Ο Ολυμπιακός, ο Πειραιάς, οι μεγάλοι αγώνες που δεν δόθηκαν στα γήπεδα, οι εκτελέσεις παικτών του και οι διώξεις

06:54 28/12/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Η αληθινή ιστορία του Ολυμπιακού μέσα από το βιβλίο «Ένας Θρύλος με πολλά πρόσωπα», Εκδόσεις «ΤΟΠΟΣ»- Μια συγκλονιστική συνέντευξη με τον συγγραφέα του βιβλίου Σπύρο Αλεξίου.

Γιατί ο Ολυμπιακός ήταν «ομάδα της εργατικής τάξης»; Πώς η κυρίαρχη τάξη παρενέβη ιδεολογικά στο ποδόσφαιρο το οποίο είχε κατακτήσει πλατιά λαϊκά στρώματα; Ποιοι ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού

και άλλων ομάδων εκδιώχτηκαν λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων; Ποιοι εξορίστηκαν από το καθεστώς και ποιοι εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς; Τι συνέβη με τον Μπούκοβι και το Γιούτσο; Πότε δόθηκε ο φιλικός αγώνας Ολυμπιακού και Α΄ και Γ΄ Τάγματος Μακρονήσου, με τη μισή ομάδα να αποτελείται από εξόριστους ποδοσφαιριστές της ομάδας του Πειραιά, μεταξύ των οποίων ο θρυλικός Γιώργος Δαρίβας; Ποια σύγκρουση των διεθνών ποδοσφαιριστών του Ολυμπιακού με την ΕΠΟ και το μετεμφυλιακό κράτος έγινε ταινία από τον σκηνοθέτη Βασίλη Γεωργιάδη και τον συγγραφέα Ιάκωβο Καμπανέλλη έχοντας ως κεντρικό πρόσωπο τον αρχηγό Αντρέα Μουράτη; Ποια ήταν η σχέση του Ολυμπιακού με τη χούντα και γιατί έφυγε ο Γουλανδρής;

Τα ερωτήματα αυτά και πολλά άλλα απαντά με συνέντευξή του στο Dnews o Σπύρος Αλεξίου, συγγραφέας του βιβλίου «Ένας Θρύλος με πολλά πρόσωπα-100 χρόνια Ολυμπιακός», που κυκλοφορεί από τις -πολύ ανεβασμένες είναι αλήθεια τελευταία- Εκδόσεις «Τόπος».

Ο συγγραφέας Σπύρος Αλεξίου

«Ένας Θρύλος με πολλά πρόσωπα» είναι ο τίτλος του -όντως πρωτοποριακού- βιβλίου σας που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «Τόπος». Μιλάτε για το ποδόσφαιρο, ποιες κοινωνικές συνθήκες το γέννησαν;

Το ποδόσφαιρο δημιουργήθηκε, με τη μορφή του οργανωμένου παιχνιδιού στην Αγγλία, ως αποτέλεσμα της στροφής προς την άθληση, που έφεραν στην επιφάνεια οι κοινωνικές συνθήκες στις νέες βιομηχανικές κοινωνίες, οι νέες συνθήκες παραγωγής και κατοικίας είχαν το στοιχείο της ομαδικής εργασίας και συνύπαρξης. Οι κοινωνίες γίνονταν όλο και πιο βαθιά ταξικές και αυτό ενστικτωδώς ενίσχυε ό,τι εμπεριείχε το στοιχείο της σύγκρουσης· οι πολυσχιδείς αντιθέσεις που γεννούσε ή έφερνε στην επιφάνεια ο ραγδαία αναπτυσσόμενος καπιταλισμός έψαχναν χώρους να εκφραστούν.

Η συγκρότηση ποδοσφαιρικών ομάδων, οι αγώνες και οι αντιπαλότητες που γεννούσαν πρόσφεραν τον χώρο αυτόν. Ο κλασικός αθλητισμός θα αποτελέσει την κορωνίδα του «Ολυμπιακού πνεύματος», της ρομαντικής –και τόσο ψεύτικης– «ευγενούς άμιλλας», την αντανάκλαση του «ελευθέρου και υγιούς ανταγωνισμού» της αστικής κοινωνίας. Θα γίνει αξία και χόμπι της καλής κοινωνίας. Αντίθετα, το ποδόσφαιρο θα διαδοθεί σε όλον τον κόσμο, γεωγραφικά και ταξικά, σαν τη φωτιά σε στρώμα από ξερά χόρτα, σε εργατικές μάζες έτοιμες να το υποδεχτούν.

