Ολα όσα πρέπει να ξέρουμε για τη «σεισμική καταιγίδα» (γράφημα)

18:52 9/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Στη δίνη μιας «σεισμικής καταιγίδας» βρίσκονται τις τελευταίες ημέρες οι Κυκλάδες. Η πρωτοφανής σεισμική έξαρση στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού προκαλεί παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον και έχει δρομολογήσει πρωτόγνωρα επιχειρησιακά μέτρα υπό τον φόβο μιας μεγάλης καταστροφής.

Η αξιολόγηση του φαινομένου είναι δύσκολη και τα δεδομένα αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή. «ΤΑ ΝΕΑ» αποκωδικοποιούν, μέσα από 10 ερωτήσεις – απαντήσεις, το φαινόμενο που εκδηλώνεται στο Αιγαίο,

ένα φαινόμενο που αντανακλά το μυστήριο της φύσης αλλά και την τρομακτική δύναμή της.

Τι συμβαίνει τις τελευταίες δύο εβδομάδες στη Σαντορίνη;

Στις 24 Ιανουαρίου 2024 στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού ξεκίνησε να εκδηλώνεται μια έντονη σεισμική δραστηριότητα, η οποία την τελευταία εβδομάδα απέκτησε πρωτοφανή δυναμική, τόσο ώστε κάποιοι να την αποκαλούν «σεισμική καταιγίδα». Από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι τις 4 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με το ΕΚΠΑ, εκδηλώθηκαν στην περιοχή περισσότερες από 7.700 σεισμικές δονήσεις, οι οποίες συνεχίζονται. Περισσότερες από 100 είχαν μέγεθος άνω των 4 ρίχτερ.

Συνδέεται αυτή η δραστηριότητα με τα υποθαλάσσια ηφαίστεια που υπάρχουν στην περιοχή;

Σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις των επιστημονικών επιτροπών που παρακολουθούν το φαινόμενο, οι σεισμοί είναι τεκτονικοί και δεν συνδέονται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα – θα μπορούσαν δηλαδή να έχουν εκδηλωθεί με τον ίδιο τρόπο σε οποιαδήποτε περιοχή της Ελλάδας. Παρ’ όλ’ αυτά, κάποιοι επιστήμονες, Ελληνες και ξένοι, υποστηρίζουν ότι η σεισμική ακολουθία οφείλεται στην άνοδο του μάγματος στο ηφαίστειο Κολούμπος. Η ολοκληρωμένη αξιολόγηση του φαινομένου αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής έρευνας που συνεχίζεται.

Είναι πιθανό η σεισμική δραστηριότητα των τελευταίων ημερών να προκαλέσει ηφαιστειακή έκρηξη;

Οταν μια έντονη σεισμική δραστηριότητα εξελίσσεται δίπλα σε ένα εν ενεργεία ηφαίστειο, όπως το ηφαίστειο Κολούμπος, είναι πολύ πιθανή η πρόκληση αυξημένης υδροθερμικής ροής σε αυτό. Ηδη μετρήσεις που πραγματοποίησαν επιστήμονες του ΕΜΠ και του ΕΚΠΑ με αυτόνομο ρομπότ που κατέβηκε στο ηφαίστειο έδειξαν ότι υπάρχει μεγαλύτερη διαφυγή αερίων από την καμινάδα του Κολούμπου και αλλαγή της θερμοκρασίας του. Αυτό, όμως, δεν συνεπάγεται αυτόματα έκρηξη του ηφαιστείου. Για παράδειγμα, αλλαγές στη συμπεριφορά του ηφαιστείου της Σαντορίνης είχαν παρατηρηθεί την περίοδο 2011-2012 ύστερα από σεισμική έξαρση διάρκειας 14 μηνών. Ομως το ηφαίστειο δεν εξερράγη.

Είναι πιθανό να σημειωθεί ένας ισχυρότερος σεισμός;

Είναι ένα σενάριο που οι επιστήμονες δεν έχουν αποκλείσει. Το μέγεθός του εξαρτάται από το μήκος του ρήγματος που θα ενεργοποιηθεί. Στην περιοχή βρίσκεται το ρήγμα της Ανύδρου (Ανυδρος είναι η νησίδα μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού), η δυναμικότητα του οποίου φτάνει τα 6 ρίχτερ. Ουδείς, όμως, μπορεί να είναι απόλυτα βέβαιος ότι ένα υποθαλάσσιο ρήγμα έχει χαρτογραφηθεί πλήρως. Κάποιοι σεισμολόγοι υποστηρίζουν ότι η πρόσφατη δραστηριότητα οφείλεται σε ενεργοποίηση του νότιου τμήματος του ρήγματος της Αμοργού.

