COP27: Τι είναι η αποζημίωση «Απώλειας και Ζημίας» και ποιος πρέπει να πληρώνει;

07:16 7/11/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ένας πλημμυροπαθής σπρώχνει το καρότσι του με το γαϊδουράκι του σε πλημμυρισμένο αυτοκινητόδρομο, μετά από βροχές και πλημμύρες κατά την περίοδο των μουσώνων στο Sehwan, Πακιστάν, 16 Σεπτεμβρίου 2022. REUTERS/Akhtar Soomro/File Photo

Η σύνοδος κορυφής COP27 γίνεται έπειτα από ένα έτος μεγάλων φυσικών  καταστροφών, με τις πλημμύρες που σκότωσαν περισσότερους από 1.700 ανθρώπους στο Πακιστάν, έως τις καλλιέργειες που ”καίγονται” από την ξηρασία στην Κίνα, την Αφρική και στη Δύση των ΗΠΑ. Αυτή η δραματική στροφή έχει

γεννήσει απαιτήσεις από μέρους των αναπτυσσόμενων χωρών για ένα ειδικό Ταμείο «Απωλειών και Ζημιών».

Ομως, με τις πλούσιες χώρες να αντιστέκονται σε τέτοιες εκκλήσεις, το ζήτημα έχει ”παγώσει” εδώ και χρόνια. Αυτή η σύγκρουση μεταφέρεται τώρα στην σύνοδο COP27.

Τι θεωρείται «Απώλεια και Ζημία»;

Στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το Κλίμα, η φράση «Απώλεια και Ζημία» αναφέρεται στο κόστος που έχει ήδη προκύψει από ακραίες καιρικές συνθήκες ή επιπτώσεις που προκαλούνται από το Κλίμα, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.
Η χρηματοδότηση για το Κλίμα μέχρι στιγμής έχει επικεντρωθεί στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σε μια προσπάθεια περιορισμού της Κλιματικής Αλλαγής, ενώ περίπου το ένα τρίτο της χρηματοδότησης έχει διατεθεί σε έργα για να βοηθήσει τοπικές κοινότητες να προσαρμοστούν στις μελλοντικές επιπτώσεις.
Η χρηματοδότηση απωλειών και ζημιών θα ήταν διαφορετική, ως προς την αντιστάθμιση του κόστους που οι χώρες δεν μπορούν να αποφύγουν ή να «προσαρμοστούν».

Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία σχετικά με το τι θα πρέπει να θεωρείται ”Απώλεια και Ζημία” σε κλιματικές καταστροφές - που μπορεί να περιλαμβάνουν κατεστραμμένες υποδομές και περιουσίες, καθώς και πολύτιμα φυσικά οικοσυστήματα ή πολιτιστικά αγαθά.

Μια έκθεση που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2022 από 55 ευάλωτες χώρες, υπολόγισε ότι οι συνδυασμένες απώλειές τους που συνδέονται με το Κλίμα τις τελευταίες δύο δεκαετίες ανήλθαν συνολικά σε περίπου 525 δισεκατομμύρια δολάρια, ή περίπου στο 20% του συνολικού τους ΑΕΠ. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μέχρι το 2030 τέτοιες απώλειες θα μπορούσαν να φτάσουν τα 580 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

SHARM EL SHEIKH, ΑΙΓΥΠΤΟΣ - 06 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: Οι παρευρισκόμενοι φωτογραφίζουν ο ένας τον άλλο έξω από την κύρια είσοδο την πρώτη ημέρα της διάσκεψης UNFCCC COP 27 για το κλίμα στις 6 Νοεμβρίου 2022 στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου. Το συνέδριο συγκεντρώνει πολιτικούς ηγέτες και εκπροσώπους από 190 χώρες για να συζητήσουν θέματα σχετικά με το κλίμα, όπως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η χρηματοδότηση του κλίματος, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, η γεωργία και η βιοποικιλότητα. Το συνέδριο θα διαρκέσει από τις 6 έως τις 18 Νοεμβρίου. (Photo by Sean Gallup/Getty Images)
Ποιός πληρώνει και ποιός πληρώνεται;

Αυτά τα ερωτήματα είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενα.
Οι ευάλωτες χώρες και οι ακτιβιστές υποστήριξαν ότι οι πλούσιες χώρες που προκάλεσαν το μεγαλύτερο μέρος της Κλιματικής Αλλαγής με τις εκπομπές (από ορυκτά καύσιμα) θα πρέπει τώρα να πληρώσουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιστάθηκαν στο επιχείρημα, φοβούμενες τις σπειροειδείς υποχρεώσεις που μπορεί να προκύψουν.

Εάν οι χώρες συμφωνήσουν να δημιουργήσουν ένα Ταμείο, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν λεπτομέρειες όπως από πού πρέπει να προέρχονται τα χρήματα, πόσα θα πρέπει να πληρώσουν οι πλούσιες χώρες και ποιες χώρες ή καταστροφές πληρούν τις προϋποθέσεις για αποζημίωση.
Η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπλόκαραν μια πρόταση στις περσινές συνομιλίες του ΟΗΕ για το Κλίμα για τη δημιουργία Ταμείου, συμφωνώντας αντ′ αυτού σε έναν «διάλογο» χωρίς σαφή τελικό στόχο.

Τον τελευταίο μήνα, έχουν δείξει μεγαλύτερη διάθεση να μπουν στη συζήτηση για αποζημίωση που διεξάγεται και στο πλαίσιο της COP27, αλλά διατηρούν τις επιφυλάξεις τους σχετικά με τη δημιουργία Ταμείου.