Ήταν ο Ολυμπιακός ομάδα – γέννημα της εργατικής τάξης;

Για να απαντήσουμε πρέπει να πούμε δύο λόγια για τον Πειραιά. Μετά το 1840 αναπτύχθηκε ραγδαία, θεωρήθηκε πρότυπη βιομηχανική πόλη, το «Μάντσεστερ της Ελλάδας». Η συγκρότηση της μεγαλοαστικής τάξης και ο έλεγχος της πόλης ακολουθήθηκαν, στις αρχές του 20ου αιώνα, από την «αθηναϊκή στροφή» της και την εγκατάλειψή του Πειραιά, την παράδοση της πόλης στα ανομοιογενή μεσαία στρώματα, που κατέφυγαν στην εσωστρέφεια και στον τοπικισμό, και στα λαϊκά στοιχεία, μείγμα νομιμότητας και περιθωρίου. Το «Μάντσεστερ» μετατράπηκε σε «Σικάγο της Ελλάδας». Αυτό το κοινωνικό κενό θα κληθεί να καλύψει ο Ολυμπιακός και θα εκφράσει όλες αυτές τις αντιφατικές τάσεις, θα ποτιστεί με την υποβόσκουσα οργή απέναντι στο (συχνά απροσδιόριστο) κατεστημένο και μια ολόκληρη κοινωνία θα τον επιφορτίσει με την αποστολή να ξαναδώσει στον Πειραιά τη χαμένη του περηφάνια.

Τα εργατικά στρώματα, αλλά και οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που εγκαταστάθηκαν μαζικά στις δυτικές παρυφές της πόλης φλέρταραν έντονα με το κοινωνικό περιθώριο ή μαζικά στρατεύονταν στο ανερχόμενο λαϊκό και κομμουνιστικό κίνημα. Σε κάθε περίπτωση, το επίπεδο οργάνωσης και συνείδησης τους δεν επίτρεπε τη λήψη αθλητικών πρωτοβουλιών, όπως συνέβη σε άλλες χώρες, όμως αγκάλιασαν και καθόρισαν τον χαρακτήρα του Ολυμπιακού, παρόλο που δημιουργήθηκε από το εναπομείναν κομμάτι των μεσοαστών του Πειραιά. Τα λαϊκά στρώματα βίωναν την ανάγκη της νίκης απέναντι «σε ό,τι τους έκαιγε, σε ό,τι τους έτρωγε την ψυχή», κι ας μην μπορούσαν, συνήθως, να κατονομάσουν αυτό που μισούσαν.

Έχετε έναν υπότιτλο «ποδόσφαιρο και πολιτική» στην εξιστόρηση της δεκαετίας του 1930-40. Πώς εκφράστηκε αυτή η σύνδεση;

Στη δεκαετία του 1930 το ποδόσφαιρο έχει κατακτήσει πλατιά κοινωνικά στρώματα και – φυσιολογικά – αποτελεί πεδίο ιδεολογικής παρέμβασης της κυρίαρχης τάξης. Έκφραση ήταν η απόφαση για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1930. Ο στόχος του παλιού αθλητικού κατεστημένου για περιθωριοποίηση του ποδοσφαίρου είχε αποτύχει και πλέον η διαμάχη αφορούσε τον έλεγχό του. Οι διοργανώσεις συνδέθηκαν με τις κυρίαρχες πολιτικές τάσεις. Στη δεκαετία του 1930 ανερχόμενο ρεύμα είναι ο φασισμός.