Ποιες περιοχές κινδυνεύουν περισσότερο;

Είναι θετικό ότι από τις αρχές της εβδομάδας έχει σημειωθεί σαφής μετατόπιση των επικέντρων βορειότερα, προς τον θαλάσσιο χώρο, απομακρύνοντας τις σεισμικές εστίες από τα νησιά της Σαντορίνης και της Αμοργού. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και ένας ισχυρότερος σεισμός θα έχει μικρότερες επιπτώσεις στις κατοικημένες περιοχές. Ανησυχία υπάρχει για την περιοχή της Καλντέρας στη Σαντορίνη, λόγω σύστασης εδάφους και πολεοδομικού προφίλ, κυρίως για τον κίνδυνο κατολισθητικών φαινομένων.

Είναι πιθανή η δημιουργία τσουνάμι;

Ενας σεισμός μεγέθους 6 ρίχτερ και άνω θα μπορούσε να προκαλέσει τσουνάμι, χωρίς όμως αυτό να είναι σίγουρο ότι θα συμβεί.

Εχουμε ξαναδεί παρόμοια σεισμική δραστηριότητα στον ελλαδικό χώρο;

Η δραστηριότητα που αναπτύσσεται στη Σαντορίνη χαρακτηρίζεται πρωτόγνωρη από τους επιστήμονες. Στον ελλαδικό χώρο, κατά τη σύγχρονη εποχή, δεν έχει παρατηρηθεί άλλη φορά τόσο πυκνή σεισμική ακολουθία με μεγάλο αριθμό δονήσεων ενδιάμεσου μεγέθους, επί πολλές μέρες, χωρίς ένα διακριτό κύριο γεγονός. Χαρακτηριστικό του ρυθμού της σεισμικότητας είναι ότι κάποιες μέρες κατεγράφησαν έως και 15 δονήσεις άνω των 4 ρίχτερ σε διάστημα μίας ώρας.

Πόσο χρόνο μπορεί να διαρκέσει η σεισμική έξαρση;

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους ειδικούς, η σεισμική δραστηριότητα αναμένεται να διαρκέσει αρκετό καιρό ακόμη, είτε με τη μορφή σμηνοσειράς είτε με τη μορφή μετασεισμών σε περίπτωση μεγαλύτερου σεισμού.

Παρατεταμένη σεισμική δραστηριότητα έχει σημειωθεί και άλλες φορές στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι περιπτώσεις της Θήβας, την περίοδο 2021-2022, όπου όμως το φαινόμενο δεν ήταν τόσο δυναμικό, και του Αρκαλοχωρίου στην Κρήτη, όπου το 2021 εκδηλώνονταν σεισμοί επί 4 μήνες, με τον ισχυρότερο να έχει μέγεθος 4,8 ρίχτερ. Η ακολουθία εκείνη κορυφώθηκε τελικά με σεισμό 6 ρίχτερ, ενώ οι μετασεισμοί διήρκεσαν δύο χρόνια.

Τι ιστορικό σεισμικότητας έχει η περιοχή;

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν μεγάλα ενεργά σεισμικά ρήγματα. Σε ένα από αυτά, εντός της υποθαλάσσιας τεκτονικής τάφρου που ορίζεται από τα νησιά Αμοργός – Σαντορίνη – Ανάφη – Αστυπάλαια, σημειώθηκε το καλοκαίρι του 1956 ο μεγαλύτερος σεισμός των τελευταίων 150 ετών στον ελλαδικό χώρο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, είχε μέγεθος 7,7 ρίχτερ, προκάλεσε θύματα και καταστροφές στα νησιά, ενώ συνοδεύτηκε από τσουνάμι ύψους 15 μέτρων που ολοκλήρωσε το καταστροφικό έργο του σεισμού. Τα ρήγματα της Ανύδρου και της Ιου που βρίσκονται στην περιοχή που έχει διεγερθεί έχουν, από όσο γνωρίζουμε, δυναμικότητα 6 ρίχτερ.

Ζω στη Σαντορίνη / στα γύρω νησιά. Τι πρέπει να κάνω;

Εφαρμόστε με ψυχραιμία τις συστάσεις των επιστημόνων για τα μέτρα προστασίας από τους σεισμούς, παρακολουθήστε την επικαιροποίησή τους, ακολουθήστε τις οδηγίες των τοπικών Αρχών.