Κατάρρευση κρατών και κυβερνήσεων - Η «εποχή των τεράτων»

06:59 12/12/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Όσο βρισκόμαστε σε φάση παγκόσμιας αναδιανομής θα συνεχίζονται οι πόλεμοι και η αστάθεια. Αυτό επιβάλλει να ενισχύσουμε τα δικά μας στηρίγματα και παράλληλα να διευρύνουμε τις σχέσεις με πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.

Ποιος περίμενε ότι ένα καθεστώς, σκληρό, απάνθρωπο και αυταρχικό, με ισχυρό στρατό και εσωτερικούς μηχανισμούς ελέγχου, με εξωτερική υποστήριξη από δυο μεγάλες χώρες (Ρωσία και Ιράν) που του παρείχαν αφειδώς στρατιωτική υποστήριξη, θα κατέρρεε μέσα σε δέκα μέρες;

Από την άλλη πλευρά, ένα αυταρχικό καθεστώς που ουσιαστικά στηριζόταν σε μια μόνο μειονότητα μέσα στην

κοινωνία, τους Αλαουίτες, που εκπροσωπούν το 10% του πληθυσμού, που καταπίεζε τους υπόλοιπους αλλά και όσους δεν το στήριζαν, υπήρχε περίπτωση να μην κινδυνεύσει;

Ένα καθεστώς που βρισκόταν σε καθεστώς οικονομικών κυρώσεων από τους Δυτικούς, που πιεζόταν από το Ισραήλ με συνεχείς βομβαρδισμούς στόχων, χωρίς ουσιαστική αντίδραση, δεν θα κινδύνευε κάθε στιγμή;

Το πολυφυλετικό κράτος όσο υπήρχε ηρεμία στην ευρύτερη περιοχή και η οικονομική κατάσταση ήταν σχετικά καλή, ελεγχόταν. Το συριακό ΑΕΠ ήταν σε ανοδική πορεία από το 1984 μέχρι το 2010. Όταν όμως οι παγκόσμιοι συσχετισμοί οξύνθηκαν, άρχισε ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση των τζιχαντιστών από την CIA με χρηματοδότηση από την Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, για να αποσταθεροποιηθεί το καθεστώς.

Το δόγμα αποσταθεροποίησης που εφαρμόσθηκε στο Αφγανιστάν, κατά των Σοβιετικών από την CIA και τους ουαχαμπίτες της Σαουδικής Αραβίας, μαζί με τον δεκαετή πόλεμο Ιράν-Ιράκ, την δεκαετία του ’80, βγήκε από τα συρτάρια και επανήλθε αυτή τη φορά για την Συρία.

Η Τουρκία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη των τζιχαντιστών. Βασική επιδίωξη ήταν η καθιέρωση της Τουρκίας σαν ηγέτιδας δύναμης στην Μέση Ανατολή, στο πρότυπο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με ιδεολογικό οδηγό την Μουσουλμανική Αδελφότητα και αιχμή τους σουνίτες της ευρύτερης περιοχής.

Το καθεστώς Άσσαντ αφού έδωσε μάχες ακόμη και μέσα στη Δαμασκό στη διάρκεια του εμφυλίου για να διασωθεί, φαίνεται ότι δεν πήρε τα μαθήματα της εξέγερσης του 2011 και του δεκαετούς σχεδόν εσωτερικού πολέμου.

Παρότι σώθηκε χάρις στη ρωσική αεροπορική βοήθεια, τους υποστηριζόμενους από τους Αμερικανούς Κούρδους, την Χεζμπολάχ, δεν κατάλαβε ότι η υποστήριξη από τον δικό του συριακό στρατό δεν αρκούσε και στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν αυτοί που έτρεχαν όπου εμφανίζονταν οι τζιχαντιστές με φάλαγγες τροχοφόρων οχημάτων και τα φώτα αναμμένα, κάνοντας περισσότερο θόρυβο παρά κανονικές μάχες.

Οι περισσότεροι δικοί του στρατιώτες ανήκαν στους σουνίτες και έβλεπαν με καλό μάτι τους σουνίτες τζιχαντιστές. Έτσι, άφησαν την δύσκολη δουλειά στους ξένους όταν δεν παραδίδονταν πρόθυμα. Το 2017 οι Κούρδοι στρίμωξαν τους τζιχαντιστές στο Ιντλίμπ, στο έλεος της γειτονικής Τουρκίας και η κυβέρνηση του Άσσαντ νόμισε ότι γλύτωσαν για πάντα.

