Γεγονότα και μύθοι για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης

19:40 11/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Η επαναφορά του ζητήματος της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης συνδέεται όχι μόνον με την προσπάθεια εμπεδώσεως των θετικών βημάτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και με την αναβίωση των πρωτοβουλιών για τη λύση του Κουρδικού.

Η πρόσφατη συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έγινε και με αφορμή την αλλαγή καθεστώτος της Συρίας και επικεντρώθηκε στο ζήτημα της προστασίας των χριστιανικών μειονοτήτων στη Συρία.

Είναι σίγουρο

όμως ότι ετέθη και το ζήτημα της Χάλκης.

Οντας ένας από τους τελευταίους διορισμένους καθηγητές της Θεολογικής Σχολής λίγους μήνες προ του κλεισίματός της, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι εύλογο να έχει ειδικό ενδιαφέρον για την επαναλειτουργία της Σχολής. Αυτή θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στο φημολογούμενο πακέτο μεταρρυθμίσεων για την προστασία των δικαιωμάτων της κουρδικής μειονότητος.

Θεολογική Σολή Χάλκης: Μύθος

Είναι μύθος ότι η επαναλειτουργία της Σχολής θα προκαλούσε αντιθέσεις ή θα επέφερε σοβαρό πολιτικό κόστος στον κυβερνητικό συνασπισμό της Τουρκίας.

Ούτως ή άλλως το βάρος των διαπραγματεύσεων για το Κουρδικό φέρει ο αρχηγός της τουρκικής Ακροδεξιάς Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το πρόσχημα για το κλείσιμο της Σχολής το 1971 ήταν η κρατικοποίηση όλων των λειτουργούντων ανωτέρων και ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Τουρκία.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ευλόγως αρνήθηκε να απεμπολήσει τον έλεγχο της Θεολογικής Σχολής διά της εντάξεώς της στο κρατικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως.

Η Ροβέρτειος Σχολή

Βάσει του ιδίου νόμου έπαυσε και η λειτουργία της ιδιωτικής «Ροβερτείου Σχολής» (Robert College) η οποία αργότερα επαναλειτούργησε υπό νέο ειδικό νομικό καθεστώς ως κρατικό «Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου» (Bosphorus ή Boğaziçi University).

Η συζήτηση περί κρατικού μονοπωλίου είναι πλέον άνευ αντικειμένου, καθώς στη χώρα λειτουργούν ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια από τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Είναι εφικτή η εύρεση της κατάλληλης νομικής φόρμουλας, ώστε η Σχολή θα λειτουργήσει είτε ως ιδιωτικό μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο, πράγμα που προϋποθέτει και τη συγκέντρωση των σχετικών κεφαλαίων και την ίδρυση και νέων σχολών πέραν της θεολογικής είτε ως μεταλυκειακή σχολή επαγγελματικής εκπαιδεύσεως, σύμφωνα με το προ του 1971 καθεστώς της, αν προκριθεί μια πλέον συντηρητική επιλογή.

Πόλος πέραν της Ορθοδοξίας

Είναι γεγονός ότι η επαναλειτουργία της Σχολής θα ενισχύσει την «ήπια ισχύ» του Οικουμενικού Πατριαρχείου, καθώς θα του επιτρέψει να λειτουργήσει ως εκπαιδευτικός και πνευματικός πόλος εντός και πέραν και του ορθοδόξου κόσμου.

Η μέχρι τούδε λειτουργία του «Ελληνικού Κολλεγίου του Τιμίου Σταυρού» (Hellenic College Holy Cross) στη Βοστώνη απέτυχε να καλύψει το κενό με επιτυχία, ενώ ο συμβολισμός της παρουσίας ενός τέτοιου εκπαιδευτικού ιδρύματος στα περίχωρα της Κωνσταντινουπόλεως είναι αυτονόητος.

Η λειτουργία της Θεολογικής Σχολής θα εμπεδώσει τη θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως θρησκευτικού και πνευματικού κέντρου παγκοσμίου βεληνεκούς, θα συμβάλει στην ανάδειξη μιας ορθόδοξης πνευματικής ηγεσίας που πρεσβεύει τις οικουμενικές ανθρωπιστικές αξίες και οριστικοποιεί την περιθωριοποίησή του υπό τον έλεγχο του καθεστώτος Πούτιν Πατριαρχείου Μόσχας.

Ανθρωπιστικές σπουδές

Θα συμβάλει επίσης και στην αναβίωση των ελληνικών ανθρωπιστικών σπουδών στην Τουρκία και τη δημογραφική αναζωογόνηση της ελληνικής μειονότητος στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας

Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