωνίας. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρούνται απαραίτητα τα κίνητρα για την ανανέωση του εκπαιδευτικού προσωπικού αυτών των σχολείων και τα οποία θα εφαρμοστούν άπαξ.

Λίγη ιστορία….
Είναι χαρακτηριστικό των παλινωδιών της Πολιτείας μέχρι σήμερα πως, ενώ αρχικά η χρήση των όρων «πρότυπο» & «πειραματικό» στις αρχές του 20ου αιώνα συνδέεται αποκλειστικά με εκπαιδευτικούς σκοπούς ήτοι με την πρακτική άσκηση φοιτητών και εκπαιδευτικών και με την ίδρυση & λειτουργία αντίστοιχων δομών, στη συνέχεια, επί δικτατορίας Μεταξά, γίνεται ιδιοποίηση του όρου «πρότυπο» με πολιτικούς όρους (άρρητα). Πιο συγκεκριμένα, ενώ δεν αναιρείται, με τον Αναγκαστικό Νόμο 460/1936, η χρήση του όρου «πειραματικά» από τα αντίστοιχα δύο σχολεία του Πανεπιστημίου της Αθήνας & Θεσσαλονίκης και του όρου «πρότυπο» από το Βαρβάκειο Λύκειο, προσδιορίζεται γεωγραφικά το ενδεχόμενο δημιουργίας ή μετονομασίας ήδη λειτουργούντων ως σχολείων «προτύπων», φωτογραφίζοντας συγκεκριμένα σχολεία-κληροδοτήματα (Κοργιαλένιος, Ζωσιμαία κ.α). Είναι δε χαρακτηριστικό της προχειρότητας νομοθέτησης αλλά και της παντελούς έλλειψης ενδιαφέροντος σχετικά με τον εκπαιδευτικό σκοπό που καλούνται να εκπληρώσουν, το γεγονός πως το «Εκπαιδευτικό Συμβούλιο», το οποίο θα γνωμοδοτούσε για την ένταξη σχολείων στο καθεστώς του «προτύπου» που προβλεπόταν με την ίδια διάταξη, είχε καταργηθεί δύο μήνες πριν από άλλον Αναγκαστικό Νόμο!
Η παρέμβαση με το Ν.1566/85 στο θέμα των «Προτύπων» σχολείων, η μετονομασία όλων σε «Πειραματικά», η κατάργηση της επιλογής μαθητών μέσω εξετάσεων και η αντικατάστασή της με την κλήρωση, αν και επιχειρούσε να διευθετήσει με κριτήρια πρωτίστως εκπαιδευτικά και δευτερευόντως πολιτικά, αποδείχθηκε ατελέσφορη, καθώς καμία από τις στοχεύσεις σε σχέση με τους σκοπούς και τον ρόλο τους τελικά δεν ευδοκίμησε. Υπενθυμίζουμε ότι είχε προηγηθεί η κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων το 1977 από το Δημοτικό στο μέχρι τότε εξατάξιο Γυμνάσιο, αλλά η διατήρησή τους στα επονομαζόμενα Πρότυπα (με βάση τον ΑΝ 460/1936) και στα Πειραματικά των Πανεπιστημίων (Ν.4376/1929, Ν.4600/1930). Η ρύθμιση του 1566/85 διαμόρφωσε, για τα συγκεκριμένα σχολεία, ένα ιδιότυπο πλαίσιο λειτουργίας, το οποίο «προσαρμόστηκε» στις προτεραιότητες της Πολιτείας για την ανάπτυξη της δημόσιας εκπαίδευσης με όρους διεύρυνσης των βασικών υποδομών & του ανθρώπινου δυναμικού. Καθώς μάλιστα δεν δόθηκε προτεραιότητα στα επαγγελματικά & επιστημονικά χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού (κυρίως στη Β΄θμια) και στο ρόλο των συγκεκριμένων τμημάτων πανεπιστημίων που όφειλαν να στηρίξουν μια παρόμοια προσπάθεια, τα Πειραματικά, εν μέρει «αυτονομήθηκαν», «διέλαθαν» της προσοχής της Πολιτείας και με δέλεαρ το μειωμένο ωράριο διδασκαλίας σε σχέση με τα άλλα σχολεία από τη μία, καθώς και τη δυνατότητα να «παρακαμφθεί» το εμπόδιο της μετακίνησης σε σχολεία, κυρίως της Αττικής, μέσω των προβλεπόμενων διαδικασιών για όλους τους εκπαιδευτικούς από την άλλη, απέκτησαν μια ελκυστική «διαφορετικότητα», την οποία το διοικητικό-πολιτικό σύστημα «έστερξε» να χρησιμοποιήσει3.
Όμως η ιστορική συμβολή ορισμένων από τα σχολεία που συγκροτούσαν τον θεσμό και τα οποία σε πολύ διαφορετικές εποχές και συνθήκες προσέφεραν σημαντικό εκπαιδευτικό έργο, το οποίο είχε απήχηση σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, οδήγησε στις αρχές του 2000 στην εκκίνηση, με πρωτοβουλία εκπαιδευτικών4 από αυτά τα σχολεία, μιας σχετικής συζήτησης γύρω από το θεσμό, η οποία έφθασε με διάφορους τρόπους και στο επίπεδο της ΟΛΜΕ (13ο Συνέδριο πρόταση ψηφίσματος, επιτροπές στο ΚΕΜΕΤΕ κ.ά), χωρίς όμως η πρωτοβουλία αυτή να αποκτήσει συγκροτημένα χαρακτηριστικά μιας καλά τεκμηριωμένης επιστημονικά πρότασης.