Το Π.Κ. του 1934 διοργανώθηκε από την Ιταλία του Μουσολίνι που στόχευε σε έναν «Ρωμαϊκό θρίαμβο», επιβεβαίωση των φασιστικών, ρατσιστικών ιδεολογημάτων, εννοείται με κάθε μέσο. Τα στελέχη της FIFA γνώριζαν τις προθέσεις του «Ντούτσε», όμως τα αστρονομικά ποσά που διατέθηκαν για τη διοργάνωση έκαμψαν τις όποιες αντιρρήσεις. Άλλωστε τα στελέχη αυτά κινούνταν στις ίδιες ιδεολογικές διαδρομές. Ήταν λογικό ο δρόμος της Ιταλίας να στρωθεί με ροδοπέταλα: πρόγραμμα, διαιτησίες και βέβαια «τυχαίες» βατές κληρώσεις, οπότε ο πρώτος αντίπαλος «τυχαία» βρέθηκε να είναι ο πιο αδύναμος, δηλαδή η… Ελλάδα! Αν και τυπικά οι αγώνες ήταν διπλοί, διεξήχθη μόνο ένας, στο Μιλάνο. Η ρεβάνς δεν διεξήχθη, η Ε.Π.Ο. δέχθηκε ένα «δώρο» 50.000 λιρετών (οι φήμες μιλούσαν για πολύ μεγαλύτερο ποσό) και …αποσύρθηκε! Τελικά, με σκανδαλώδη εύνοια της διαιτησίας, η Ιταλία κατέκτησε το Κύπελλο και ο Μουσολίνι απόλαυσε τον θρίαμβό του.

Στην Ελλάδα υπήρξαν αντίστοιχα παραδείγματα, όπως η περίπτωση του σπουδαίου ποδοσφαιριστή του ΠΑΟ, Άγγελου Μεσσάρη. Τo 1931 σόκαρε το ελληνικό ποδόσφαιρο, καθώς ανακοίνωσε την απόσυρσή του σε ηλικία μόλις είκοσι ενός ετών. Είχε όνειρο να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο, όμως – περιέργως - απέτυχε και τις τρεις φορές που έδωσε εξετάσεις. Ο Απόστολος Νικολαΐδης, ο ισχυρός παράγων του ΠΑΟ και ακραιφνής «εθνικόφρων», του διευκρίνισε πως δεν υπήρχε περίπτωση να μπει στο Πολυτεχνείο ούτε να συνεχίσει στην ομάδα αν δεν διόρθωνε ένα… μικρό ελάττωμά του: ο Μεσσάρης ήταν μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και την επιλογή του αυτή δεν τη διαπραγματευόταν.

Οι διαδρομές αυτές ήταν αμφίδρομες: μέλη της θρυλικής οικογένειας των Ανδριανόπουλων, που αποτέλεσαν το θεμέλιο του Ολυμπιακού, ήδη από τη δεκαετία αυτή ενεπλάκησαν στα κοινά και κατέλαβαν υψηλές θέσεις τόσο στον κρατικό μηχανισμό όσο και στις αθλητικές δομές. Οι αποφάσεις τους είχαν συχνά ως κριτήριο τις επιλογές της εξουσίας και λιγότερο το συμφέρον του Ολυμπιακού ή – πολύ περισσότερο – τα λαϊκά συμφέροντα. Ενδεικτικά αναφέρουμε την περίοδο 1938 -1939: ο Ολυμπιακός θα αδικηθεί κατάφωρα και οι φίλαθλοι του στράφηκαν και κατά της διοίκησης -και κυρίως του αντιπρόεδρου της ομάδας Γιάννη Ανδριανόπουλου – που ουσιαστικά δεχόταν αδιαμαρτύρητα τον πόλεμο κατά του Ολυμπιακού. Η παθητική στάση της διοίκησης του Ολυμπιακού εντασσόταν στο πλαίσιο όχι μόνο της αθλητικής, αλλά και της πολιτικής νομιμοφροσύνης απέναντι στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου.