Το 2018 οι Τούρκοι μαζί με κάποιους τζιχαντιστές που είχαν εκπαιδεύσει επιτέθηκαν στις Κουρδικές περιοχές της αυτόνομης Ροζάβα και κατέλαβαν κάποιες συνοριακές πόλεις.

(Η ιδιομορφία είναι ότι οι περισσότερες πόλεις των Κούρδων της Συρίας είναι συνοριακές με την Τουρκία).

Με το πάγωμα της κατάστασης το 2020, το καθεστώς Άσσαντ βρέθηκε με τις αγροτικές περιοχές της βόρειας Συρίας κατεχόμενες από του Κούρδους και τις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές κοντά στο Ιράκ, ελεγχόμενες από τους Αμερικανούς και τους Κούρδους. Επιπλέον η παλιά βιομηχανική περιοχή του Ιντλίμπ και του Χαλεπίου ήταν κατεχόμενες ή απειλούμενες. Οι παραλιακές και οι δυτικές περιοχές που κατοικούνταν κύρια από τους φιλοκυβερνητικούς Αλαουίτες, με ισχυρή ρωσική παρουσία στο λιμάνι της Ταρτούς και αεροπορική βάση στο Χμεϊμίμ/Λατάκεια δεν ήταν ικανές να ελέγξουν τι γίνεται στην αχανή χώρα. Ακόμη και οι Δρούζοι κοντά στην Ιορδανία είχαν αυτονομία και το δικαίωμα να έχουν όπλα ενώ υπήρχε ισραηλινή επιρροή μεταξύ τους.

Μετά το 2020 οι Ρώσοι αλλά και οι Ιρανοί πρότειναν να οργανώσουν και εκπαιδεύσουν τον στρατό του Άσσαντ. Αυτός αρνήθηκε νομίζοντας ίσως ότι έτσι κρατάει στη Συρία τους προστάτες του και τους έχει αναθέσει την άμυνά του. Έτσι ο συριακός στρατός έμεινε να υπηρετείται από στρατευμένους υποχρεωτικής θητείας εκ των οποίων οι περισσότεροι είχαν χάσει στον εμφύλιο πόλεμο συγγενείς και φίλους, από πυρά όλων των παρατάξεων αλλά κύρια από κυβερνητικά και πληρώνονταν το αντίστοιχο των 7 δολαρίων τον μήνα. Οι αξιωματικοί σαν κύριο προσόν είχαν την πειθαρχία στο καθεστώς και πληρώνονταν το αντίστοιχο των 40 δολαρίων τον μήνα. Ήταν στρατός προορισμένος να προστατέψει το καθεστώς, χωρίς οι ίδιοι να είναι μέρος των συμφερόντων του καθεστώτος.

Τα φαινόμενα που στη διάρκεια του εμφυλίου κατέρρεαν οι μονάδες με την εμφάνιση των τζιχαντιστών δεν μελετήθηκαν και δεν υπήρχε ηθικό ούτε κοινός κοινωνικός ή πατριωτικός σκοπός ενώ η διαφθορά και τα παράνομα χρήματα από τα σημεία ελέγχου στους δρόμους συμπλήρωναν το λιγοστό εισόδημα και καταντούσαν αυτοσκοπός για τους στρατιωτικούς και αστυνομικούς.

Το 1967 ο συριακός στρατός μπορεί να έχασε τα υψώματα του Γκολάν αλλά πολέμησε σκληρά. Τώρα είχε μειωμένη μαχητική ικανότητα από την έλλειψη κοινού σκοπού και την διαφθορά.

Η άθλια οικονομική κατάσταση ροκάνισε το ηθικό της κοινωνίας. Στο βιομηχανικό Χαλέπι έχουν ηλεκτρικό για μια ώρα την ημέρα.

Η αντικατάσταση της πρωτοκαθεδρίας του Ιράν σαν προστάτη των μουσουλμανικών περιοχών και η απομόνωση των σιιτών από τους σουνίτες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ήταν κύρια επιδίωξη του Ερντογάν, ειδικά μετά την ανατροπή του Μόρσι (2013) στην Αίγυπτο από το στρατιωτικό πραξικόπημα.