Με τον νόμο 3966/2011 για τα Πρότυπα-Πειραματικά επιχειρήθηκε να αξιοποιηθεί η προηγηθείσα συζήτηση, αλλά και να ανταποκριθεί στο «πολιτικό αιτούμενο» της «ρεβάνς» από τον 15665. Με τον νόμο αυτό συγκροτείται μια διοικητική δομή άμεσα εξαρτημένη από τον εκάστοτε Υπουργό Παιδείας, η περιλάλητη ΔΕΠΠΣ και τα ΕΠΕΣ. Παρακάμφθηκαν όλες οι ασφαλιστικές δικλίδες ελέγχου και σύνδεσης με το υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα. Η δικαιολογία ήταν η αποτελεσματικότητα στη λήψη αποφάσεων. Αυτό όμως που μεσολάβησε τα τελευταία έξι χρόνια από την ψήφισή του ήταν η αλλαγή έξι (!) Υπουργών Παιδείας που είχε σαν μόνο απτό αποτέλεσμα, παρά τα όσα διατυμπανίζονται, αυθαιρεσία στο επίπεδο της λειτουργίας, των στόχων αλλά και του περιεχομένου, η οποία έφθασε μέχρι και στην παραβίαση του Ν.3966/2011 που καθόριζε το πώς και το γιατί αυτών των σχολείων. Με άλλα λόγια, εφαρμόστηκε, και δυστυχώς συνεχίζεται σε αυτά τα σχολεία, μια «εκπαιδευτική πολιτική» που υπήρξε βούληση μιας μικρής ομάδας ανθρώπων χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση και με αρχικό & διαρκή μοχλό την «αξιολόγηση» και τον φόβο απώλειας της συγκεκριμένης θέσης εργασίας6 (2011-2014).
Ωστόσο πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι μέσω και αυτού του πλαισίου εμφανίστηκαν αρκετά στοιχεία «παρώθησης» & «παραγωγής» σημαντικού εκπαιδευτικού έργου και στο πεδίο της σχολικής αίθουσας και στο πεδίο της σχολικής λειτουργίας, αλλά δεν υπήρξε διάχυσή του στην υπόλοιπη εκπαίδευση με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο.

Επί του πρακτέου, σήμερα
Κατ΄αρχάς, διατυπώνονται ερωτήματα σχετικά με τον χαρακτήρα αυτών των σχολείων και πιο συγκεκριμένα:
Θα παραμείνει η τροπολογία Μπαλτά του 2015; (για το διαχωρισμό Προτύπων & Πειραματικών και η οποία επέτεινε τη σύγχυση για τον συγκεκριμένο ρόλο των πρώτων, εδραιώνοντας ακόμη περισσότερο τη «τεχνητή» διαφοροποίηση και στο επίπεδο του εκπαιδευτικού προσωπικού)
Θα είναι μόνιμη η επιλογή – ένταξη των συγκεκριμένων σχολείων στο θεσμό των Πειραματικών; (πχ θα υπάρξει διαφοροποίηση μεταξύ των «κοινών» Πειραματικών & των Πειραματικών των Πανεπιστημίων;)
Θα παραμείνουν μόνο τα σημερινά πέντε Πρότυπα ως έχουν; (αναμειγνύοντας αυθαίρετα, ιστορικά σχολεία με δημιουργήματα ακραίων πολιτικών επιλογών πχ Ανάβρυτα)
Θα διατηρηθεί ο θεσμός της επί θητεία υπηρέτησης των εκπαιδευτικών σε αυτά;

Το εργασιακό καθεστώς & η επιλογή των εκπαιδευτικών στα Π&ΠΣ
Οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σήμερα με 5ετή θητεία στα Π&Π σχολεία διακρίνονται σε τέσσερις (4) κατηγορίες, με βάση τη διαδικασία «επιλογής» τους.
1η κατηγορία:
όσοι είχαν οργανική θέση έχοντας επιλεγεί μετά από την πανελλαδική προκήρυξη της θέσης από το ΚΥΣΔΕ/ΚΥΣΠΕ και συμμετείχαν στην αξιολόγηση για 5ετή θητεία του ν.3966/2011. Υποπερίπτωση αυτής της κατηγορίας αποτελεί ένας μικρός αριθμός εκπαιδευτικών ο οποίος επελέγη, από το ΚΥΣΔΕ/ΚΥΣΠΕ για τοποθέτηση με οργανική θέση το 2011, αλλά η τοποθέτησή τους «πάγωσε» μετά την ψήφιση του 3966/2011, τον Μάη του 2011 και παρέμειναν ως «αποσπασμένοι» σε αυτά.
2η κατηγορία:
όσοι πήραν τη θέση, μετά από προκήρυξη, ξεχωριστά από κάθε σχολείο για την κάλυψη των κενών (λόγω συνταξιοδοτήσεων ή μη συμμετοχής στη διαδικασία, καλοκαίρι 2013). Η πρώτη αυτή «φουρνιά» εντάχθηκε μετά από αξιολόγηση φακέλου που υπέβαλαν από το ΕΠΕΣ του κάθε σχολείου! Πλήρως διαφορετική διαδικασία επιλογής από αυτήν που ίσχυσε για τους οργανικώς ανήκοντες.
3η κατηγορία:
όσοι με παρόμοια διαδικασία με την προηγούμενη, αλλά με κατά τι διαφοροποιημένα κριτήρια & μοριοδότηση, επίσης εντάχθηκαν για 5ετή θητεία σε επόμενη φάση (2014), καλύπτοντας νέα κενά αποχωρήσεων (συνταξιοδοτήσεις, σχολ.σύμβουλοι κλπ)
4η κατηγορία:
όσοι υπηρετούσαν ως αποσπασμένοι (από τα ΠΥΣΔΕ-ΠΥΣΠΕ) για τη σχολ.χρονιά 2011-2012 και για την κάλυψη τρεχόντων λειτουργικών κενών, όπως για χρόνια εφαρμοζόταν και τους δόθηκε η δυνατότητα με «ειδική» τροπολογία στον Ν.3966/2011 (Απρίλης 2012, κυβέρνηση Παπαδήμου με υπουργό Παιδείας τον κ.Μπαμπινιώτη) να συμμετέχουν στη διαδικασία αξιολόγησης για 5ετή θητεία ισότιμα με τους εκπαιδευτικούς που είχαν οργανική θέση στα ΠΠΣ! Σημειώνεται πως για να γίνει αυτή η «τακτοποίηση» είχαμε καθυστέρηση κατά ένα χρόνο της εφαρμογής του νόμου 3966 (ψήφισή του τον Μάη του 2011, σε εφαρμογή από τον Σεπτέμβρη του 2012!). Συνολικά αφορά περίπου 30-40 εκπαιδευτικούς, για τους οποίους και για λόγους δικαιοσύνης προτείνεται η διαφοροποιημένη αντιμετώπισή τους.