«Δεκαετία 1940: Οι μεγάλοι αγώνες δεν δόθηκαν στα γήπεδα», γράφετε. Πού δόθηκαν και ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές;

Στη δεκαετία του 1940 η κοινωνία δεν είχε, φυσικά, στις προτεραιότητές της το ποδόσφαιρο. Ο πόλεμος, η Κατοχή και ο αντιφασιστικός αγώνας, η «λευκή τρομοκρατία» κατά των αγωνιστών της αντίστασης και τέλος ο Εμφύλιος συνέθεσαν ένα σκηνικό στο οποίο ελάχιστα χωρούσε το ποδόσφαιρο. Φίλαθλοι και αθλητές, στράφηκαν –ευλόγως– στη μάχη της επιβίωσης και ένα αξιόλογο τμήμα του και στη μάχη της αντίστασης ενάντια στους Ναζί, εντασσόμενο στις πατριωτικές οργανώσεις, προπάντων στο ΕΑΜ. Ας αναφέρουμε χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Στην Αλβανία πολέμησαν και τραυματίστηκαν σοβαρά οι διεθνείς «ερυθρόλευκοι» Χριστόφορος Ράγγος, Νίκος Γρηγοράτος, Λεωνίδας Ανδριανόπουλος και Αχιλλέας Γραμματικόπουλος. Έχασαν τη ζωή τους οι Νίκος Σωτηριάδης και Γιώργος Βατίκης του ΠΑΟΚ, ο Μίμης Πιερράκος του ΠΑΟ, ο Κυριάκος Μπυραντζούλης του Ολυμπιακού Βόλου. Στην κατοχή, με πρωτοβουλία διακεκριμένων αθλητών του στίβου, όπως του Γρηγόρη Λαμπράκη, του Ρένου Φραγκούδη, του Γιάννη Σκιαδά, του Ηλία Μισαηλίδη, συγκροτήθηκε η «Ένωση Ελλήνων Αθλητών» που ανέπτυξε πλούσια κοινωνική και αντιστασιακή δράση. Στην Ένωση εντάχθηκαν και πολλοί ποδοσφαιριστές, όπως ο Βαγγέλης Χέλμης του Ολυμπιακού, ο Κλεάνθης Μαρόπουλος της ΑΕΚ κ.α.

Ποδοσφαιρικές ομάδες που συγκέντρωναν χρήματα και τρόφιμα για τους τραυματίες του αγώνα συγκρότησε και η ΕΠΟΝ. Στην ομάδα της ΕΠΟΝ του Πειραιά συμμετείχε ο διεθνής ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας, ήδη αξιωματικός του ΕΛΑΣ Πειραιά, και πολλοί ακόμη ερυθρόλευκοι όπως οι Ανδρέας Μουράτης, Διονύσης Γεωργάτος, Μίμης Αποστολόπουλος, Γ. Φερέμης κ.α. Ο Γόδας και ο Μουράτης θα πάρουν μέρος και σε μία κορυφαία στιγμή της Αντίστασης, στην περίφημη «Μάχη της Ηλεκτρικής» στο Κερατσίνι. Στα Δεκεμβριανά, στις συγκρούσεις με τους συνεργάτες των Ναζί, θα χάσει τη ζωή του ο διεθνής ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Μιχάλης Αναματερός ενώ το 1948, στις φυλακές της Κέρκυρας, θα εκτελεστεί ο Νίκος Γόδας. Αρνήθηκε να υπογράψει «δήλωση» ενώ εκτελέστηκε φορώντας τη φανέλα του Ολυμπιακού, όπως ήταν η τελευταία του επιθυμία.

Σημαντική στιγμή ήταν ο φιλικός αγώνας που δόθηκε στις 26 Γενάρη του 1949 μεταξύ του πρωταθλητή Ολυμπιακού και της μικτής ποδοσφαιρικής ομάδας του Α΄ και του Γ΄ Τάγματος Μακρονήσου. Ο αγώνας έμοιαζε με … «εσωτερικό διπλό» του Ολυμπιακού καθώς η μισή ομάδα των εξόριστων αποτελούνταν από ποδοσφαιριστές του, όπως ο θρυλικός Γιώργος Δαρίβας. Η Μικτή Μακρονήσου επικράτησε με 2 -1 γνωρίζοντας την αποθέωση από χιλιάδες θεατές στο γήπεδο της Λεωφόρου, η μοναδική φορά που οι οπαδοί του Ολυμπιακού πανηγύρισαν … ήττα της ομάδας τους.

Κάνοντας μια αποτίμηση σχετικά με τον Ολυμπιακό: Τα πρωταθλήματα και τα κύπελλα αυτής της περιόδου είναι σημαντικά, αλλά τα όσα ενέγραψαν στη συνείδηση της κοινωνίας και προπάντων στη συνείδηση των φιλάθλων του Ολυμπιακού ο Γόδας, ο Αναματερός, ο Μουράτης, ο Βέλλας και οι άλλοι αθλητές του με τους αγώνες τους είναι ένας ανεκτίμητος τίτλος που συνέβαλε, όσο και οι αγωνιστικές επιτυχίες, στο να ονομαστεί «Θρύλος» αυτή η ομάδα.

Δεκαετία 1950: Και επίσημα «Θρύλος». Θα μας περιγράψετε αυτά που δεν γνωρίζουμε;

Είναι η δεκαετία που ο Ολυμπιακός, έχοντας ήδη εδραιωθεί ως η πιο επιτυχημένη ομάδα στην Ελλάδα, θα απογειωθεί, δημιουργώντας απίστευτα ρεκόρ: επτά Πρωταθλήματα, εκ των οποίων τα έξι συνεχόμενα, επτά Κύπελλα, τέσσερα Ντάμπλ. Το αποτέλεσμα αποτυπώθηκε σε μία μόνο λέξη: όταν τελείωσε αυτή η δεκαετία οποιοσδήποτε στην Ελλάδα (φίλαθλος ή όχι) όταν άκουγε τη λέξη «ΘΡΥΛΟΣ», ήξερε καλά πως αναφερόταν στον Ολυμπιακό. Μαζί με την κατάκτηση αυτών των τίτλων γεννήθηκε και μεγαλούργησε μια γενιά ποδοσφαιριστών που πήραν μυθικές διαστάσεις: Θεοδωρίδης, Καραπατής, Ρωσίδης, Μουράτης, Πολυχρονίου, Ιωάννου, Κοτρίδης, Σούλης, Δρόσος, Δαρίβας, Χριστόπουλος, Υφαντής και αυτός που αναγνωριζόταν ως ο κορυφαίος όλων, ο Θανάσης Μπέμπης.

Υπάρχουν στιγμές, πέρα από τους θριάμβους του Ολυμπιακού, που αξίζει να σταθούμε όπως η περίφημη «ανταρσία των Διεθνών», η σύγκρουση των διεθνών ποδοσφαιριστών με την ΕΠΟ (στην ουσία με το μετεμφυλιακό κράτος) το 1953. Το γεγονός συντάραξε το ελληνικό ποδόσφαιρο και είχε ως κεντρικό πρόσωπο τον αρχηγό του Ολυμπιακού και της Εθνικής ομάδας, τον Αντρέα Μουράτη. Ενέπνευσε δύο σπουδαίους καλλιτέχνες, τον σκηνοθέτη Βασίλη Γεωργιάδη και τον συγγραφέα Ιάκωβο Καμπανέλλη και στις 13 Μαρτίου 1956 έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους η ταινία με τίτλο «Οι άσσοι των γηπέδων», ένα αληθινό ντοκουμέντο για τα ποδοσφαιρικά και κοινωνικά ήθη της εποχής.

Δεκαετία του ΄60: Κοινωνικά φρονήματα και ποδόσφαιρο. Γιατί ο Ολυμπιακός ήταν στο επίκεντρο;

Η δεκαετία του 1960 δεν ήταν το ίδιο πετυχημένη για τον Ολυμπιακό όπως η προηγούμενη. Θα κατακτήσει μόλις δύο Πρωταθλήματα, αριθμός πολύ μικρός για τα δικά του μέτρα, ενώ θα μείνει έξι χρόνια χωρίς Πρωτάθλημα, επίσης πρωτοφανές για τα δικά του μέτρα. Οι φίλαθλοί του βέβαια θα πανηγυρίσουν πέντε Κύπελλα, αλλά και σημαντικές –για εκείνη την εποχή– διεθνείς επιτυχίες που σημάδεψαν την ιστορία της ομάδας όπως η κατάκτηση του Βαλκανικού Κυπέλλου και η νίκη επί της Θρυλικής Σάντος του Πελέ. Είναι επίσης η δεκαετία που οι νίκες του Ολυμπιακού θα γίνουν λαϊκά τραγούδια: Ο Παγιουμτζής, ο Περπινιάδης, ο Τσιτσάνης θα ντύσουν με τη φωνή και τις νότες τους τους ερυθρόλευκους θριάμβους.

Εκτός, όμως, από όλα αυτά ο Ολυμπιακός άρχισε πλέον να αντιμετωπίζει και εσωτερικά προβλήματα «πολιτικής φύσεως». Το κράτος, δεν ήταν διατεθειμένο να επιτρέψει να εμφανιστούν νέοι «Μουράτηδες», νέοι «Γόδες» και νέοι «Δαρίβες», ινδάλματα ποδοσφαιρικά, που ήταν ταυτισμένα και με την Αριστερά. Δυστυχώς, στην επιδίωξη αυτή είχε και τη βοήθεια μελών των διοικήσεων του Ολυμπιακού. Είναι χαρακτηριστικά τα παραδείγματα του Σάββα Παπάζογλου και του Στέλιου Μπέσση, διεθνών ποδοσφαιριστών που ουσιαστικά εκδιώχθηκαν από τον Ολυμπιακό με παρέμβαση της ΚΥΠ, όπως δημόσια κατήγγειλαν οι ίδιοι, λόγω των φρονημάτων τους.

Στον ΠΑΟ το κλίμα ήταν πιο «φιλελεύθερο». Ήταν η βιτρίνα της αστικής κοινωνίας και του αντίστοιχου καλλιτεχνικού κόσμου, και αντιμετωπίζονταν ως χαριτωμένη «γραφικότητα» το να είσαι Αριστερός· ο Μήτσου, ο Παπάζογλου ή ο Μπέσης δεν θα αντιμετώπιζαν προβλήματα και, λογικά, θα έκαναν μεγαλύτερη καριέρα. Στον Ολυμπιακό, όμως, δεν χωρούσαν «φιλελευθερισμοί», δεν τους επέτρεπε το κράτος, διότι θα μπορούσαν να εξελιχθούν με επικίνδυνο τρόπο λόγω της έντονης επίδρασης σε λαϊκά στρώματα, όπως συνέβη λίγα χρόνια αργότερα.

Αναφέρεστε στις περιπτώσεις Γιούτσου και Μπούκοβι;

Είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ο Γιούτσος, παιδί που σώθηκε από τους βομβαρδισμούς στον εμφύλιο και μεγάλωσε στην Ουγγαρία, έρχεται το 1964 στην Ελλάδα με καθοριστική παρέμβαση του Μανόλη Γλέζου και του Μίκη Θεοδωράκη. Και οι δύο ήταν οπαδοί του Ολυμπιακού όμως αυτό ήταν το δευτερεύον κίνητρό τους. Το κύριο ήταν ο αγώνας για τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων, αίτημα που το μετεμφυλιακό κράτος αρνιόταν πεισματικά να ικανοποιήσει. Ο ερχομός ενός πολιτικού πρόσφυγα στη δημοφιλέστερη ομάδα, θα συνέβαλε να αλλάξει το κλίμα, να ανοίξει ο δρόμος και για άλλους επαναπατρισμούς.

Ο τύπος της εποχής αλλά και η διοίκηση του Ολυμπιακού, προσπάθησαν να τον παρουσιάσουν ως θύμα του… «παιδομαζώματος». Την απάντηση έδωσε ο ίδιος δηλώνοντας: «Το χωριό μου ήταν έξω από την Καστοριά, το Μακροχώρι. Ήταν ανταρτοκρατούμενα μέρη αυτά. Με το ζόρι δεν πήρανε κανέναν εκεί! Μας πήρανε για να μη σκοτωθούμε γιατί βομβαρδίζανε». Αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα μέσα στα γήπεδα: «πικραίνομαι γιατί ακούω να μου λένε απαράδεκτες χυδαιότητες, όπως «παλιοκομμουνιστή, σήμερα θα πεθάνεις», ενώ ουσιαστικά βρήκε κλειστές τις πόρτες της Εθνικής, αυτός ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής αγωνίστηκε μόλις 15(!) φορές.

Το καλοκαίρι του 1965 φτάνει στην Ελλάδα ο Μάρτον Μπούκοβι. Ήταν ο μεγάλος νους πίσω από το θαύμα της «Αράντσιπατ», της χρυσής ομάδας της Ουγγαρίας και αυτό τον είχε κάνει διάσημο σε όλον τον κόσμο. Τον υποδέχθηκαν χιλιάδες στο αεροδρόμιο και στα 2 χρόνια που έμεινε στον Ολυμπιακό λατρεύτηκε όσο κανείς στην ιστορία του, έγινε τραγούδι και λογοτεχνικό έργο. Κι όλα αυτά αντιμετωπίζοντας ανελέητο πόλεμο, κι ο ίδιος κι ο Ολυμπιακός, που κορυφώθηκε την περίοδο της Χούντας.

Σήμερα είναι ίσως δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε το σκηνικό που είχε διαμορφωθεί: σε ένα κράτος για το οποίο οι πολιτικοί πρόσφυγες ήταν «συμμορίτες» κι απαγορευόταν η επιστροφή τους, χιλιάδες άνθρωποι τραγουδούσαν κάθε Κυριακή το όνομα ενός πολιτικού πρόσφυγα, του Γιούτσου. Στο ίδιο κράτος που ο αντικομμουνισμός ήταν η επίσημη ιδεολογία, εκατομμύρια άνθρωποι λάτρευαν έναν οργανωμένο κομμουνιστή, τον Μπούκοβι. Αυτοί οδηγούσαν τον Ολυμπιακό από θρίαμβο σε θρίαμβο και τα ονόματά τους γίνονταν τραγούδια στις γειτονιές, στα γιαπιά και στα εργοστάσια. Μόνο ένας αφελής θα πίστευε πως υπήρχε περίπτωση η Χούντα να ανεχθεί κάτι τέτοιο.

Χρειάστηκε αληθινό πραξικόπημα για να αλλάξει η διοίκηση του Ολυμπιακού και να τοποθετηθούν αντισυνταγματάρχες – τοποτηρητές. Τελικά στις 13 Δεκέμβρη 1967 ο Μπούκοβι θα φύγει από την Ελλάδα, τον αληθινό θρήνο που ξέσπασε περιγράφει ο Δ. Χαριτόπουλος στο διήγημά του «Τη νύχτα που έφυγε ο Μπούκοβι»!

Τελικά ποια ήταν η σχέση του Ολυμπιακού με τη Χούντα;

Η Χούντα πολέμησε αρχικά τον Ολυμπιακό για τους λόγους που προαναφέραμε, η βαθιά σύνδεση με τα λαϊκά στρώματα τον καθιστούσε επικίνδυνο, αρκούσε μια ρωγμή. Η εικόνα με τον Παττακό να διακόπτει ντέρμπι ΠΑΟ – Ολυμπιακού για να επιπλήξει (!) τον Σιδέρη για το πάθος του αποτυπώνει αυτή τη σχέση. Για τους φιλάθλους του Ολυμπιακού ο πόλεμος είχε πρόσωπο, αυτό του Γ.Γ.Α. αντισυνταγματάρχη Κ. Ασλανίδη που ταυτίστηκε με τον ΠΑΟ. Στο «Καραϊσκάκη» ακούγονταν συνεχώς υβριστικά συνθήματα κατά του χουντικού Γ.Γ.Α., αδιανόητο για την περίοδο.

Καταλύτης στη σχέση αυτή θα αποδειχθεί ο εφοπλιστής Νίκος Γουλανδρής. Πολέμησε τον Ασλανίδη, φροντίζοντας πάντα να ξεκαθαρίζει πως ο πόλεμος αφορούσε το πρόσωπο του Γ.Γ.Α. και όχι το καθεστώς. Διαπραγματεύτηκε τη μεγάλη κοινωνική δύναμη του Ολυμπιακού, πέτυχε τελικά την αποπομπή του Ασλανίδη και τα τελευταία χρόνια της Χούντας η αντιμετώπιση θα αλλάξει, όλα θα γίνουν πιο «φιλικά» για τον Ολυμπιακό.

Φυσικά, όχι όλα: Ο ελληνογάλλος αρτίστας του Ολυμπιακού Ρομαίν Αργυρούδης θα εκδιωχθεί καθώς θα αρνηθεί να υπογράψει «δήλωση»: «Έφυγα για πολιτικούς λόγους. Ο Νίκος Γουλανδρής, όταν τελείωνε το συμβόλαιό μου, μου είχε προτείνει να υπογράψω για πάντα. Για να μείνω στην Ελλάδα, όμως, έπρεπε να δηλώσω, να δώσω μία συνέντευξη και να πω ότι η κυβέρνηση της Ελλάδας είναι καλή. Είμαι ελεύθερος άνθρωπος και δημοκράτης και δεν θα το έκανα ποτέ.»

Τελικά ο Γουλανδρής γιατί αποχώρησε; Ποτέ δεν λύθηκε αυτό το μυστήριο;

Εκτός απροόπτου δεν θα μάθουμε ποτέ και τους πραγματικούς λόγους που οδήγησαν στο τηλεγράφημα που ο αντιπρόεδρος του Ολυμπιακού Ανδριανός Ντάνος διάβασε στα μέλη του ΔΣ, στις 27 Δεκεμβρίου 1974 και με το οποίο ο Ν. Γουλανδρής δήλωνε την αποχώρησή του. Πολλοί θεώρησαν ως αιτία τα όσα συνέβησαν στον περιβόητο αγώνα με την Άντερλεχτ. Η μελέτη των πηγών εκείνης της εποχής αναδεικνύει πολύ πιο ουσιαστικούς λόγους.

Διατηρούσε στενές σχέσεις με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία. Στις εκλογές του 1974 ο Γουλανδρής δήλωσε: «Όποιος δεν ψηφίσει Καραμανλή δεν είναι αληθινός οπαδός του Ολυμπιακού». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα ζητήσει από τον Γουλανδρή να σταματήσει την ενασχόλησή του με τον Ολυμπιακό γιατί «φθείρεται». Με απλά λόγια ο Γουλανδρής ως εμβληματική μορφή της συντηρητικής παράταξης συγκέντρωνε μεν την αγάπη των οπαδών του Ολυμπιακού, αλλά και την εχθρότητα των οπαδών των άλλων ομάδων που έβλεπαν να δημιουργείται μια αυτοκρατορία, γεγονός που δημιουργούσε προβλήματα στην κυβέρνηση. Στο ίδιο μήκος κύματος, μέλη της οικογένειάς του θεωρούσαν πως η ενασχόληση με τον Ολυμπιακό ήταν βλαπτική για το προφίλ που οικοδομούσαν, αυτό του «εθνικού ευεργέτη» και «μαικήνα του πολιτισμού».

Η μελέτη του Τύπου της εποχής και ειδικά των πρακτικών των Γενικών Συνελεύσεων του Ολυμπιακού δείχνει πως ο Γουλανδρής, μέσα από τη διαδικασία ανοίγματος των θυρών και εγγραφής χιλιάδων μελών ουσιαστικά επιχειρούσε τη δημιουργία επαγγελματικής εταιρείας, χρόνια πριν ψηφιστεί ο νόμος για το επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Είχε βάλει ο ίδιος αρκετά χρήματα σε ένα –υποτίθεται– ερασιτεχνικό σωματείο και αυτό το μοντέλο δεν μπορούσε να συνεχιστεί εσαεί. Το κατεστημένο των παραγόντων του Ολυμπιακού, με πρώτο τον υπουργό της Ν.Δ. Γιώργο Ανδριανόπουλο, αντέδρασαν έντονα, όπως και η κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα ήταν η αποχώρηση του Γουλανδρή.

(Το δεύτερο μέρος της συνέντευξης στις αρχές της νέας χρονιάς)

#ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