Ο Λυσίας και η Μπαρτσελόνα

08:07 11/1/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Η εξαίρεση της Μπαρτσελόνα δεν είναι μοναδική. Ομάδες – οικονομικοί κολοσσοί, όπως η Παρί Σεν Ζερμέν και η Μάντσεστερ Σίτι, έχουν αποφύγει βαριές τιμωρίες από εθνικές ή διεθνείς ποδοσφαιρικές αρχές, παρά το γεγονός ότι συστηματικά παραβαίνουν το FFP.

«Kαὶ τοῖς μὲν ἰσχυροῖς ἐγχωρεῖ μηδὲν αὐτοῖς πάσχουσιν, οὓς ἂν βουληθῶσιν, ὑβρίζειν, τοῖς δὲ ἀσθενέσιν οὐκ ἔστιν οὔτε ὑβριζομένοις ἀμύνεσθαι τοὺς ὑπάρξαντας οὔτε ὑβρίζειν βουλομένοις περιγίγνεσθαι τῶν ἀδικουμένων».

(Μετάφραση: «Και στους ισχυρούς βέβαια είναι

δυνατό, χωρίς αυτοί να παθαίνουν τίποτα, να αδικούν όποιους θέλουν, στους αδυνάτους όμως δεν είναι δυνατόν ούτε, όταν αδικούνται, να αποκρούουν αυτούς που έκαναν την αρχή της αδικίας ούτε όταν θέλουν να αδικούν, να επικρατήσουν στους αδικουμένους»). – Λυσίας, «Λόγος υπέρ του αδυνάτου»

Ήδη, από το 403 π.Χ., ο Λυσίας είχε αναδείξει το πόσο ταξική είναι, εν τέλει, η Δικαιοσύνη και είχε αποδείξει ότι, τόσο σε ό,τι αφορά την ουσιαστική διάστασή του, όσο και σε ό,τι αφορά τη δικονομία, το Δίκαιο μόνο… δίκαιο δεν είναι… Στο τέλος της ημέρας, εκείνος που ευνοείται είναι ο πιο ισχυρός, «διότι οι μεν πλούσιοι με τα χρήματά τους εξαγοράζουν τους κινδύνους, οι δε πτωχοί αναγκάζονται να φέρονται φρονίμως ένεκα της φτώχειας τους».

Πώς συνδέονται αυτά με το ποδόσφαιρο;

Ήδη, από το 2010, η ΟΥΕΦΑ έχει υιοθετήσει έναν κανονισμό, βάσει του οποίου, οι ομάδες που συμμετέχουν στις διοργανώσεις της θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις του «Financial fair play» (FFP). Δηλαδή, θα πρέπει να τηρούν ένα σύνολο κανόνων, βάσει των οποίων οι ισολογισμοί των club θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι. Και όταν δεν είναι, ανάλογα με το μέγεθος της παράβασης, επιβάλλονται ποινές, όπως απαγόρευση μεταγραφών ή ακόμα και αποκλεισμός από τις διοργανώσεις, μέχρι να επιστρέψουν οι… λογαριασμοί στα προβλεπόμενα επίπεδα.

Επομένως, για όλες τις ομάδες, ισχύει (θεωρητικά τουλάχιστον) ότι το σύνολο των εξόδων που αφορά τις μεταγραφές, αλλά και τις αμοιβές των ποδοσφαιριστών, θα πρέπει να καλύπτεται από τα έσοδά τους. Το σκεπτικό της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου ήταν ότι η τήρηση του κανόνα των ισοσκελισμένων ισολογισμών εξασφαλίζει το δίκαιο του αθλητικού ανταγωνισμού.

Ο απώτερος στόχος της ΟΥΕΦΑ ήταν να επιβληθεί περιορισμός στις αποδοχές των ποδοσφαιριστών, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δε θα επέτρεπε της επιλογή ενός salary cap. Παράλληλα, η ευρωπαϊκή ομοσπονδία επεδίωκε τον περιορισμό των παράλογων ποσών που δαπανούνται για μεταγραφές, αλλά και να ενθαρρύνει τις ομάδες να επενδύσουν σε νέους ταλαντούχους ποδοσφαιριστές, οι οποίοι, όπως είναι λογικό, στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας τους λαμβάνουν χαμηλότερες αποδοχές. Στην πορεία των χρόνων η OΥΕΦΑ υποχρέωσε και τις εθνικές ομοσπονδίες να κάνουν έλεγχο στα οικονομικά των ομάδων.