Συνεπώς, επιβάλλεται η διαφορετική ανά κατηγορία αντιμετώπιση πρωτίστως για λόγους «ανοίγματος» του θεσμού στο σύνολο των εκπαιδευτικών, σηματοδοτώντας μια ριζική αλλαγή του.

Πρόταση για τις θέσεις υπηρέτησης των εκπαιδευτικών σε Π&ΠΣ, με δύο προϋποθέσεις:
1. Είναι απαραίτητο να προηγηθεί η αποσαφήνιση του ρόλου των Π&ΠΣ, καθώς η όποια διευθέτηση σε σχέση με το εργασιακό καθεστώς πρέπει να έχει (και) στοιχεία μονιμότητας.
2. Να ληφθεί υπόψη κατά προτεραιότητα η οργανική σχέση την οποία είχαν εκπαιδευτικοί αυτών των Π&ΠΣ, καθώς και η πρόθεση της Πολιτείας για μια νέα αρχή. Η σηματοδότηση θα συνδέεται και με τις κατακτήσεις του κλάδου (οργανικότητα) αλλά και με την πολιτική βούληση να δοθεί η δυνατότητα συμμετοχής ευρύτερων τμημάτων εκπαιδευτικών, μέσα από αντικειμενικές και διαφανείς διαδικασίες.
Έτσι, και σε συνδυασμό με την αλλαγή βασικών πτυχών του ν.3966/2011 οι οποίες παρουσιάζονται στη συνέχεια, προτείνεται:

• Παραμένουν και συνεχίζουν να υπηρετούν στα σχολεία όσοι εκπαιδευτικοί είχαν οργανική θέση πριν από τον Ν.3966/2011 και συνέχισαν να υπηρετούν σε αυτά μέχρι σήμερα, εφόσον το απομένον χρονικό διάστημα μέχρι την αφυπηρέτησή τους δεν υπερβαίνει την εξαετία (δηλαδή μια πλήρη θητεία στην Α΄θμια ή Β΄θμια εκπαίδευση), μετά από αίτησή τους. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ένας βασικός πυρήνας εκπαιδευτικών, ο οποίος αποτελεί τη συνέχεια (ιστορική, εκπαιδευτική & διοικητική) του εκπαιδευτικού προσωπικού στα συγκεκριμένα σχολεία, προϋπόθεση αναγκαία για κάθε σχολική μονάδα.
o Εναλλακτικά και εναρμονισμένα με το διαχρονικό πλαίσιο διεκδικήσεων του κλάδου, παραμένουν σε αυτά όλοι όσοι υπηρετούσαν με οργανική θέση σε Π&ΠΣ κατά την έναρξη εφαρμογής του 3966/2011 και δεν παραιτήθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους (εφόσον αξιολογήθηκαν θετικά με τις διατάξεις του καταργούμενου νόμου) και πριν από τη λήξη της.
• Όλες οι υπόλοιπες θέσεις οι οποίες όμως συνδέονται με πραγματικά λειτουργικά κενά, με βάση τα ισχύοντα ωρολόγια & αναλυτικά προγράμματα, προκηρύσσονται ανά περιφέρεια αυστηρά και με δυνατότητα δήλωσης μόνο μίας (1) προτίμησης σχολείου ή ομάδας Π&Π σχολείων (με βάση τα λειτουργικά κενά).
• Η αίτηση προτίμησης θα γίνεται πριν από την ανακοίνωση της βαθμολογίας κατάταξης, σε ενιαία λίστα ανά ειδικότητα και με δυνατότητα υποβολής αίτησης μόνο των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε αυτήν την περιφέρεια7.
• Κατά τον υπολογισμό της βαθμολογίας των υποψηφίων θα προσμετράται ο συνολικός χρόνος υπηρέτησης σε ΠΠΣ (και με βάση τον 1566/85 και τον Ν.3966/2011). Πιο συγκεκριμένα:
o Όσοι είχαν οργανική θέση πριν από την εφαρμογή του σε αυτά τα σχολεία, εφόσον υιοθετηθεί η βασική προσέγγιση για αυτήν την κατηγορία και επιλέξουν να υπηρετήσουν ξανά σε αυτά, θα λαμβάνουν 1,5 βαθμό ανά έτος υπηρέτησης σε αυτά. Σε αυτή την περίπτωση ως υπηρεσία λογίζεται, η συνολική διδακτική υπηρεσία που προσέφεραν σε αυτά τα σχολεία, από την ημερομηνία ανάληψης υπηρεσίας τους (με βάση τον ν.1566/85) μέχρι και την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου έως σήμερα και όχι απλά η κατοχή οργανικής θέσης ή της θέσης επί θητεία.
o Όσοι υπηρέτησαν σε αυτά από την εφαρμογή του Ν.3966/2011 μετά από προκήρυξη της θέσης, λαμβάνουν 1 βαθμό ανά έτος υπηρέτησης με θητεία σε αυτά.
o Μοριοδοτείται κατά το ήμισυ η προϋπηρεσία με θητεία σε Π&ΠΣ όλων όσοι κατέλαβαν θέση, ενώ υπηρετούσαν με απόσπαση σε αυτά κατά το σχολ. έτος 2011-20128, εφόσον θελήσουν να συμμετάσχουν στη διαδικασία επιλογής.
• Όσοι νυν υπηρετούντες με θητεία εκπαιδευτικοί σε Π&ΠΣ επιλέξουν να μην συμμετάσχουν στη διεκδίκηση μιας θέσης με βάση το νέο πλαίσιο, τοποθετούνται κατά προτεραιότητα στη διάθεση της Περιφέρειας, στην οποία ανήκει το Π&ΠΣ και έχουν δυνατότητα δήλωσης πρώτης προτίμησης σε σχολική μονάδα όποιας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης (Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας) επιλέξουν, ενώ έχουν τη δυνατότητα, με αίτησή τους, να επιστρέψουν στην αντίστοιχη Διεύθυνσης Εκπαίδευσης στην οποία υπηρετούσαν πριν από την τοποθέτησή τους με θητεία σε Π&ΠΣ, εφόσον αυτή είναι εκτός της συγκεκριμένης Περιφέρειας στην οποία ανήκει το Π&ΠΣ.
o Εναλλακτικά ή επιπρόσθετα θα μπορούσαν να δημιουργηθούν προσωποπαγείς θέσεις σε σχολεία της επιλογής τους, μόνο για όσους εκπαιδευτικούς έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 15ετή διδακτική υπηρεσία σε Π&ΠΣ και εικοσιπενταετή συνολική. Η συγκεκριμένη ρύθμιση θα εφαρμοστεί άπαξ με την εφαρμογή του νέου πλαισίου.
