Ο ένας κόσμος του Γιάννη Ρίτσου και του Κάπα Βήτα

16:59 4/2/2020 - Πηγή: Huffington Post Greece

Οταν τα φώτα χαμηλώνουν τρεις άνθρωποι κάθονται στη σκηνή, οι δύο μπροστά σε κλαβιέ και ο τρίτος στα αριστερά μπροστά σε ένα τραπέζι επάνω στο οποίο υπάρχει ένα λάπτοπ και διάφορα ηλεκτρονικά και χειριστήρια. Οι δύο πρώτοι είναι οι Χρήστος Αλεξάκης και Αντώνης Χατζηκωνσταντής, οι εκτελεστές της μουσικής στα synthesizers και ο τελευταίος ο Κάπα Βήτα, εμπνευστής και δημιουργός της παράστασης που θα παρακολουθήσουμε, ελέγχοντας με άγρυπνο μάτι ακόμα και την πιο μικρή λεπτομέρεια. Κανείς τους δεν θα κινηθεί μέχρι να ακουστεί η τελευταία νότα οπότε θα σηκωθούν, για την ακρίβεια

τίποτα δεν κινείται στη σκηνή αλλά μόνο στις προβολές στο video wall πίσω της. Μια σύντομη οργανική εισαγωγή (θα υπάρξει ένα ακόμα οργανικό στα μισά περίπου της συναυλίας) και αρχίζουμε, οι «αναγνώσεις» είκοσι ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου από αρκετές διαφορετικές συλλογές του αν και όχι από αυτήν που έδωσε τον τίτλο στην παράσταση, δηλαδή «Ο κόσμος είναι ένας». Παράδοξο το τελευταίο; Καθόλου αν παρακολουθήσει κανείς/μία την παράσταση...

Καταρχήν δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι τα εισαγωγικά στην λέξη ανάγνωση χρειάζονται. Πρόκειται όντως για ανάγνωση των ποιημάτων, των περισσότερων από τον ίδιο τον Κάπα Βήτα και των υπολοίπων από την ηθοποιό και χορεύτρια Ολια Λαζαρίδου. Προσοχή, μιλάμε για ανάγνωση και όχι απαγγελία και ακριβώς επειδή η σωστή ανάγνωση δεν χρειάζεται να γίνει παρά μόνο μία φορά οι φωνές τους δεν είναι ζωντανές αλλά ηχογραφημένες αν και δεν ακούγονται έτσι όπως ηχογραφήθηκαν αλλά περασμένες μέσα από υπολογιστή. Το γιατί συμβαίνει αυτό έχει να κάνει με το ότι οι αναγνώσεις αυτές δεν είναι ολόκληρη η παράσταση αλλά μόνον ένα τμήμα της. Γιατί ο Κάπα Βήτα δεν ήθελε να διαβάσει απλά ούτε καν να «ερμηνεύσει» την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου αλλά να την παρουσιάσει όπως την βλέπει εκείνος.

Την παρουσίαση συναποτελούν μαζί με την ανδρική ή γυναικεία φωνή που διαβάζει το κάθε ποίημα δύο ακόμα στοιχεία. Το πρώτο είναι φυσικά η μουσική που έγραψε ειδικά για την περίσταση ο Κάπα Βήτα η οποία, έτσι τουλάχιστον όπως το αντιλήφθηκα εγώ, χωρίζεται σε δύο διακριτές ενότητες. Πιο ambientκαι λίαν ατμοσφαιρική ώστε να «αγκαλιάζει» τον λόγο του ποιητή όταν αυτός γίνεται ευρύτερος, βαθύτερος και περισσότερο φιλοσοφικός και όταν αντίστοιχα εκείνος επικεντρώνεται σε πιο συγκεκριμένη θεματολογία, πράγματα, γεγονότα ή και πρόσωπα, εξαιρετικά πιο λιτή με τους σχεδόν «γυμνούς» ηλεκτρονικούς ρυθμούς να επιδιώκουν - και τις περισσότερες φορές να το επιτυγχάνουν απόλυτα – να συντονιστούν με την «εσωτερική» ρυθμολογία του αντίστοιχου ποιήματος ενώ οι basslines προσδίδουν έμφαση στις λέξεις, όλες ή κάποιες μόνον, ανάλογα με την αισθητική και κυρίως το πως το προσλαμβάνει ο Κ. Β. Έτσι εξηγείται και γιατί οι φωνές έπρεπε να είναι ηχογραφημένες καθώς οποιοσδήποτε συναισθηματικός ή και «δραματουργικός» χρωματισμός του ποιητικού λόγου προέρχεται από την μουσική. Έπρεπε όμως και να περνούν από τον υπολογιστή ώστε ο δημιουργός να μπορεί να κάνει μικρές αλλά απαραίτητες και καθοριστικές παρεμβάσεις στα «τεχνικά» χαρακτηριστικά τους (ύψος, έκταση και χροιά) για να «εντάσσονται» περισσότερο και πιο ομαλά στην μουσική επένδυση τους.