Η υπόθεση Όλμο

Στην πορεία, ωστόσο, οι ποδοσφαιρικές αρχές, έριξαν νερό στο κρασί τους. Το FFP άρχισε να εφαρμόζεται, αλλά με εξαιρετικά ελαστικό τρόπο. Ο κύριος λόγος ήταν ότι η εισροή κεφαλαίων εκτός Ευρώπης (κυρίως από αραβικές χώρες), είτε για αγορά ολόκληρων ομάδων, είτε (στη συνέχεια) για μεταγραφές ποδοσφαιριστών, έλυσε πολλά οικονομικά προβλήματα των ευρωπαϊκών club. Παράλληλα, ήταν ξεκάθαρο, ότι τα πιο δημοφιλή σωματεία είχαν και πολιτικά ερείσματα και, επομένως, η τιμωρία τους είχε και πολιτικό κόστος.

Το τελευταίο παράδειγμα εξαιρέσεων από το FFP είναι η είναι η «υπόθεση Όλμο», που συγκλονίζει την ισπανική ποδοσφαιρική κοινότητα, ήδη από τις αρχές του περασμένου Δεκέμβρη.

Συγκεκριμένα, η ισπανική ποδοσφαιρική λίγκα (“La Liga”) και η Ισπανική ποδοσφαιρική ομοσπονδία (RFEF) αρνήθηκαν να εγγράψουν στα μητρώα τους, για το έτος 2025, τους ποδοσφαιριστές της Μπαρτσελόνα Ντάνι Όλμο και Παού Βίκτορ, διότι η δημιφιλής ομάδα της Καταλονίας δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του FFP. Oι «Μπλαουγράνα», εδώ και αρκετά χρόνια, αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς προσπαθούν να περιορίσουν υπέρογκα χρέη (σχεδόν 1 δισ.). Γι’ αυτό το λόγο, το 2021, υποχρεώθηκαν να μην ανανεώσουν το συμβόλαιο του Μέσι, ο οποίος μετακόμισε στην Παρί Σεν-Ζερμέν, ενώ προχώρησαν σε διαπραγματεύσεις με πολλούς από τους ποδοσφαιριστές του δυναμικού τους, προτείνοντας σημαντικές μειώσεις στις αποδοχές τους. Όσοι αποδέχθηκαν παρέμειναν στην ομάδα. Οι υπόλοιπο παραχωρήθηκαν. Παράλληλα, για να μειώσει τις αμοιβές των παικτών, η Μπαρτσελόνα αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει νέους παίκτες, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από την ακαδημία ποδοσφαίρου της, την περίφημη «Μασία». Κάποιοι ήδη, είναι πρωταγωνιστές σε ανώτατο επίπεδο και μαγεύουν με τις επιδόσεις τους στο γήπεδο.

Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των Καταλανών, τα οικονομικά στοιχεία του club δεν τους επέτρεπαν να δικαιολογήσουν την παρουσία στο ρόστερ του Όλμο και του Βίκτορ. Έτσι, οι ισπανικές ποδοσφαιρικές αρχές απέρριψαν την ανανέωση της εγγραφή τους στα μητρώα, για το έτος 2025. Η Μπαρτσελόνα πρόσβαλε την απόφαση, Στις αρχές του έτους, η αθλητική δικαιοσύνη τους έκανε το «δώρο» της αποδοχής των παικτών και της κανονικής συμμετοχής τους στις τάξεις της ομάδας. Ακούγεται ότι, για τη λήψη της απόφασης, υπήρξαν ακόμα και κυβερνητικές παρεμβάσεις. Όπως ήταν φυσικό, οι περισσότερες ομάδες του ισπανικού πρωταθλήματος αντέδρασαν.

Η εξαίρεση της Μπαρτσελόνα δεν είναι μοναδική. Ομάδες – οικονομικοί κολοσσοί, όπως η Παρί Σεν Ζερμέν και η Μάντσεστερ Σίτι, έχουν αποφύγει βαριές τιμωρίες από εθνικές ή διεθνείς ποδοσφαιρικές αρχές, παρά το γεγονός ότι συστηματικά παραβαίνουν το FFP.

Η ανοχή που επιδεικνύεται δεν είναι τυχαία. Τα αραβικά πετροδόλαρα, τα οποία έχουν κρατική προέλευση, συχνά – πυκνά, επιλύουν τα προβλήματα ρευστότητας που κατά καιρούς διαπιστώνονται. Οι Άραβες μεγιστάνες εξαγοράζουν έμμεσα το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, αλλά και άλλα αθλήματα, όπως το μπάσκετ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το φετινό ιταλικό Super cup ποδοσφαίρου έγινε στο Ριάντ και το ισπανικό διεξάγεται στην Τζέντα. Το final-4 της Ευρωλίγκας στο μπάσκετ, θα γίνει στο Αμπού Ντάμπι. Φαίνεται ότι μαζί με τις διοργανώσεις, τις ομάδες και τους παίκτες, το χρήμα «εξαγοράζει» και τις δικαστικές αποφάσεις.