• Η θέση υπηρέτησης εφεξής σε όσα σχολεία ενταχθούν στο νέο προτεινόμενο πλαίσιο είναι είτε οργανική είτε επί θητεία, ανάλογα με τον χαρακτήρα & τον ρόλο που θα επιλεγεί για αυτά τα σχολεία. Πιο συγκεκριμένα:
o εάν επιλεγεί η εναλλαγή σχολικών μονάδων ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, τότε θα προβλέπεται οργανική θέση.
o εάν επιλεγεί να παραμείνουν οι ίδιες με σήμερα σχολικές μονάδες, τότε θα ορίζεται θέση επί θητεία, συνολικής διάρκειας μιας -αυστηρά- εξαετούς θητείας.
Η βασική λογική των προτεινόμενων ρυθμίσεων διέπεται από τη δημιουργία κινήτρων ανανέωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού που θα υπηρετήσει στο νέο θεσμό. Δεν έχει και δεν πρέπει να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα για τους εκπαιδευτικούς που κατέλαβαν θέση σε αυτά μετά την εφαρμογή του Ν.3966/2011.

Ο τρόπος επιλογής μαθητών στην Α΄ τάξη των σημερινών Προτύπων σχολείων

Η μέχρι σήμερα (από το 2013) εφαρμογή επιλογής μαθητών με "ακαδημαϊκά" κριτήρια και πιο συγκεκριμένα με βάση την επίδοση σε μια διαγωνιστική διαδικασία σε οριοθετημένο γνωσιακό πεδίο, ελάχιστα έγκυρο επιστημονικά, δεν φαίνεται να πείθει ακόμη και τους εμπνευστές της για την «αξιοκρατική επιλογή των αρίστων».
Μάλιστα η επιλογή μαθητών από συγκεκριμένα -μόνο- σχολεία, τα πέντε αποκαλούμενα «Πρότυπα» δεν φαίνεται να εντάσσεται σε έναν γενικότερο σχεδιασμό, ο οποίος θα περιλαμβάνει και έναν μηχανισμό "διαμοιρασμού-διάχυσης εμπειρίας" από παρόμοια σχολικά περιβάλλοντα, προωθώντας τοιουτοτρόπως έναν σχολικό συναγωνισμό - άμιλλα – επιβράβευση. Ως αποτέλεσμα έχει (πειραματικά δεδομένα ήδη το επιβεβαιώνουν) να βαθύνει ακόμη περισσότερο το χάσμα μεταξύ των διαφόρων μορφών σχολικής εκπαίδευσης. Η προηγούμενη διαπίστωση βασίζεται στη διεθνή εμπειρία για παρόμοια σχολικά σχήματα [exam schools (ΗΠΑ), grammar schools (Αγγλία) κ.α]. Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο ότι εκφράζεται σοβαρός σκεπτικισμός για το αν τελικά παρόμοια σχολεία ως στοιχεία του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, μπορούν να συμβάλλουν στην γενικότερη αναβάθμιση και της υπόλοιπης εκπαίδευσης.
Με βάση αυτές τις σύντομες σκέψεις και εφόσον παραμείνει η «ρύθμιση», όπου μετά από πρόταση των ίδιων των σχολείων (!) ορίζεται η διαδικασία επιλογής των μαθητών, καταθέτω την πρόταση η οποία στηρίζεται στις παρακάτω αρχές: (η σειρά είναι αξιολογική)
1. Η σύνθεση του πληθυσμού των μαθητών που θα φοιτά σε αυτά (πχ Βαρβάκειο) οφείλει να είναι αντίστοιχη (κατά το δυνατόν) με τον συνολικό πληθυσμό, από τον οποίον θα αντλήσει τους μαθητές του, δηλαδή αυτόν της Περιφέρειας Αττικής. Με άλλα λόγια, πρέπει να διασφαλιστεί ένα πλαίσιο ίσων ευκαιριών πρόσβασης, ανεξάρτητα από το κοινωνικο-οικονομικό κεφάλαιο το οποίο διαθέτουν οι οικογένειές τους.
2. Ο τρόπος εισαγωγής, εάν περιλαμβάνει γραπτή δοκιμασία, (όχι απαραίτητα), θα πρέπει να επιτρέπει την αποτύπωση και γνωσιακών δεξιοτήτων, όπως αυτές περιγράφονται σήμερα από τις γνωσιακές νευροεπιστήμες, δηλαδή όχι μόνο καταγραφή της λογικομαθηματικής και λεκτικής νοημοσύνης και ικανότητας. Φυσικά, η διαδικασία που θα επιλεγεί θα πρέπει να περιορίζει ασφυκτικά, αν όχι να αποκλείει, τη δημιουργία παρά φύσει "μηχανισμών εκγύμνασης" (κοινώς φροντιστήρια).
3. Στους μαθητές που θα επιλεγούν για να φοιτήσουν σε αυτά πρέπει να τους προσφερθεί ένα μαθησιακό περιβάλλον το οποίο θα επιτρέπει να εκδηλωθεί και να αναπτυχθεί με συστηματικό τρόπο, κάθε γνωσιακή δεξιότητα ή και ταλέντο που διαθέτουν και θα εξισορροπεί με θεσμικό τρόπο (αντισταθμιστική στήριξη) τις όποιες διαφορές (κοινωνικο-οικονομικές, πολιτιστικές κ.ά).
Πιο συγκεκριμένα:
Σε ότι αφορά την 1η αρχή, αυτή εδράζεται στην υποχρέωση εκ του συντάγματος, να προσφέρονται, με συγκεκριμένα μέτρα, ίσες ευκαιρίες σε όλους ανεξάρτητα από την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ή φυλετική προέλευσή τους. Έχοντας δε την εμπειρία εφαρμογής στην πράξη και από τη διαδικασία υποτροφιών του Βαρβακείου Ιδρύματος, προτείνεται να υιοθετηθεί παρόμοια προσέγγιση.