Το τελευταίο και σχεδόν εξίσου σημαντικό με την μουσική τμήμα της παράστασης είναι τα βίντεο του Νίκου Πατρελάκη, σύμφωνα με τον Κ. Β. συν-δημιουργό του συνόλου.Γυρισμένα κατά το μεγαλύτερο μέρος στο τόσο αγαπημένο του Γ. Ρίτσου ξερό, άνυδρο τοπίο της Μονεμβασιάς, άλλοτε με κοντινά πλάνα που εστιάζουν σε συγκεκριμένα σημεία του και άλλοτε με πανοραμικά μεγάλων εκτάσεων της περιοχής και με graphics και εφέ κυρίως γεωμετρικών μοτίβων να προστίθενται ή και να τα αλλοιώνουν δραστικά όταν ο ποιητικός λόγος γίνεται πιο σύνθετος και φιλοσοφημένος.

Ποίηση, μουσική και βίντεο, λόγος, ήχος και εικόνα αλληλοσυμπληρώνονται με ένα ιδανικό τρόπο χωρίς σχεδόν καν να μπορείς να διακρίνεις τις «ραφές» τους συναποτελώντας ιδανικά μιαν αληθινά πολυμεσική παράσταση, μια πραγματική, άψογα μελετημένη και εκτελεσμένη και για αυτό άκρως γοητευτική, στιγμές ακόμα και συναρπαστική, ολοκληρωμένη multimedia εμπειρία από αυτές που σπάνια έχουμε την ευκαιρία να βιώσομε στην Ελλάδα και μάλιστα μόνον από ημετέρους δημιουργούς. Το σύνολο απεικονίζει πολύ απλά «αυτόν τον κόσμο τον μικρό, τον μέγα» του Οδυσσέα Ελύτη...τον έναν κόσμο, εσώτερο και εξωτερικό μαζί, κατά τον Γιάννη Ρίτσο αλλά επίσης και κατά τον Κάπα Βήτα.

Στο σημείο αυτό οφείλω να εξομολογηθώ κάτι. Χωρίς ποτέ να αμφισβητήσω ή και να σκεφτώ να μειώσω έστω ελάχιστα το μέγεθος του Γιάννη Ρίτσου ποτέ δεν ήταν από τους αγαπημένους μου ποιητές. Κατανοώ και δέχομαι απόλυτα ότι είναι ένας πολύ μεγάλος ποιητής αλλά απλά προσωπικά δεν επικοινωνώ μαζί του όπως με τον Σεφέρη και τον Καβάφη, τον Εγγονόπουλο ή ακόμα και τον Εμπειρίκο. Δεν θα πω ότι μετά από αυτή την παράσταση άλλαξε αυτή μου η άποψη γιατί θα ήταν ψέμα. Ομως εκτίμησα πάρα πολύ αυτό που έκανε ο Κάπα Βήτα γιατί μου άρεσε πάρα πολύ, κάποιες στιγμές ακόμα και αγάπησα τον δικό του Ρίτσο, το πως βλέπει εκείνος τον ποιητή, ιδιαίτερα μάλιστα τον τόσο όμορφο και καλαίσθητο τρόπο με τον οποίο το παρουσίασε.

Η ανθρώπινη δημιουργία - σε όλες της τις μορφές ταυτόχρονα – αποτελεί μιαν ατέρμονα αλυσίδα στην οποία δεν μετέχουν μόνον οι δέκτες, το κοινό αλλά και οι ίδιοι οι δημιουργοί. Καθένας και καθεμία και από τους μεν και τους δε ανοίγει μια «πόρτα» ως προς έναν προγενέστερο σε έναν ή περισσότερους συγχρόνους ή μεταγενέστερους του και εκείνος με την σειρά του ανοίγει μιαν άλλη πόρτα στους δικούς του μεταγενέστερους αλλά και στους προγενέστερους οι οποίοι είχαν ανοίξει την πρώτη σε αυτόν. Για περίπου μιάμιση ώρα μια τέτοια πόρτα στο σύμπαν του Γιάννη Ρίτσου άνοιξε για εμένα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. Το μόνο λοιπόν που έχω να πω λοιπόν καταλήγοντας είναι σε ευχαριστώ από καρδιάς και διανοίας Κωνσταντίνε...

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ Κ. Βήτα: Ο Ρίτσος είναι βαθιά υπαρξιακός ποιητής.. «Χάμιλτον»: Στην μεγάλη οθόνη, το θρυλικό μιούζικαλ του Λιν-Μανουέλ Μιράντα