Η γη τρέμει*

19:10 4/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Ηταν αρχές της δεκαετίας του 1980. Καλοκαίρι. Εκείνα τα ξέφρενα καλοκαίρια της πρώτης νιότης. Διακοπές στη Σαντορίνη που μόλις είχε αρχίσει να σμιλεύει το κοσμοπολίτικο τουριστικό προφίλ της. Μπάνια, φλερτ και ώρες προετοιμασίας για τη βραδινή έξοδο. Το πρώτο ποτό σε εκείνο το μπαρ (Φράνκο νομίζω το έλεγαν, δεν είμαι και σίγουρη) που έπαιζε μόνο κλασική μουσική (εξτραβαγκάντζα για εκείνη την εποχή) και είχε θέα στο «ωραιότερο ηλιοβασίλεμα του κόσμου»,

τσιμπολόγημα σε ταβέρνα στα Φηρά και μετά στην ντίσκο «Αίνιγμα» μέχρι τελικής πτώσεως των αντοχών μας. Επιστροφή στο δωμάτιο την ώρα που άρχιζε να αραιώνει το σκοτάδι. Κι εκεί επάνω στο γύρισμα της μέρας, την ώρα της απόλυτης ησυχίας, άρχισαν να χτυπάνε εκκωφαντικά οι καμπάνες απ’ όλες τις εκκλησίες. Ενα πανδαιμόνιο που μας έκανε να βγούμε στα μπαλκόνια. Ετσι μάθαμε τον λόγο αυτού του συναγερμού που είχε κάτι το απόκοσμο. «Είναι το έθιμο» μας είπαν. «Να χτυπάνε οι καμπάνες στις πέντε το πρωί της 9ης Ιουλίου, τότε που έγινε ο σεισμός το 1956».

Δεν ξέρω αν ισχύει ακόμη το έθιμο, πάντως εκείνος ο σεισμός είχε καταγραφεί στη συλλογική μνήμη όλων των Κυκλαδιτών και έχει περάσει και σε εμάς που γεννηθήκαμε χρόνια αργότερα. Οι Κυκλάδες είναι μια παράξενη θαλασσινή γειτονιά. Με τα σουσούμια της πραγματικής γειτονιάς. Μια χούφτα νησάκια αλλά με τα δικά του χαρακτηριστικά το καθένα. Και με άτυπες συμμαχίες ή ανταγωνισμούς αναμεταξύ τους. Για παράδειγμα οι Παριανοί αποκαλούν τους Ναξιώτες «οι απέναντι» με μία αίσθηση δυσφορίας. Από την άλλη, εμείς οι Συριανοί έχουμε μεγάλα τακίμια με τους Σαντορινιούς – υπάρχει και παραλία στο νησί μας με αυτό το όνομα. Ετσι λοιπόν στη Σύρο, ακόμη και τη δεκαετία του 1960, υπήρχε έντονη η ανάμνηση εκείνου του σεισμού που είχε αναταράξει τη θαλασσινή γειτονιά μας. Δεν ήταν μόνο οι 53 νεκροί και τα μισά, σχεδόν, σπίτια του νησιού που κρίθηκαν ακατάλληλα, ήταν και το τσουνάμι που πέρασε από τα γειτονικά νησιά και λένε ότι έφτασε μέχρι τη Σμύρνη.

Τα σκεφτόμουν αυτά με αφορμή την αφύπνιση των ηφαιστείων γύρω από τη Σαντορίνη. Τι παράξενη η συνθήκη του νησιού και των πέριξ του. Ο,τι του δίνει αυτή την εκθαμβωτική, παράξενη και κάπως «μαγική» ομορφιά, ό,τι το κάνει μοναδικό είναι συγχρόνως και ο εφιάλτης του. Το στρογγυλό νησί, η Στρογγύλη των Μινωικών Χρόνων, που έπειτα από έναν σεισμό το μεγαλύτερο μέρος του βυθίστηκε και απόμεινε αυτός ο κάθετος βράχος σε σχήμα μισοφέγγαρου καταμεσής της θάλασσας, νιώθει πάλι στα σπλάχνα του το θηρίο να βρυχάται. Συνηθισμένοι οι κάτοικοί του απ’ αυτά, χωρίς όμως η συνήθεια να μπορεί να καθησυχάσει τον αρχέγονο φόβο του ανθρώπου απέναντι στη δύναμη της φύσης. Συνηθισμένοι, γενικά, οι κάτοικοι των Κυκλάδων να αναμετρώνται με τα σκέρτσα της. Σε αυτούς τους βράχους, «πεταμένους» λες μέσα στη θάλασσα, αναπτύχθηκε ένας από τους πρώτους πολιτισμούς. Καρπός, λες, της θέλησης του ανθρώπου να νικήσει τις δυσκολίες, να υπερβεί τον αποκλεισμό που του προκαλούσε η θάλασσα η οποία περιέβαλλε  τον τόπο τους.

Καλή δύναμη λοιπόν στους φίλους μου τους Σαντορινιούς και σε όποιον αγάπησε και έκανε το νησί δικό του τόπο. Θα περάσει κι αυτό όπως πέρασαν τόσα και τόσα από αυτούς τους «άγιους» βράχους.

Η κόρη του

Στον σεισμό του 1956 στη Σαντορίνη σκοτώθηκε η 12χρονη τότε κόρη ενός αγαπημένου ηθοποιού του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, του Παντελή Ζερβού. Το παιδί παραθέριζε με τη μητέρα του – που είχε σαντορινιά καταγωγή – στο νησί και θάφτηκε κάτω από τα ερείπια. Ο Ζερβός έμαθε τα τραγικά νέα λίγο πριν βγει στη σκηνή της Επιδαύρου, παρ’ όλ’ αυτά η παράσταση δεν αναβλήθηκε. Το απίστευτο όμως είναι πως όταν έπειτα από χρόνια έγινε εκταφή, ό,τι είχε απομείνει από το παιδί ήταν γυρισμένο ανάποδα, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί και να θάφτηκε ζωντανό.

* Ο τίτλος είναι «κλεμμένος» από την ταινία του Βισκόντι «La terra trema»