Δηλαδή: Με βάση τη φορολογική δήλωση & τη βεβαίωση οικονομικής αδυναμίας, όπως αυτή ορίζεται από το Υπουργείο Οικονομικών για το οικογενειακό εισόδημα.
Έτσι από το σύνολο των διαθέσιμων θέσεων ένα ποσοστό τους (αυτό που θα αντιστοιχεί στην κοινωνική διαστρωμάτωση της Περιφέρειας) θα προσφερθεί σε οικονομικά αδύναμους μαθητές. Μια πρώτη εκτίμηση είναι της τάξης του 35% - 40%.
Με άλλα λόγια, όλοι οι μαθητές θα υποβάλλονται στην ίδια δοκιμασία (γραπτή ή προφορική ή κλήρωση) αλλά οι επιτυχόντες θα διανέμονται με βάση τη "λίστα αρχικής εγγραφής υποψηφίων". Δηλαδή οι οικονομικά αδύναμοι μαθητές θα συγκροτούν ξεχωριστή κατηγορία και με βάση τη σειρά επιτυχίας και τον κλειστό αριθμό που θα αποφασιστεί, θα συμπληρώνουν τον συνολικό αριθμό που θα εισαχθεί.
Σχετικά με τη 2η αρχή και το τεχνικό σκέλος εφαρμογής της, δηλαδή με ένα τεστ δεξιοτήτων σε όλα τα αντικείμενα μάθησης και στο περιοριστικό πλαίσιο ανθρώπινων και υλικών πόρων, όπως αυτοί προσδιορίζονται από την εγκύκλιο, προτείνεται η όποια προσπάθεια και εφόσον το ΥΠΠΕΘ αναλάβει την πλήρη ευθύνη για να υλοποιηθεί, να γίνει με όσο το δυνατόν αυτοματοποιημένο τρόπο (μέσω ΕΔΕΤ είναι τεχνικά εφικτό). Κυρίως αναφερόμαστε στο στάδιο της διόρθωσης και εξαγωγής των αποτελεσμάτων. Η δημιουργία παρόμοιων "τεστ", ακόμη και αν είναι ανώριμη σε αυτή τη φάση ή έχει κάποιες δυσκολίες υλοποίησης (κυρίως ανθρώπινων πόρων -πχ εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας- οι οποίοι θα δεχθούν να μετέχουν χωρίς αμοιβή μάλιστα), δεν θεωρώ ότι αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο. Ήδη έχουν εντοπιστεί παρόμοια τεστ, τα οποία χρησιμοποιούνται και από άλλους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και στη χώρα μας.
Τέλος, όσον αφορά την 3η αρχή και την ενίσχυση μαθητών από υστερούντα οικονομικά κοινωνικά στρώματα ……, αποτελεί ένα στοίχημα προς υλοποίηση από όλους όσοι θα κληθούν να μετάσχουν στο νέο εγχείρημα και αφορά, και, τους εκπαιδευτικούς που θα το στελεχώσουν (ως νέα αρχή), καθόσον θα κληθούν να υπηρετήσουν ένα παντελώς διαφορετικό αξιακό πλαίσιο, συγκρινόμενο με αυτό που ρητά ή άρρητα ίσχυσε μέχρι σήμερα κα έχει επηρεάσει και την επιστημονική κρίση & εκπαιδευτική στάση τους. Η πρόταση για ένα σύγχρονο & δημοκρατικό σχολείο, ικανό να εμπνεύσει την κοινωνία στο σύνολό της, απαιτεί οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί του να έχουν στην πράξη αποδείξει (στην πρώτη δύσκολη φάση εγκαθίδρυσής του) την προσήλωσή τους σε αυτό το νέο «παράδειγμα» και την αποφασιστικότητά τους να εργαστούν σκληρά ώστε να ανατρέψουν το σημερινό status quo αντιλήψεων. Είναι μια πρόκληση για όλους μας.

Ριζοσπαστική αλλαγή του Ν.3966/2011
Πειραματικά Σχολεία;
Εφόσον αναφερόμαστε σε πειραματική παιδαγωγική και στις συνιστώσες της (γνωστικά αντικείμενα και περιεχόμενο εκπαίδευσης, εκπαίδευση εκπαιδευτικών κλπ) και εφόσον φορέας υλοποίησης της έρευνας διεθνώς και στην Ελλάδα είναι το Πανεπιστήμιο, δεν μπορεί παρά το Πειραματικό σχολείο να είναι άμεσα συνδεδεμένο με αυτό.
Από την άλλη, επειδή τελικός αποδέκτης (αλλά και “παραγγέλλων”) των κάθε είδους αποτελεσμάτων αλλά και χρηματοδότης τους (των Δημόσιων Πειραματικών Σχολείων) παραμένει η οργανωμένη Πολιτεία, δεν μπορεί παρά να εκφράζεται θεσμικά στην οργάνωση και τη λειτουργία τους και αυτή η διάσταση. Με άλλα λόγια, δεν μπορώ σήμερα (και στο εγγύς μέλλον) να δω τη σκοπιμότητα ύπαρξης Πειραματικών Σχολείων ασύνδετων από Πανεπιστημιακές Σχολές Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών9, δηλαδή την ύπαρξη Πειραματικών Σχολείων, άλλων, εκτός των –σήμερα- αποκαλουμένων “των Πανεπιστημίων”.
Λογικό επακόλουθο των προηγουμένων αρχών είναι η απόρριψη κάθε στρέβλωσης - κατάλοιπου της σημερινής κατάστασης όπως για παράδειγμα “οι σχέσεις ιδιοκτησίας” ή “προνομιακής μεταχείρισης” ή του τύπου “το σύνδρομο του εν δυνάμει πανεπιστημιακού”10, το οποίο διακρίνεται στις απόψεις πολλών εκ των εκπαιδευτικών των ΠΠΣ.
H άρση αυτών των στρεβλώσεων θα στηριχθεί σε μια σειρά αναγκαίες θεσμικές ρυθμίσεις όπως:
• την επί θητεία υπηρεσία των εκπαιδευτικών στα Πειραματικά Σχολεία,11
• την αυστηρή και πλήρη κοινωνική αντιπροσώπευση12 στο επίπεδο των μαθητών που φοιτούν
• και την εφαρμογή θεσμών κοινωνικής λογοδοσίας.13
Από την ίδια τη “φύση” τους τα νέα Πειραματικά σχολεία δεν μπορεί παρά να είναι “δύσκολα” σχολεία, που σκοπό θα έχουν να δοκιμάζουν “νέα πράγματα” και, όχι σπάνια, με αμφίβολο ή προβλέψιμο αποτέλεσμα και άρα δεν θα είναι εκ προοιμίου δεδομένη η “ελκυστικότητά” τους.