Ο Λυσίας παίζει μπάλα

Προφανώς, ο Λυσίας δε γνώριζε ούτε το ποδόσφαιρο, ούτε το μπάσκετ. Ήξερε όμως… μπάλα. Και γι’ αυτό, σχεδόν 2.500 χρόνια μετά, δικαιώνεται: Το δίκαιο του πιο ισχυρού εξακολουθεί να επικρατεί… Και, μεταξύ μας, θα ήταν παράλογο αν αυτό που συμβαίνει εδώ και χιλιετίες, να έβρισκε εξαίρεση στο χώρο του αθλητισμού. Άλλωστε, μπροστά στις υπόλοιπες αδικίες, που βιώνει η σύγχρονη ανθρωπότητα, η επικράτηση του νόμου του ισχυρού στον αθλητισμό, είναι απλώς μία παρωνυχίδα.

Την ώρα που παιδιά, λιμοκτονούν… Την ώρα που άμαχοι δολοφονούνται από επίσημη κρατική βία, χωρίς την παραμικρή αντίδραση της διεθνούς κοινότητας… Την ώρα που το διεθνές δίκαιο παραβιάζεται κατάφορα... το να αναφέρεται κανείς στην παραβίαση του financial fair play είναι αστείο.

Απλώς, στο πλαίσιο της καθημερινότητας, που, ούτως ή άλλως συνεχίζεται, ίσως να έχει νόημα να επισημάνει κάποιος ότι η μη τήρηση των κανόνων αλλοιώνει και το αθλητικό αποτέλεσμα. Όπου η έννοια «κανόνας» περιλαμβάνει τους κανόνες εντός και εκτός παιδιάς. Για παράδειγμα, η παρουσία ενός αμερόληπτου διαιτητή δεν εξασφαλίζει μόνο την τήρηση του «ευ αγωνίζεσθαι», αλλά αποτελεί και εγγύηση ενός καλού και συναρπαστικού αγώνα, με αβέβαιο αποτέλεσμα. Η πιθανότητα της έκπληξης, της ήττας της πιο δυνατής ομάδας και της νίκης από την πιο αδύνατη θα καθιστούν πάντοτε έναν αγώνα ομορφότερο. Και στο τέλος της ημέρας, η δίκαιη επικράτηση του αγωνιστικά πιο ισχυρού κατά τη συγκεκριμένη ημέρα και όχι εκείνου που εμφανίζεται πιο ισχυρός πριν από το εναρκτήριο λάκτισμα, αυξάνει και τη δημοφιλία του αθλήματος. Αντιθέτως, η συστηματική προσπάθεια να ευνοηθεί ο πιο ισχυρός, είτε εντός είτε εκτός γηπέδου, απομακρύνει τους υγιείς φιλάθλους, ανεξάρτητα από την ομάδα που υποστηρίζουν.

Στις μέρες μας, ο επαγγελματικός αθλητισμός είναι πολύ πιο σύνθετο φαινόμενο. Η ανάγκη της τήρησης των κανόνων δεν εξαντλείται στην αμεροληψία των διαιτητών, αλλά αφορά και ένα ευρύ φάσμα εξωγηπεδικών κανόνων, όπως είναι και το FFP, αλλά και άλλοι κανόνες που αφορούν στην ύπαρξη υποδομών, στη συμπεριφορά των παραγόντων των ομάδων κ.λπ. Εν τέλει, η αυστηρή τήρηση των προϋποθέσεων αυτών διασφαλίζει και την πρόοδο του αθλήματος, αλλά και τη μεγαλύτερη εμπορικότητά του.

Σε κάθε περίπτωση, ο Λυσίας παραμένει διαχρονικός και επίκαιρος. Και η επικαιρότητά του θα διαπιστώνεται από τα πιο μεγάλα και τα πιο σημαντικά, μέχρι τα πιο ασήμαντα. Όπως, ας πούμε η εγγραφή ενός ποδοσφαιριστή στα μητρώα μίας ομοσπονδίας, ένα ανύπαρκτο πέναλτι ή μία κόκκινη κάρτα εις βάρος μίας επαρχιακής ομάδας σε ένα ματς με αντίπαλο κάποιν «μεγάλο».

Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ / Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών – CIES –FIFA