Μόνο λίγες κυβερνήσεις έχουν αναλάβει μικρές, συμβολικές δεσμεύσεις χρηματοδότησης για απώλειες και ζημιές: η Δανία και η Σκωτία, καθώς και η βελγική περιφέρεια της Βαλλονίας.
Στο μεταξύ η παροχή χρηματοδοτήσεων από μέρους του ΟΗΕ και της αναπτυξιακής τράπεζας βοηθά τα (φτωχότερα) κράτη που αντιμετωπίζουν απώλειες και ζημιές, αν και δεν προορίζονται επίσημα ως κονδύλια για αυτόν τον σκοπό.

Τι περιμένουμε ότι θα συμβεί στην COP27;

Οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν προτείνει να τεθεί η Απώλεια και η Ζημία στην ατζέντα της συνόδου κορυφής, όπου όμως η ατζέντα πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα πριν ξεκινήσουν οι συνομιλίες.
Απογοητευμένες από τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις στη διασφάλιση χρηματοδότησης για το Κλίμα, οι αναπτυσσόμενες και οι αναδυόμενες οικονομίες είναι τώρα ενωμένες, ζητώντας να δημιουργηθεί ένα Ταμείο Ζημιών στην COP27.
Ανάμεσά τους είναι νησιωτικά κράτη όπως οι Μαλδίβες και η Τζαμάικα, αλλά και η Κίνα, αν και η ίδια αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή εκπομπής CO2 στον κόσμο, γεγονός που κάνει ορισμένους Ευρωπαίους αξιωματούχους να λένε, ότι ”η Κίνα πρέπει να παρέχει χρηματοδότηση για το Κλίμα, όχι να την απαιτεί”.
Οι χώρες έχουν κάνει διαφορετικές προτάσεις για το πώς θα πρέπει να δημιουργηθεί το Ταμείο.

Ακόμα κι αν η COP27 καταφέρει να δημιουργήσει ένα Ταμείο, ίσως χρειαστούν μερικά χρόνια μέχρι να είναι έτοιμο και να μοιράσει χρήματα.
Ορισμένοι διπλωμάτες πρότειναν να οργανωθεί ένα «μωσαϊκό» πηγών χρηματοδότησης και όχι ένα κεντρικό ταμείο.
Μια άλλη πρόταση από τη Συμμαχία Μικρών Νησιωτικών Κρατών προτείνει η COP27 να συμφωνήσει, ώστε να σχηματίσει ένα «ταμείο ανταπόκρισης» που θα φιλοξενείται από τον ΟΗΕ για τη συλλογή μετρητών από διάφορες πηγές, που θα προορίζονται για χώρες που έχουν πληγεί από καταστροφές.
Η ΕΕ έχει προτείνει την αξιοποίηση υφιστάμενων διεθνών κονδυλίων για την αντιμετώπιση απωλειών και ζημιών, αντί να ξεκινήσει ένα νέο, αλλά ορισμένοι ειδικοί λένε ότι τα ήδη γνωστά προβλήματα, όπως οι μεγάλες καθυστερήσεις, καθιστούν αυτά τα κεφάλαια ακατάλληλα στην πραγματικότητα για την αντιμετώπιση ζημιών και ζημιών.

Άνθρωποι βαδίζουν μέσα στο νερό στην πλημμυρισμένη πλατεία του Αγίου Μάρκου κατά τη διάρκεια της εποχικής ανύψωσης στη Βενετία, Ιταλία, 6 Νοεμβρίου 2022. REUTERS/Manuel Silvestri

Τι γίνεται εάν η COP27 αποτύχει να προωθήσει μία λύση;

Ήδη κυριαρχεί η δυσπιστία, αφού τα πλούσια έθνη απέτυχαν να προσφέρουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για το Κλίμα ετησίως έως το 2020. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες χώρες εξερευνούν ήδη άλλες δυνατότητες.

Η ομάδα «V20» των 58 ευάλωτων χωρών και η Ομάδα των Επτά πλουσίων χωρών σχεδιάζουν να ξεκινήσουν μια προσπάθεια που ονομάζεται «Παγκόσμια Ασπίδα» στην COP27, με στόχο την ενίσχυση της χρηματοδότησης της ασφάλισης και της προστασίας από καταστροφές.
Στο μεταξύ, οι ευάλωτες στο κλίμα χώρες αναζητούν συνεισφορές για μια πιλοτική χρηματοδότηση απωλειών και ζημιών. Άλλες ιδέες περιλαμβάνουν την έκκληση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες για ένα φόρο κερδών στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων για την άντληση χρηματοδότησης.

Η νησιωτική χώρα του Ειρηνικού, το Βανουάτου, ζήτησε από το ανώτατο δικαστήριο του κόσμου - το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης - να εκδώσει μία γνωμοδότηση σχετικά με το δικαίωμα προστασίας από τις δυσμενείς κλιματικές επιπτώσεις. Μια επίσημη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) θα μπορούσε να έχει ηθική αξία, αλλά και νομική ισχύ, ενδυναμώνοντας τις εκκλήσεις για αποζημίωση των φτωχών εθνών.

Related...COP27: Θέτει για πρώτη φορά την αντιστάθμιση για το κλίμα στην ημερήσια διάταξηΟ Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει κορύφωση των εκπομπών CO2 το 2025