Συνεπώς κάθε αντίληψη ότι θα πρόκειται για τα “καλά” δημόσια σχολεία, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα, είναι λανθασμένη, μια και αυτή θα αντιφάσκει με τον ίδιο τον σκοπό τους, όπως αυτός τουλάχιστον αναπτύχθηκε προηγούμενα.
Αντίθετα μάλιστα ισχυρίζομαι ότι ειδικές πρόνοιες θα πρέπει να διασφαλίζουν ένα καθεστώς κινήτρων14 παρακολούθησής τους (για τους μαθητές) καθώς και προσέλκυσης του εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού προσωπικού.

Τα “άλλα” σχολεία (Πρόθυμα)

Στο ευρύτερο πλαίσιο αυτών των αλλαγών και στην κατεύθυνση που προαναφέρθηκε, θα υπάρχει η δυνατότητα (αυστηρά νομοθετικά προσδιορισμένη) ενός πρόσθετου “μηχανισμού ανατροφοδότησης”15 κεντρικά ελεγχόμενου (σε επίπεδο Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης) αλλά πάντοτε υπό το πλαίσιο θεσμών κοινωνικής λογοδοσίας και στον οποίον θα μπορούν συστηματικά και σχεδιασμένα να συμμετέχουν τυχαία δείγματα σχολείων (άπαξ και για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο της τριετίας).
Στον μηχανισμό αυτό θα “δοκιμάζεται” και θα “ελέγχεται” είτε από άλλους φορείς (ΙΕΠ ή ΠΔΕ) είτε και από τα ίδια τα Πανεπιστήμια και πριν από τη γενικευμένη κλίμακα εφαρμογής τους ή την πλέον ενδελεχή δοκιμασία τους, η αποτελεσματικότητα, η ποιότητα και το κοινωνικό ενδιαφέρον των διαφόρων “πολιτικών”. Ειδική συμφωνία-συμβόλαιο καθώς και κίνητρα θα διασφαλίζουν ότι θα υπάρχουν πάντοτε “πρόθυμα” σχολεία που θα συμμετέχουν.

Υποδειγματικά σχολεία

Στο ίδιο αυτό πλαίσιο και με την προϋπόθεση ότι αδιαπραγμάτευτη και επιδιωκόμενη κοινωνική στόχευση θα είναι η καθολική ΠΟΙΟΤΗΤΑ στο σύστημα της δημόσιας εκπαίδευσης, μπορεί να έχει θέση και ένας ακόμη “μηχανισμός άμιλλας και κοινωνικής εγρήγορσης”, αυτός των υποδειγματικών σχολείων. Τα δημόσια αυτά σχολεία θα έχουν δυνατότητα προσδιορισμού πρόσθετων στόχων16 καθώς επίσης και δυνατότητα να εφαρμόζουν πρακτικές επιλογής17 μέρους του μαθητικού δυναμικού. Ακόμη θα έχουν πρόσθετη οικονομική στήριξη του εκπαιδευτικού τους έργου, μέσα στο πλαίσιο της ευρύτερης τοπικής & εκπαιδευτικής κοινότητας, με δημόσιους πόρους. Επειδή ακριβώς ο σκοπός της ύπαρξής τους μέσα στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης θα είναι να στηρίζουν και να διευρύνουν την κοινωνική άμιλλα, η επιδίωξη της κοινωνικής αριστείας αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο, κοινωνικά διευρυμένο18 και όχι προς όφελος συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και συμφερόντων. Πρώτον, θα υπόκεινται σε έναν διευρυμένο και θεσμικά αυστηρό κοινωνικό έλεγχο και αποτίμηση της προσπάθειας και δεύτερον, θα διασφαλιστεί ότι κανένας οικονομικός, φυλετικός, πολιτισμικός ή άλλος κοινωνικός προσδιορισμός δεν θα παρεμποδίζει την πρόσβαση των μαθητών και των εκπαιδευτικών σε αυτά. Εκπαιδευτικές πρακτικές καθώς και κάθε είδους εφαρμοσμένη και επιτυχημένη κοινωνικοπολιτιστική πολιτική σε αυτά τα σχολεία θα μπορεί να υιοθετείται και από τα υπόλοιπα σχολεία, μέσα από τους μηχανισμούς κοινωνικής λογοδοσίας και εποπτείας. Όμως, και αυτό είναι το σημαντικό και νέο στοιχείο, ο θεσμός των υποδειγματικών σχολείων θα είναι ένας δυναμικός θεσμός. Ακριβώς δε για να μπορεί να λειτουργήσει ως “μηχανισμός άμιλλας και κοινωνικής εγρήγορσης” θα προβλέπεται η υποχρεωτική ανά εξαετία αποτίμηση του έργου των σχολείων του θεσμού, ώστε είτε να συνεχίσουν να παραμένουν σε αυτόν είτε όχι, καθώς και η επιβράβευση19 με την ένταξη σε αυτόν και άλλων σχολείων. Σε καμία όμως περίπτωση δεν θα μπορούν περισσότερα από το 10% του αριθμού των σχολείων πχ ενός Δήμου να ανήκουν την ίδια χρονική περίοδο στο θεσμό, γεγονός που σημαίνει ότι πάντοτε θα γίνεται επιλογή και στο επίπεδο αυτό. Τα κριτήρια συμμετοχής θα είναι σταθερά, γνωστά και κοινωνικά ελεγχόμενα από έναν μηχανισμό Εποπτείας & Επιβράβευσης. Στον φορέα αυτόν κανένας συμμετέχων (Πολιτεία, πανεπιστήμια, κοινωνικοί φορείς κλπ) δεν θα έχει πρωτεύοντα λόγο, θα επιβλέπεται από την Ακαδημία Αθηνών & θα προεδρεύει μέλος της ακαδημαϊκός. Κάθε μετέχων φορέας ή πρόσωπο θα έχει δικαίωμα αρνησικυρίας και η συμμετοχή σε αυτόν θα είναι υποχρεωτική και με τυχαία (κλήρωση) επιλογή των εκπροσώπων, με θητεία εναλλασσόμενη ανά τριετία. Επιδιωκόμενος σκοπός, μέσω της Εποπτείας & Επιβράβευσης, είναι να ενσωματώνεται μόνιμα στη λειτουργία του κάθε σχολείου η θετική εμπειρία από τη συμμετοχή στο θεσμό. Προφανώς κίνητρα που θα σχετίζονται με την οικονομική ή βαθμολογική ανταμοιβή ή και άλλες θεσμικές διευθετήσεις (ωράριο, ΜΚ, θεσμικοί ρόλοι κλπ) θα λειτουργήσουν ως πρόσθετοι λόγοι επιδίωξης της ένταξης, ενός σχολείου στο θεσμό. Εφόσον η έναρξη λειτουργίας του θεσμού σηματοδοτηθεί και με τη συμμετοχή σε αυτόν των σημερινών Προτύπων - Πειραματικών (Βαρβάκειο, Ιωννίδειος, Ευαγγελική, Ζάννειο κλπ ), αλλά και άλλων σχολείων θα αμβλυθούν οι τυχόν αντιδράσεις ή θα καταστούν πολιτικά νεκρές. Αυτονόητο θεωρώ ότι η πρόταση αυτή έχει ταυτόσημη εφαρμογή και ισχύ και στην τεχνολογική εκπαίδευση (πχ πρώην Πρότυπα ΣΕΛΕΤΕ), ενισχύοντας μάλιστα την τάση ενιαιοποίησης.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 τα οποία, για τους υποστηρικτές αυτής της άποψης, συγκροτούν την “αντίληψη” της Αριστεράς για την «ισοπέδωση προς τα κάτω»!