Ο Ερντογάν προσέγγισε μετά το 2016 τα κεντροασιατικά τουρκογενή κράτη με την κατασκευή τζαμιών και θρησκευτικών κέντρων. Προσέκρουσε όμως στην ρωσική αντίδραση και υποχώρησε. Στη συνέχεια βοήθησε το Αζερμπαιτζάν για την κατάληψη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τώρα βρήκε την ευκαιρία και έγινε δύναμη επιρροής στη Συρία. Οι στόχοι της όμως δεν περιορίζονται μέχρι εκεί. Η κεντρική Ασία, οι χώρες του Κόλπου και η επιστροφή των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο και στις χώρες του Μαγκρέμπ είναι στα σχέδιά της.

Δεν ξέρουμε βέβαια αν η ισχυροποίηση της Τουρκίας θα φοβίσει τις χώρες αυτές και θα τις στρέψει κοντά στο Ιράν και στην Κίνα ή θα τις φοβίσει και θα τις υποτάξει στην Τουρκία μέσω της Αμερικανικής επιρροής.

Η στρατιωτική πολιτική της Ρωσίας στην Συρία και ο ρόλος της στη διάρκεια του εμφυλίου για την επίτευξη της νίκης επί των τζιχαντιστών και από την άλλη ο ρόλος της Κίνας στην προσέγγιση των χωρών του Κόλπου με το Ιράν, έχουν ήδη αντιστραφεί.

Το Ιράν έχασε τους συμμάχους-proxies Χεζμπολάχ και Χαμάς και κινδυνεύει να γυρίσει στην εποχή της αντιπαράθεσης με τις χώρες του Κόλπου ή στη συμμαχία με την Τουρκία.

Η συνεργασία της Τουρκίας με την Ρωσία κινδυνεύει να εγκαταλειφθεί. Οι ισορροπίες ανατράπηκαν. Τα προσωπεία έπεσαν. Έφτασε η εποχή της απροκάλυπτης αντιπαράθεσης και της σύγκρουσης των ωμών συμφερόντων.

Η αδύναμη Ιορδανία με σουνιτικές και σιιτικές μειονότητες ελπίζει στην δυτική βοήθεια. Έχει γίνει όμως ο χώρος όπου το Ισραήλ σπρώχνει τους Παλαιστίνιους της Δυτικής όχθης και μαζί φυσικά την αποσταθεροποίηση.

Το Ιράκ με σιιτική μειονότητα και σιιτικές μεραρχίες ενταγμένες στον κανονικό στρατό του, προσπαθεί να αντέξει. Ενισχύθηκε αυτές τις μέρες με μια τεθωρακισμένη μεραρχία του συριακού στρατού που κατέφυγε οργανωμένα στο Ιράκ.

Οι Κούρδοι ήδη πιέζονται από τους Τούρκους στο Μανμπίζ (προγεφύρωμα δυτικά του Ευφράτη) και ελπίζουν ότι θα τους αφήσουν τουλάχιστον τα εδάφη ανατολικά του Ευφράτη.

Το Ισραήλ έκοψε τις γραμμές εφοδιασμού της Χεζμπολάχ από το Ιράν και ελπίζει να πάρει βοήθεια από τους Αμερικανούς για να κτυπήσουν μαζί τις υποδομές του και να το αποδυναμώσουν παραπάνω. Ο Νετανυάχου με την στήριξη του λόμπυ στην αμερικανική Βουλή και την ακροδεξιά στη χώρα του, επιμένει ότι «θα αλλάξει το τοπίο της Μ. Ανατολής». Η εισβολή στην μεθοριακή περιοχή της Συρίας είναι δείγμα των προθέσεών του.

Η Τουρκία καθιερώθηκε σαν περιφερειακή δύναμη. Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει, μαζί με την Δύση, ότι τα όνειρά της θα περιοριστούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Όμως μια ανερχόμενη αστική τάξη και ένα κράτος με ανερχόμενο εργατικό και επιστημονικό ανθρώπινο δυναμικό ψάχνει νέους πόρους και ζωτικό χώρο. Δεν φτιάχνει πολεμικό ναυτικό και αεροπορία για την Συρία. Φτιάχνει ισχύ για όλη της περιοχή.

Ακόμη και οι ισλαμιστές νικητές της HTS επιμένουν ότι δεν θέλουν άλλο πόλεμο και προσπαθούν να καθησυχάσουν την Δύση ότι στόχος τους ήταν μόνο η εκδίωξη του Άσσαντ. Κάτι για το οποίο ο Ερντογάν δεν συμφωνεί επειδή οι φιλοδοξίες του είναι ευρύτερες.

