Από το Τριέσπερον της Ηλιογέννησης στη Γέννηση του Θεανθρώπου

12:35 25/12/2019 - Πηγή: Huffington Post Greece

Αδάμαστες οι δυνάμεις του καλού και του κακού.Ατιθάσευτες και ακατανίκητες οι δυνάμεις του φωτός και του σκότους. Το πρώτο όμως επικρατεί, όπως το αγαθό νικά το κακό. Κάπου εκεί, στην αρχαιοελληνική γραμματεία, ο Όμηρος θέλει τον Ήλιο να ακούει και να βλέπει τα πάντα (1). Ισόθεος ο φωτοφόρος Ήλιος, σκορπάει ακούραστα το φως του σε θεούς και ανθρώπους. Οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν τη γέννησή του την ημέρα της Ηλιογέννησης (2) στις 25 Δεκεμβρίου και τραγουδούσαν τα κάλαντα του «Τριεσπέρου» που τότε

κορυφωνόταν. Ξεκινούσε με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο 20 προς 21, όπου η επίσημη έναρξη του χειμώνα, συνέχιζε 22 προς 23, και ολοκληρωνόταν 24 προς 25 όπου τα ξημερώματα αναγεννάτο ο ζωοδότης και φωτοδότης Ήλιος. Οι ημερομηνίες είναι καθοριστικές καθώς καταδεικνύουν τη νίκη του φωτός έναντι του σκοταδιού, τη νίκη της ζωής έναντι του θανάτου. Από εκεί και πέρα η μέρα αρχίζει σταδιακά να υπερισχύει της νύκτας.

Έπειτα ήρθε η Ιστορία και το κύλισμα των αιώνων. Τα ρωμαϊκά χρόνια επικάλυψαν τις αρχαιοελληνικές τελετές κι έτσι η «Dies Natalis Solis Invicti» δηλαδή η «Ημέρα γέννησης του Ανίκητου Ηλίου» επισκίασε το αρχαιοελληνικό «Τριέσπερον». Κατά τα τέλη της ηγεμονίας του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α΄, του μετέπειτα Μέγα, η «Dies Natalis Solis Invicti» άρχισε να εξαλείφεται μέχρι της τελειωτικής απάλειψής της από την οριστική επικράτηση του χριστιανισμού που σεβάστηκε τους αιώνιους και αμετάβλητους κύκλους της φύσης και τους περιέβαλε αρμονικά με τις χριστιανικές αρχές σβήνοντας ολοσχερώς την ειδωλολατρική λατρεία. Το οριστικό τέλος της «Ημέρας γέννησης του Ανίκητου Ηλίου» υπέγραψε ο Πάπας Ιούλιος Α΄ τον 4ο αι., με τον οποίο ξεκίνησε να εορτάζεται η γέννηση του Κυρίου στις 25 Δεκεμβρίου.

«Η ημερομηνία Γεννήσεως του Ιησού δεν είναι γνωστή. Τα Ευαγγέλια δεν αναφέρουν ούτε την ημέρα ούτε το μήνα Γεννήσεως» σημειώνεται στο «Χριστιανικόν Εορτολόγιον» (3), ενώ και στην Encyclopedia of Early Christianity: «η ακριβής ημερομηνία της γεννήσεως του Χριστού δεν είναι γνωστή». Βέβαιο είναι πως ο Ιησούς δεν γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, ημερομηνία συμβατική που έχει ληφθεί λόγω του χειμερινού ηλιοστασίου. Μελέτες θέτουν ως πιο πιθανό χρόνο γεννήσεώς Του το έτος 4 π.Χ. και ο μήνας δεν ήταν Δεκέμβριος, καθότι στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο, Κεφ. 2 όπου αναφέρεται η γέννηση του Ιησού διαβάζουμε:«Καὶ ποιμένες ἦσαν ἐν τῇ χώρᾳ τῇ αὐτῇ ἀγραυλοῦντες καὶ φυλάσσοντες φυλακὰς τῆς νυκτὸς ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτῶν». Το «ἀγραυλοῦντες» -καθώς είναι φανερό- δεν οδηγεί σε κρύο καιρό, το δε απολυτίκιο τεκμηριώνει απόλυτα την επικράτηση του Χριστιανισμού έναντι του αρχαίου ειδωλολατρικού κόσμου. Εν κατακλείδι, το «Τριέσπερον» και μετέπειτα η «Ημέρα γέννησης του Ανίκητου Ηλίου», ήταν εορτές που προφήτευσαν με ακρίβεια το μεγάλο γεγονός της χριστιανοσύνης, του ερχομού του Αληθινού Φωτός, της Γέννησης του Θεανθρώπου.

Ἡ γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως· ἐν αὐτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο· σὲ προσκυνεῖν, τὸν Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, καὶ σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε δόξα σοι.

Μετ. Η Γέννησή σου, Χριστέ Θεέ μας, ανέτειλε στον κόσμο το φως της γνώσεως, γιατί με αυτήν εκείνοι που λατρεύουν τα άστρα διδάχτηκαν από αστέρι να προσκυνούν Εσένα, τον Ήλιο της δικαιοσύνης, και Σένα να γνωρίζουν, την αποσταλμένη από τα ουράνια ύψη Ανατολή. Κύριε, δόξα σε Σένα.

Σημειώσεις:

… Ἠέλιός θ᾽, ὃς πάντ᾽ ἐφορᾷς καὶ πάντ᾽ ἐπακούεις, (Ιλιάδα 3. 277). Αλλά και στο Προμοίμιο της Οδύσσειας αναφέρεται ο Ήλιος του (Τιτάνα) Υπερίωνος γιός, εγγονός του Ουρανού και της Γαίας (Ησίοδος, Θεογονία).

Στα νεώτερα χρόνια ο δυτικός πολιτισμός θέλει το άρμα του να γίνεται έλκηθρο, τα άλογά του τάρανδοι, κάπου να μπερδεύεται η Πρωτοχρονιά και ο Άγιος Βασίλειος να γίνεται SantaClauss δίκην κατανάλωσης.

Πρακτικά Η΄ Πανελληνίου Λειτουργικού Συμποσίου Στελεχών Ιερών Μητροπόλεων.

Εικόνα:

Η Λατρεία /Προσκύνηση των Μάγων (Adorazione dei Magi), Leonardo da Vinci, 1481-1482. Πινακοθήκη Uffizi, Φλωρεντία. Αποδίδεται με εξαίρετο τρόπο η Γέννηση. Πίσω βασιλεύει το χάος, και μπροστά η γαλήνη του ερχομού του Ιησού (Από την Wikipedia).

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ Η μαρτυρική Έξοδος των Χριστιανών της Ανατολής Κλίμα Χριστουγέννων