2 THE ELITE ILLUSION: ACHIEVEMENT EFFECTS AT BOSTON AND NEW YORK EXAM SCHOOLS, Atila Abdulkadiroglu Joshua D. Angrist Parag A. Pathak, NATIONAL BUREAU OF ECONOMIC RESEARCH 1050 Massachusetts Avenue Cambridge, MA 02138 July 2011
EXAM HIGH SCHOOLS AND ACADEMIC ACHIEVEMENT: EVIDENCE FROM NEW YORK CITY, Will Dobbie Roland G. Fryer, Jr. NATIONAL BUREAU OF ECONOMIC RESEARCH 1050 Massachusetts Avenue Cambridge, MA 02138 August 2011
From “Cultural Deprivation” to Cultural Capital: The Roots and Continued Relevance of Compensatory Education, JOHN SPENCER Ursinus College, Teachers College Record Volume 114, June 2012, 41 pages
Sponsors of Policy: A Network Analysis of Wealthy Elites, Their Affiliated Philanthropies, and Charter School Reform in Washington State
WAYNE AU University of Washington, Bothell, JOSEPH J. FERRARE University of Wisconsin, Madison
Admission policies and practices of selective and partially selective schools in England John Coldron John Williams Jane Fearon Kathy Stephenson Angela Logie Nicola Smith, Symposium on The Education Market in School: Admissions, Appeals and Quasi-Regulation at the British Educational Research Association Annual Conference, University of Leeds, 13-15 September 2001
Government invites every state school to bid for academy status, Richard Garner, Education Editor, May 27, 2010
Οι κοινωνικο-οικονομικές συνιστώσες της επιλογής μαθητών στα Πρότυπα-Πειραματικά σχολεία (Οτζάκογλου, Θ. & Παπακωνσταντίνου Γ., υπό δημοσίευση)
3 Η τοποθέτηση, από το αντίστοιχο ΠΥΣΔΕ, αποσπασμένων εκπαιδευτικών στη θέση απόντων μόνιμων εκπαιδευτικών (λόγω αδειών, αποσπάσεων, λειτουργικών κενών κλπ) γινόταν σχεδόν αποκλειστικά με κριτήρια εξυπηρέτησης (η εγγραφή των τέκνων των αποσπασμένων εκπαιδευτικών εκτός της διαδικασίας της κλήρωσης ή η χρήση του μειωμένου διδακτικού ωραρίου). Η παρόμοια διαχείριση σε ορισμένες περιπτώσεις σχολείων άγγιζε ακόμη και το 40% του εκπαιδευτικού προσωπικού!
4 Σημαντικό να τονισθεί ότι όχι μόνο υπήρξε «πρωτοβουλία από τα κάτω», αλλά και χωρίς να υπερτερεί το άμεσο προσωπικό συμφέρον (λόγω προνομιακών εργασιακών συνθηκών) έναντι του γενικού των εκπαιδευτικών που αρχικά συντάχθηκαν με αυτή την πρωτοβουλία.
5 Πολιτικές & συνδικαλιστικές δυνάμεις, καθώς και ομάδες πίεσης πχ Σύλλογοι Αποφοίτων, για χρόνια ασκούσαν κριτική και διατύπωναν το αίτημα της επαναφοράς στο προηγούμενο καθεστώς που κατήργησε ο 1566/85, εστιάζοντας όμως μόνο στην πτυχή της επιλογής με εξετάσεις των μαθητών. Σχεδόν ποτέ δεν γινόταν αναφορά στους σκοπούς που καλούνταν να υπηρετήσουν αυτά τα σχολεία, παρά μόνο στο ότι με κάποιο απροσδιόριστο τρόπο θα «ρυμουλκήσουν» ως ατμομηχανή και τα υπόλοιπα σχολεία προς την υψηλή ποιότητα και την αριστεία!
6 Είναι επίσης γεγονός πως με τον Ν.3966/2011 είχαμε την εγκαθίδρυση ενός «σχολικού κλίματος» αγοραίου ανταγωνισμού (με την έννοια του «ο θάνατός σου η ζωή μου») σε πολλές περιπτώσεις. Σχετικά κανείς μπορεί να διαβάσει στο Γιούλη Χρονοπούλου (2014), «Ο άγνωστος πόλεμος της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών – Η αξιολόγηση στα ΠΠΣ ως μελέτη περίπτωσης», Νέα Παιδεία τ.150
7 Ώστε να αντιμετωπιστεί ριζικά το γεγονός της διεκδίκησης της θέσης με μοναδικό κριτήριο την παράκαμψη της διαδικασίας μεταθέσεων που ισχύει για το σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς εμφανίστηκε το φαινόμενο της «κατάχρησης» εκ μέρους νέων σε υπηρεσία εκπαιδευτικών, καθώς έχουμε προκήρυξη και επιλογή των θέσεων ανά σχολείο και όχι πανελλαδικά, γεγονός που επέτρεψε να δημιουργηθούν «σκιές» στις αποφάσεις επιλογής.
