Κώστας Σημίτης: Πρωτεργάτης της σύγχρονης και ευρωπαϊκής Ελλάδας

18:26 11/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Με σεβασμό. Με αυτό το αίσθημα αποχαιρετούμε τον Κώστα Σημίτη. Τον αποχαιρετά η πολιτειακή και πολιτική ηγεσία του τόπου. Tον αποχαιρετούν οι Ελληνες και οι Ελληνίδες που τον λογαριάζουν πρωτεργάτη της σύγχρονης, ευρωπαϊκής, δημοκρατικής Ελλάδας.

Ακούγεται συχνά ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα αξιολογήσει το έργο του. Ασφαλώς οι ιστορικοί μελετούν και θα συνεχίσουν να μελετούν το έργο του Κώστα Σημίτη, τις επιτυχίες, τις σκιές, τις αστοχίες. Ομως η Ιστορία έχει ήδη μιλήσει.

Γιατί τα μεγάλα είναι

πραγματικά μεγάλα. Είναι ιστορικοί σταθμοί στην πορεία του έθνους: ΟΝΕ, ευρώ, Κύπρος, μεγάλα έργα, Ανεξάρτητες Αρχές. Το 2004, αναμφίβολα, ο Σημίτης παρέδωσε μια Ελλάδα πολύ καλύτερη από εκείνη που είχε παραλάβει.

Με συνέπεια στο μείζον

 

Ο Κώστας Σημίτης έζησε στους δύσκολους καιρούς του 20ού αιώνα. Γνώρισε την πολιτική ως ρίσκο – παιδί αριστερών γονιών βίωσε την ταραχώδη περίοδο του Εμφυλίου. Μέλος της Δημοκρατικής Αμυνας, συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα. Οταν τα μεγάλα οράματα της Αριστεράς του 20ού αιώνα διαψεύστηκαν, όταν η Ιστορία έφερε τις προσδοκίες στα μέτρα του εφικτού, ο Σημίτης δεν υποτάχθηκε στο εφήμερο της τρέχουσας πολιτικής. Διατήρησε την κριτική στάση και τη μαχητική μεταρρυθμιστική προοπτική. Υπηρέτησε το ΠΑΣΟΚ μέχρι το τέλος της ζωής του. «Ημουν συνιδρυτής» θα θυμίσει σε μια από τις στιγμές έντασης με τον ιδρυτή Α.Π. Ομως η πρωθυπουργία Σημίτη 1996-2004 δεν ήταν στενά μία οκταετία ΠΑΣΟΚ. Ηταν κάτι παραπάνω: μια ιδιαίτερη περίοδος, η «περίοδος Σημίτη». Η κοινωνία τον επέβαλε στο ΠΑΣΟΚ, όπου άλλωστε ξεκίνησε από θέση μειοψηφίας. Το σύνθημα του εκσυγχρονισμού και του εξευρωπαϊσμού δεν ήταν μια τεχνοκρατική υπόσχεση. Ηταν το ιστορικό αίτημα μιας χώρας που κινδύνευε να μείνει πίσω, να χάσει την επαφή με τη βασική δυναμική της εποχής. Αυτή τη λαϊκή εντολή πήρε δύο φορές. Τον επέλεξαν γιατί ήταν προετοιμασμένος να ανταποκριθεί στον νέο εθνικό στόχο. Η Ελλάδα χρειαζόταν ένα άλμα, μια βαθιά τομή με βαρύνουσα γεωπολιτική σημασία – από εκείνες που «κλειδώνουν» την πορεία της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες.

