Επικίνδυνη η «ρήτρα διαφυγής» για τις αμυντικές δαπάνες για την υπερχρεωμένη Ελλάδα

08:33 15/2/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Η πρόταση να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες μέσω μιας «ρήτρας διαφυγής» εγείρει σοβαρούς κινδύνους για την Ελλάδα, δεδομένης της υπερχρέωσής της και των δημοσιονομικών περιορισμών που αντιμετωπίζει.

Η πρόταση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να επιτραπεί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες μέσω μιας «ρήτρας διαφυγής» εγείρει σοβαρούς κινδύνους για την Ελλάδα,

δεδομένης της υπερχρέωσής της και των δημοσιονομικών περιορισμών που αντιμετωπίζει.

Η κεντρική ιδέα της πρότασης είναι ότι οι στρατιωτικές δαπάνες δεν θα υπολογίζονται στους αυστηρά ελεγχόμενους δημοσιονομικούς δείκτες της Ε.Ε., δίνοντας στις χώρες μεγαλύτερη ελευθερία να επενδύσουν στην άμυνά τους χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες. Ωστόσο, για μια οικονομία με το δεύτερο υψηλότερο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, όπως η ελληνική, η υιοθέτηση μιας τέτοιας στρατηγικής ενδέχεται να επιβαρύνει περαιτέρω τα δημοσιονομικά μεγέθη και να προκαλέσει νέες πιέσεις στις αγορές.

Η Ελλάδα έχει ήδη διαθέσει περίπου 92,88 δισ. ευρώ για την άμυνα από το 2008 έως το 2024, με σημαντικές διακυμάνσεις που συνδέθηκαν άμεσα με τις δημοσιονομικές της δυνατότητες. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, όταν οι πιέσεις για λιτότητα ανάγκασαν τη χώρα να περικόψει δραστικά τις στρατιωτικές της δαπάνες. Αντίθετα, από το 2021 και έπειτα, η αύξηση των αμυντικών δαπανών συνδέθηκε με γεωπολιτικές εξελίξεις και την ανάγκη αναβάθμισης των Ενόπλων Δυνάμεων. Παρόλα αυτά, οι αυξημένες δαπάνες χρηματοδοτήθηκαν κυρίως μέσω δανεισμού, επιβαρύνοντας περαιτέρω το χρέος.

Η εφαρμογή της «ρήτρας διαφυγής» μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Αν και το γεγονός ότι οι στρατιωτικές δαπάνες δεν θα υπολογίζονται στο δημοσιονομικό έλλειμμα φαινομενικά παρέχει μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας, στην πραγματικότητα θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη δημοσιονομική πειθαρχία. Η Ελλάδα, έχοντας ήδη βιώσει τις συνέπειες μιας δεκαετούς κρίσης χρέους, δεν μπορεί να αντέξει την πιθανότητα νέας δημοσιονομικής αστάθειας, καθώς μια ανεξέλεγκτη αύξηση δαπανών χωρίς τα αντίστοιχα έσοδα θα μπορούσε να προκαλέσει νέες πιέσεις από τις αγορές και τους θεσμούς.

Επιπλέον, η διατήρηση υψηλών στρατιωτικών δαπανών στο μέλλον μπορεί να οδηγήσει σε περικοπές σε άλλους κρίσιμους τομείς, όπως η υγεία, η παιδεία και η κοινωνική πρόνοια. Οι δημοσιονομικοί πόροι είναι πεπερασμένοι και η προτεραιοποίηση των αμυντικών δαπανών εις βάρος άλλων αναπτυξιακών και κοινωνικών πολιτικών ενδέχεται να έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνική συνοχή.

Μια ακόμα σημαντική παράμετρος είναι η αντίδραση των αγορών και των οίκων αξιολόγησης. Η Ελλάδα, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στην πιστοληπτική της ικανότητα, εξακολουθεί να βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση. Η αύξηση του δημοσίου χρέους λόγω αμυντικών δαπανών, ακόμα και αν αυτές δεν συνυπολογίζονται επίσημα στο δημοσιονομικό έλλειμμα, μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς αξιολογήσεις, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού της χώρας και μειώνοντας τη δυνατότητά της να χρηματοδοτήσει άλλες κρίσιμες επενδύσεις.

Η Ελλάδα έχει αναμφίβολα ανάγκη από ισχυρή άμυνα, λόγω της γεωπολιτικής της θέσης και των υφιστάμενων απειλών. Ωστόσο, η εφαρμογή μιας πολιτικής ανεξέλεγκτης αύξησης των αμυντικών δαπανών μέσω μιας «ρήτρας διαφυγής» χωρίς αυστηρό πλαίσιο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Η χώρα θα πρέπει να σταθμίσει προσεκτικά τα οφέλη και τις επιπτώσεις, διασφαλίζοντας ότι οι αμυντικές της ανάγκες δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική της σταθερότητα.

#ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ_ΔΑΠΑΝΕΣ #ΡΗΤΡΑ_ΔΙΑΦΥΓΗΣ