8 Κατάργηση της §ιβιβ του Άρθρου 329 του Ν.4072/2012 (βλέπε Υπόμνημα) και οι εκπαιδευτικοί αυτής της κατηγορίας (αποσπασμένοι 2012) επανέρχονται στις οργανικές τους θέσεις.
9 Κάθε Σχολή με ειδικό πρόγραμμα σπουδών εκπαίδευσης εκπαιδευτικών μπορεί να έχει είτε περισσότερα από ένα Πειραματικά ή και Πρόθυμα Σχολεία, υπό την εποπτεία της, εφόσον οι ανάγκες και μόνον του προγράμματος σπουδών (και ο αντίστοιχος μακροχρόνιος σχεδιασμός) το απαιτούν.
10 Οι στρεβλώσεις αυτές εκφράζονται με ποικίλους τρόπους και αφορμές στην καθημερινότητα των σημερινών ΠΣ. Εμφανίζονται είτε ως αμυντικά αντανακλαστικά σε απόπειρες κριτικής ή και άτυπης αξιολόγησης ή και αμφισβήτησης του έργου τους από εμπλεκόμενους άμεσα ή έμμεσα άλλους φορείς (πχ ΟΛΜΕ, γονείς, Δ/νσεις ή και συναδέλφους), είτε με σαφή επηρεασμό από την εξαρτημένη σχέση εργασίας ή επιρροής (πχ πανεπιστημιακών με ρόλο επόπτη κλπ σε ΠΣ), είτε από μια εμπειρία «ανώμαλης» σχέσης –συνήθως υπηρετούτων συναδέλφων- (ανομολόγητο συναίσθημα «απόρριψης» ή «ανήκειν») με την ακαδημαϊκή κοινότητα των πανεπιστημιακών. Η εκδήλωση αυτών των στρεβλώσεων και κατ΄επέκταση η επίδρασή τους στη λειτουργία και τον προσανατολισμό των ΠΣ οφείλεται κατά κύριο λόγο στο «ανοιχτό» εκπαιδευτικό σύστημα που έχουμε στην πράξη, παρά την «αυστηρή» ιεραρχική και συγκεντρωτική δομή του, καθώς δεν λειτουργεί αποτελεσματικά κανένας μηχανισμός εποπτείας και ανατροφοδότησης.
11 Σκοπός της ρύθμισης θα είναι η δυνατότητα όσον το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού εκπαιδευτικών να «βιώσουν» την ειδική εμπειρία ενός Πειραματικού Σχολείου (ΠΣ) (όχι φυσικά όπως αυτό λειτουργεί σήμερα). Η διάρκεια της θητείας μπορεί να είναι εξαετής (για έναν πλήρη κύκλο Γυμνασίου – Λυκείου) ή αντίστοιχη της χρονικής διάρκειας του κύκλου που θα εργαστεί (με επιλογή του συναδέλφου) πχ τρία χρόνια για το Γυμνάσιο ή όποιο άλλο σχήμα προκύψει στο πλαίσιο γενικότερων αλλαγών.
Εναλλακτικά του σεναρίου αυτού θα μπορούσε η επί θητεία υπηρεσία να αφορά μόνο ένα ποσοστό των απασχολουμένων σε ένα ΠΣ πχ το 50% του προσωπικού, ώστε να διασφαλίζεται η εκπαιδευτική συνέχεια στη λειτουργία του και καθοριστικός παράγοντας για αυτό είναι και ο σταθερός πληθυσμός των εκπαιδευτικών. Φυσικά και σε αυτή την περίπτωση οι εκπαιδευτικοί με οργανική θέση (το άλλο 50%) θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 15ετή διδακτική, μέσα στην τάξη, υπηρεσία και όχι 4ετή όπως ισχύει σήμερα!!!!
12 μπορεί η διαδικασία της επιλογής με κλήρωση να είναι «αδιάβλητη» αλλά δεν εξασφαλίζει την ακριβή αντιπροσωπευτικότητα (με κριτήρια κοινωνικοοικονομικά) του πληθυσμού του οποίου «τμήμα» είναι και το ΠΣ και η οποία είναι απαραίτητη συνιστώσα για την επίτευξη των σκοπών του. Συνεπώς παραμένει αναγκαίος ένας μηχανισμός επιλογής μετά από την εκδήλωση σχετικού ενδιαφέροντος των γονέων και για το οποίο θα υπάρχει στοχευμένη προσέλκυση υποψηφίων μαθητών εκ μέρους του ΠΣ με ειδικά κίνητρα. Φυσικά καμία παρέκκλιση από τη συγκεκριμένη διαδικασία δεν είναι νοητή, ούτε για τους διδάσκοντες, ούτε για το άλλο προσωπικό (διοικητικό ή και συνδεδεμένο με το ΠΣ ακαδημαϊκό προσωπικό) αλλά ούτε και για τα αδέλφια κλπ.
13 Η κοινωνική λογοδοσία είναι κυρίαρχη συνιστώσα στο σύνολο των διατυπούμενων σκέψεων. Δεν είναι ακόμη μια καλά αφομοιωμένη πραγματικότητα –το αντίθετο μάλιστα- στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (και λόγω ΟΟΣΑ) αλλά συγχρόνως είναι ιδιαίτερα «ταλαιπωρημένη» διεθνώς. Θεωρώ πως είναι πλέον αναγκαία προϋπόθεση (και μακροχρόνια διαδικασία) για την επιδίωξη της δημοκρατικής συνιστώσας της ποιότητας της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης. Η πρακτική έκφρασή της μπορεί να περιλαμβάνει: το Σχολικό Συμβούλιο (με σαφώς διαφοροποιημένες και υποχρεωτικές αρμοδιότητες από το σημερινό), το Κεντρικό Συμβούλιο των ΠΣ των Πανεπιστημίων και στο οποίο η συμμετ