Στη χώρα μας η Δεξιά ψάχνει ευκαιρίες οικονομικής συνεργασίας ακόμη και στο Αιγαίο και στην Ν.Α. Μεσόγειο, σε μια προσπάθεια κατευνασμού της Τουρκίας. Αναλώνεται σε «μεγαλοπρεπή» εξοπλιστικά ενώ αδιαφορεί για την στοιχειώδη άμυνα των νησιών και της Θράκης, η οποία σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργού κ. Δένδια είναι σοβαρά αποδυναμωμένη.

Από την άλλη, μέρος της Αριστεράς είναι παρασυρμένο από την φιλοευρωπαϊκή παραλυσία και πιστεύει ότι θα έρθει η εποχή των «αγγέλων», της επουράνιας ειρήνης και αδελφοσύνης των λαών, χωρίς να αλλάξει το υπάρχον σύστημα.

Στην καρδιά της Ευρώπης καταρρέουν η μια μετά την άλλη οι κυβερνήσεις των ισχυρών κρατών. Οι λαοί δεν τις εμπιστεύονται γιατί εξυπηρετούν τα συμφέροντά μόνο μιας χούφτας οικονομικών ολιγαρχών.

Οι δικτατορίες στην περιφέρεια καταρρέουν αλλά και οι κοινοβουλευτικά εκλεγμένες κυβερνήσεις επίσης. Η αιτία είναι κοινή. Αναντιστοιχία με τα λαϊκά συμφέροντα.

Στις κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες ανεβαίνουν ακροδεξιές ή αυταρχικές κυβερνήσεις (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ν. Κορέα, Ουγγαρία). Στις δικτατορίες της περιφέρειας αλωνίζουν ξένοι παράγοντες (Καύκασος, Μ. Ανατολή). Στους ενδιάμεσους (Ρουμανία, Μολδαβία, Γεωργία) επικρατεί αστάθεια. Στα κομβικά κράτη, στα όρια της αντιπαράθεσης, τα όπλα κάνουν πολιτική (Ουκρανία, Συρία). Όλα τα χαρακτηριστικά της ρευστότητας σε εποχή παγκόσμιας αναδιανομής ή αλλιώς η εποχή των «τεράτων».

Η Ε.Ε. ονειρεύεται επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη μέσω της «οικονομίας πολέμου», για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένους κύκλους της εμπορίας και κατασκευής όπλων, σε βάρος των κοινωνικών προγραμμάτων και της πραγματικής ανάπτυξης.

Τώρα που ο δεξιός νεοφιλελευθερισμός αποκάλυψε το απάνθρωπο πρόσωπό του και χρειάζεται αλλαγή σε φιλολαϊκή κατεύθυνση η Αριστερά βουλιάζει μέσα στην απροσδιοριστία των σκοπών της (ατομικές ελευθερίες αντί συλλογικές, ανισότητες αντί εκμετάλλευση, δικαιοσύνη στα άτομα αντί κοινωνική, αυτοπροσδιορισμοί αντι ποιος είναι με ποιόν, κ.α.).

Η «ειρήνη» του πασιφισμού και ο κατευνασμός (από τα Αριστερά) και της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής οικονομίας (από τα Δεξιά) έχουν διαφορετική ρίζα αλλά το ίδιο αποτέλεσμα. Οδηγούν και οι δυο στην εκμετάλλευση από τους ισχυρούς και στον πόλεμο.

Ξεχνούν όλοι τους ότι όσο υπάρχουν ιμπεριαλιστικά συμφέροντα θα υπάρχει ανάγκη οι λαοί να προστατεύουν τα σπίτια τους και το κράτος τους. Το «σφάξε αγά μου ν’ αγιάσω» είναι ανοησία.

Όσο βρισκόμαστε σε φάση παγκόσμιας αναδιανομής θα συνεχίζονται οι πόλεμοι και η αστάθεια. Αυτό επιβάλλει να ενισχύσουμε τα δικά μας στηρίγματα και παράλληλα να διευρύνουμε τις σχέσεις με πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.

(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)

#ΡΩΣΙΑ #ΙΡΑΝ #ΗΠΑ #ΡΕΤΖΕΠ_ΤΑΓΙΠ_ΕΡΝΤΟΓΑΝ #ΣΥΡΙΑ #ΤΟΥΡΚΙΑ