Σε τέτοιες στιγμές ο ρόλος της ηγεσίας είναι καθοριστικός. Σε τέτοιες στιγμές ξεχώρισαν οι σημαντικοί ηγέτες της εθνικής μας διαδρομής. Από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον Χαρίλαο Τρικούπη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για να μείνουμε στα πολύ παλιά. Ετσι προχώρησε η νεότερη Ελλάδα. Και κατάφερε πολλά, έστω με οπισθοδρομήσεις και μεταπτώσεις, παρά τους διχασμούς και τις εθνικές μιζέριες. Κατάφερε αυτό που επιθύμησε και στόχευσε από τη σύστασή της σε σύγχρονο κράτος, από το 1821. Να έρθει δηλαδή στον πυρήνα της Ευρώπης, κοντά στις ανεπτυγμένες δημοκρατικές χώρες. Αυτό ζήτησαν οι πολίτες και το έθνος από τον Κώστα Σημίτη. Και αυτός ανταποκρίθηκε με συνέπεια στο μείζον, κατακτώντας μια θέση ανάμεσα στους σημαντικούς ηγέτες της Ελλάδας. Λοιδορούμενος όπως και εκείνοι, από συντηρητικές και λαϊκιστικές φωνές – με ανήθικο και απεχθή κάποιες φορές τρόπο. Ο Κώστας Σημίτης έκανε τη δουλειά και ύστερα αποσύρθηκε, παρεμβαίνοντας, συμβουλεύοντας για κρίσιμα ζητήματα σε κρίσιμες στιγμές. Κρατώντας δηλαδή τον ρόλο που αρμόζει σε πρώην πρωθυπουργό, σαν πραγματικός statesman.

Ενας ευρωπαίος πολιτικός

 

Ο Κώστας Σημίτης δεν ήταν μόνο ένας έλληνας πολιτικός που προσέβλεπε στην Ευρώπη. Ηταν και ευρωπαίος πολιτικός που συνέβαλε στην οικοδόμησή της – περισσότερο από όσο το επέτρεπε η μικρή χώρα που εκπροσωπούσε. Συνένωσε τον πατριωτισμό με τον ευρωπαϊσμό κατά τρόπο ακατάλυτο. Τον μνημονεύουν σήμερα τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ και επιφανείς πολιτικές προσωπικότητες. Ας μην ξεχνάμε. Εδώ κοντά στην Αρχαία Αγορά, το 2004, η Ευρώπη ξαναενώθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Εγιναν μέλη οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Υπό την προεδρία της Ελλάδας. Υπό την προεδρία του Κώστα Σημίτη.

 

Η προσωπική παρουσία του

 

Ο Κώστας Σημίτης υπηρέτησε την πατρίδα και το ανώτατο λειτούργημα με τη δική του νοοτροπία – χωρίς παραχωρήσεις. Βίωσε την πολιτική ως αποστολή. Ως μια συλλογική περιπέτεια με ιστορικό βάθος και στρατηγικό μέλλον που ξεπερνά τα τρέχοντα και τις συγκυρίες. Με σταθερή προσήλωση στον στόχο, με ακατάβλητο πείσμα, μεθοδικότητα και πολιτική αποφασιστικότητα. Από αυτά πήγαζε η θεμελιακή αισιοδοξία που τον διέκρινε. Ηταν πολιτικός και διανοούμενος. Με αυθεντική αγάπη για τη γνώση, την κουλτούρα και τις τέχνες. Ακολούθησε έναν απόλυτα ηθικό κώδικα προσωπικής συμπεριφοράς, μάλιστα, σε περιόδους πολιτισμικής χαλαρότητας. Εξέπεμπε αξιοπρέπεια και φυσική ευγένεια. Με διαθεσιμότητα στον άλλον, με σεβασμό στον συνομιλητή, έτοιμος να ακούσει περισσότερο παρά να μιλήσει ο ίδιος. Αυτή η προσωπική αξιοπρέπεια και εντιμότητα βρήκε στήριγμα και ενισχύθηκε από τη σύντροφο ολόκληρης της ζωής του – τη Δάφνη Σημίτη. Και αυτές τις αξίες μετέδωσαν στις κόρες τους, τη Μαριλένα και τη Φιόνα. Ο Σημίτης τώρα συνομιλεί με την Ιστορία. Αποχαιρετούμε τον πρόεδρο. Θα τον θυμόμαστε με βαθύ σεβασμό. Θα μας παρακινείς σαν παράδειγμα εγρήγορσης, επιμονής και θέλησης.

Ο Γιάννης Βούλγαρης είναι ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου