EΕ: Γολγοθάς και μετά την Ανάσταση…

15:46 21/4/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Η Ευρώπη επέζησε τελικά των μεγάλων κρίσεων της τελευταίας 10ετίας κι εδώ και ένα χρόνο δείχνει να εισέρχεται σε ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά και της ενωσιακής δυναμικής.

Η ανάπτυξη, με 2,2% το 2017, ήταν η υψηλότερη των τελευταίων 10 ετών και η ανεργία με 7,3% η χαμηλότερη. Η Γερμανία απέκτησε ξανά μια αρκετά ισχυρή και κυρίως φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση και το ίδιο είχε συμβεί τους προηγούμενους μήνες σε Γαλλία, Ολλανδία. Το Βrexit αποφασίστηκε να είναι ήπιο κι αν κοιτάξει κανείς τι συμβαίνει

εκτός Ένωσης, σε ΗΠΑ, Ρωσία, Τουρκία, Μ. Ανατολή και άλλα επίμαχα σημεία του πλανήτη, η ΕΕ εξακολουθεί να μοιάζει «παράδεισος» ελευθεριών, ευημερίας και κοινωνικών ισορροπιών.

Ωστόσο, εξετάζοντας κανείς βαθύτερα εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα της ΕΕ, θα έλεγε, κινούμενος και στο πνεύμα των μεταπασχαλινών ημερών, πως, μετά μια ενδιάμεση Ανάσταση, η ευρωπαϊκή πορεία έχει μπροστά της νέο Γολγοθά έως την Ανάληψη! Οι δε τελευταίες εξαγγελίες Μέρκελ-Μακρόν για κατάθεση από κοινού προτάσεων για την μεταρρύθμιση της ΕΕ έως το καλοκαίρι μένει να αποδειχθεί ότι μπορούν να παίξουν το ρόλο της «επιφοίτησης» των 27 εταίρων. Αλλωστε, τα μεγάλα θέματα που έχουν μπροστά τους τα κράτη μέλη είναι τουλάχιστον όσα και οι 12 Απόστολοι…

1-Η ρήση Δημοσθένη στον Α’ Ολυνθιακό «δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων» ταιριάζει, κατ’ αρχήν, για τις συζητήσεις που γίνονται στην ΕΕ σε ό,τι αφορά το λεγόμενο «Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο» (ΠΔΠ) μετά το 2020. Χωρίς επαρκή χρηματοδότηση καμιά φιλόδοξη πολιτική δεν μπορεί να σχεδιαστεί. Όμως, η συμφωνία των εταίρων επί του ΠΔΠ φαίνεται απομακρυσμένη, για μετά τις ευρωεκλογές και τη νέα Κομισιόν.

2-Την καθυστέρηση επιτείνει το Brexit. Αυτό αποφασίστηκε μεν να είναι ήπιο, αλλά δίχως να έχουν προσδιοριστεί αρκετές πτυχές και εν προκειμένω τα χρήματα που θα καταβάλει η Βρετανία έως την πλήρη έξοδο το 2020.

3-Απ΄ την άλλη, η διαθεσιμότητα πόρων επηρεάζει ακόμη και πολιτικές οι οποίες, εκ πρώτης, δεν είναι οικονομικές, αλλά κι αυτές θα χρειαστούν χρήματα. Στην κατηγορία αυτή τοποθετούνται π.χ. οι φιλοδοξίες της ΕΕ για κοινή αμυντική πολιτική στα πλαίσια της Μόνιμα Δομημένης Συνεργασίας (PESCO).

4-Κανείς εταίρος της ΕΕ δεν διαφωνεί πως είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση της Ένωσης, αλλά δεν είναι και πολλοί εκείνοι που συμφωνούν ως προς το ακριβές περιεχόμενο. Π.χ. στις 6/3, μόλις 2 μέρες μετά την οριστική απόφαση τoυ SPD να μετέχει στη νέα γερμανική κυβέρνηση, 8 κράτη μέλη, αλλά και μη, της ευρωζώνης (Ολλανδία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Σουηδία, Δανία) απέρριπταν με κοινή ανακοίνωση μια εμβάθυνση της ΟΝΕ, υπό το φόβο μετακίνησης ακόμη και του Βερολίνου προς μια πολιτική μεταβιβάσεων.

5-Η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας έχει σαφές ευρωπαϊκό πρόσημο. Υποστηρίζει τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνει η «Ατζέντα των Ηγετών» του Τουσκ. (PESCO, κοινή πολιτική Ασύλου και Μετανάστευσης, μεταρρύθμιση Ευρωζώνης, ολοκλήρωση Τραπεζικής Ένωσης, αλλαγές στη οργάνωση των Ευρωεκλογών, βελτίωση ανταγωνιστικότητας της Ένωσης παγκοσμίως). Ωστόσο, το Βερολίνο εξακολουθεί να μην εννοεί την Ευρωζώνη ως ένωση μεταβιβάσεων, αλλά και να μην μπορεί να σηκώσει μόνο του το οικονομικό βάρος των πολιτικών που προτείνεται να ενισχυθούν.

6-Η Γαλλία, με τις ιδέες Μακρόν, έχει σίγουρα δώσει νέα πνοή στο ενωσιακό εγχείρημα και πολλά αναμένονται από την επανεκκίνηση του γαλλογερμανικού άξονα, κάτι που ανακοινώθηκε ξανά τις προηγούμενες μέρες στο Βερολίνο. Ωστόσο, προς το παρόν τουλάχιστον, οι προτάσεις του Παρισιού περιλαμβάνουν αρκετές αοριστίες και αντιφάσεις, όπως Ταμείο Αλληλεγγύης και Επενδύσεων χωρίς να προσδιορίζεται ποιος θα πληρώνει, ενίσχυση ΚΕΠΠΑ αλλά με τα πυρηνικά της Γαλλίας και το βέτο της στο Συμβούλιο Ασφαλείας εκτός και τις πυραυλικές επιθέσεις, όπως τις πρόσφατες στη Συρία, να αποφασίζονται μονομερώς ή με τις ΗΠΑ και όχι με τους ευρωπαίους εταίρους, δημιουργία «Ευρωβουλευτών Επικρατείας» για τις έδρες που θα εκκενωθούν από τη Βρετανία αλλά απόρριψη του Κορυφαίου Εκπροσώπου-Spitzenkandidaten στις επόμενες ευρωεκλογές, σημαντικές διαφοροποιήσεις με Βερολίνο για τις αλλαγές της ευρωζώνης, όχι ξεκάθαρη θέση για αμοιβαιοποίηση κλπ.

7-Οι μεταλλαγές στην ευρωζώνη αποτελούν την καρδιά των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο οι διαφορές απόψεων παραμένουν σημαντικές. Ναι στον κοινό Υπουργό Οικονομικών, αλλά ως τοποτηρητή μιας δημοσιονομικής ένωσης που θέλει το Βερολίνο ή κυρίως ως διαχειριστή ενός προϋπολογισμού για ευρωπαϊκές επενδύσεις, που θέλει το Παρίσι; ΟΚ στην μετατροπή του ΕΜΣ σε ΕΝΤ, αλλά ποιος θα βάλει τα επιπλέον κεφάλαια και κατά πόσον αυτά θα παραμείνουν κλασσικός δανεισμός ή θα λάβουν χαρακτήρα αμοιβαιοποίησης; Επίσης, η εμβάθυνση της ΟΝΕ απαιτεί ενοποίηση κεφαλαιαγορών, που συζητείται από τα τέλη του ’90 (!) και ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης με εγγύηση καταθέσεων. Αυτά, πάλι, συνεπάγονται περισσότερο έλεγχο από Βρυξέλλες/Φρανκφούρτη, αλλά σχετίζονται και με αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος των κόκκινων δανείων.

8-Όμως, τις ευρωπαϊκές λύσεις δυσκολεύει η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος σειράς χωρών, που ανήκουν σε τουλάχιστον δύο κατηγορίες. Αυτές με σχετικώς πιο περιορισμένα προβλήματα, που είναι Ισπανία, Πορτογαλία, Σλοβενία και εκείνες με τα πιο οξυμένα, δηλαδή Ιρλανδία, Κύπρος, Ελλάδα και κυρίως Ιταλία.

9-Τα προβλήματα των ιταλικών τραπεζών, λόγω μεγέθους της οικονομίας της χώρας και συνδυασμού με το γιγάντιο δημοσιονομικό χρέος της και βέβαια την πολιτική αβεβαιότητα που ενέσκηψε στη Ρώμη αποτελούν πλέον τον μεγαλύτερο συστημικό κίνδυνο για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

10-Η έλλειψη κοινών πολιτικών και αξιών στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και οι αναιμικές προοπτικές για ενιαίο σύστημα ασύλου έχουν καταστεί σοβαρό εμπόδιο της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Επιπλέον, τουλάχιστον δύο χώρες μέλη που περιλαμβάνονται μεταξύ των πλέον σκληροπυρηνικών, η Πολωνία των Ντούντα/Κατσίνσκι και η Ουγγαρία του άρτι αναβαπτισμένου στις κάλπες Ορμπάν , αποκλίνουν γενικότερα από το «ευρωπαϊκό πρότυπο» θεσμών και ελευθεριών, ενώ ερωτηματικά έχουν δημιουργηθεί και για την Αυστρία της συγκυβέρνησης δεξιάς-ακροδεξιάς.

11-Στα 60χρονα από τη Συνθήκη της Ρώμης, πριν ένα περίπου χρόνο, οι 27 δεσμεύτηκαν για επανεκκίνηση της ΕΕ βάση μιας μεταρρυθμιστικής στρατηγικής, σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια. Όμως, η διαδικασία έχει ήδη επιβραδυνθεί. Έτσι, αν δεν υπάρξει κάποια επιτάχυνση, ιδίως του γαλλογερμανικού άξονα, δεν είναι πολλά που αναμένεται να συμφωνηθούν πριν τις ευρωεκλογές του 2019. Ωστόσο, ορισμένα επιτεύγματα είναι απαραίτητο να παρουσιαστούν προηγουμένως στην κοινή γνώμη, για να ελπίζουν οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις σε ανάσχεση των αντισυστημικών κομμάτων.

12-Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, ευρωπαϊκή προτεραιότητα για τους προσεχείς μήνες θα εξακολουθεί να αποτελεί η διαχείριση της ολοκλήρωσης των μνημονίων. Ωστόσο, κοιτώντας λίγο πιο μπροστά την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας, θα αποτελεί αισιομανία η όλη πολιτική της να βασιστεί στις προσδοκίες για μια ένωση μεταβιβάσεων, για αυξημένους από δω και πέρα κοινοτικούς προϋπολογισμούς και πόρους, αλλά και για μετατροπή, συντόμως, των εξωτερικών/πολιτικών συνόρων της ΕΕ σε πραγματικά αμυντικά σύνορα, κάτι δηλαδή πέραν των τελωνιακών που ήταν εδώ και δεκαετίες και των αστυνομικών/διπλωματικών που επιχειρείται να δημιουργηθούν τα τελευταία χρόνια…

www.ert.gr