Ουκρανία: Η Τεχνολογία καθορίζει την Στρατηγική

07:08 25/11/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Οι Βρετανοί σύμβουλοι των Ουκρανών ήξεραν να κυνηγούν αντάρτες στο Αφγανιστάν ή στο Ιράκ και πίστεψαν ότι θα έλυναν το πρόβλημα εύκολα. Εξάλλου δεν είχαν ιδιαίτερο συμφέρον. Οι Δυτικοί ήθελαν μέρος της Ουκρανίας σαν βάση για να πιέζουν την Ρωσία.

Έπρεπε να φτάσουμε στα πρόθυρα του πυρηνικού πολέμου για να αναλογιστούμε ότι ο πλανήτης μπορεί να καταστραφεί σε δευτερόλεπτα και ότι οι πόλεμοι δεν κερδίζονται μόνο στα χαρακώματα.

Στην πρώτη φάση του πολέμου, τον Φεβρουάριο του 2022, οι Ρώσοι με αιφνιδιαστική επίθεση από

την Λευκορωσία πλησίασαν το Κίεβο και απείλησαν την ανατροπή της κυβέρνησης Ζελένσκι.

Αυτή ήταν μια πραγματική στρατηγική κίνηση που στόχευε στο κέντρο αποφάσεων του αντιπάλου (center of gravity). Η επόμενη κυβέρνηση το πιθανότερο θα συνθηκολογούσε και θα ήταν περισσότερο ουδέτερη.

Η αντίδραση της Δύσης δεν άφησε περιθώρια υποχώρησης στον Ζελένσκι ακόμη και όταν έφτασαν σε συμφωνία στις συνομιλίες, τον Μάρτιο του 2022, στην Κωνσταντινούπολη.

Οι Ρώσοι είχαν υποτιμήσει αρχικά την Ουκρανική αντίδραση και βρέθηκαν χωρίς σχέδιο και με κίνδυνο να εγκλωβιστούν μπροστά από το Κίεβο. Αποχώρησαν και άρχισαν να δίνουν βάρος στην Ανατολική Ουκρανία, όπου υπάρχουν οι κυριότερες ρωσόφωνες περιοχές.

Άρχισε ο αιματηρός πόλεμος για τα χωριά και τις κωμοπόλεις. Εκτός από δυο μεγάλες πόλεις (Μαριούπολη και Μπαχμούτ) δεν καταλήφθηκε το Χάρκοβο ούτε η Οδησσός αν και έχουν μεγάλο ρωσόφωνο πληθυσμό. Σε αυτή την φάση προτεραιότητα είχε η Γεωγραφία παρά η Στρατηγική.

Η υψηλή δυτική τεχνολογία των αντιαρματικών και του πυροβολικού (JAVELIN και HIMARS) μαζί με τα drones προκάλεσαν απώλειες αλλά δεν μπόρεσαν να αναχαιτίσουν την ρωσική προέλαση. Τώρα λόγω των ρωσικών ηλεκτρονικών αντιμέτρων βλέπουμε όλο και λιγότερο τα κατευθυνόμενα αντιαρματικά Javelin και τα τουρκικά drones Bayraktar.

Η πολυδιαφημισμένη Ουκρανική αντεπίθεση το καλοκαίρι του 2023 σκόνταψε στα ρωσικά οχυρωματικά έργα, παρόμοια με την σοβιετική άμυνα της μάχης του Κούρσκ, το 1943. Οι Ουκρανοί επιτέθηκαν σε πολλές κατευθύνσεις, χωρίς ισχυρή κρούση σε κάθε σημείο. Οι ενέργειές τους ήταν διστακτικές, με μικρές δυνάμεις ενώ νόμιζαν ότι θα έσπαγε όλο το ρωσικό μέτωπο επειδή είχαν στη διάθεσή τους κάποια δυτικά όπλα.

Όμως και η ρωσική προέλαση στη συνέχεια δεν έγινε με αποφασιστικό τρόπο. Ακόμη και τώρα αποσκοπεί να καταλάβει με ‘’σιγουρατζίδικο’’ τρόπο κάποια μεγαλύτερη έκταση. Με αυτό τον ρυθμό είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν οι Ρώσοι να φτάσουν τους επόμενους μήνες στον Δνείπερο παρά την μεγάλη φθορά των Ουκρανών. Σε κάθε περίπτωση πόλεμος που διαρκεί τρία χρόνια χωρίς μεγάλους ελιγμούς όπως έγινε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι πόλεμος ‘’τριβής’’, δηλαδή αμοιβαίας φθοράς. Σε τέτοια περίπτωση κερδίζει αυτός που έχει τις περισσότερες δυνάμεις και μέσα, πλην όμως παίρνει χρόνο.

Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η προέλαση γινόταν, ειδικά στην Β’ φάση του πολέμου, σε μεγάλες αποστάσεις. Παράδειγμα, στην σοβιετική επιχείρηση Μπαγκρατιόν στη Λευκορωσία, προχώρησαν 900 χλμ σε δυο μήνες και ενεπλάκησαν χιλιάδες άνδρες και εκατοντάδες άρματα, πυροβόλα και αεροσκάφη. Αντίθετα, στην Ουκρανία τώρα βλέπουμε ‘’μονομαχίες’’ μερικών αρμάτων και πυροβολικού και καθημερινή σφαγή πεζών στρατιωτών που θεωρούνται ‘’αναλώσιμοι’’ και μικρότερου κόστους από το βαρύ υλικό.

Οι πολυδιαφημισμένες επιθέσεις των Ουκρανών το καλοκαίρι του 2023, έγιναν με 10-20 ή και λιγότερα άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα (όσα στους σύγχρονους στρατούς διοικεί ένας ανθυπολοχαγός) και ήταν αναποτελεσματικές. Εξαίρεση η τελευταία διείσδυση στο Κούρσκ, σε αφύλακτη περιοχή των συνόρων, όπου πέτυχε αρχικά αλλά τελικά οδηγήθηκαν σε παγίδα γιατί δεν είχαν συγκεκριμένο αντικειμενικό σκοπό.

Οι Βρετανοί σύμβουλοι των Ουκρανών ήξεραν να κυνηγούν αντάρτες στο Αφγανιστάν ή στο Ιράκ και πίστεψαν ότι θα έλυναν το πρόβλημα εύκολα. Εξάλλου δεν είχαν ιδιαίτερο συμφέρον. Οι Δυτικοί ήθελαν μέρος της Ουκρανίας σαν βάση για να πιέζουν την Ρωσία. Ολόκληρη Ουκρανία ή μισή δεν έχει γι αυτούς μεγάλη διαφορά για τα συμφέροντά τους.

Οι προσβολές ρωσικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, προφανώς με την βοήθεια των Βρετανών, δεν είχαν στρατηγική σύνδεση με τα γεγονότα στην ξηρά. Δεν κερδίζεται πόλεμος μόνο με βομβαρδισμούς πλοίων ή κατοικημένων περιοχών. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η βύθιση του ‘’Μπίσμαρκ’’, η ισοπέδωση του Αμβούργου, της Δρέσδης ή οι βομβαρδισμοί στο Βερολίνο δεν άλλαξαν την ροή του πολέμου. Κάτι παρόμοιο με τους βομβαρδισμούς στο Λονδίνο.

Από την άλλη πλευρά, η υπεροχή της ρωσικής αεροπορίας και των πυραυλικών συστημάτων προξένησε καταστροφές στα μετόπισθεν της Ουκρανίας αλλά δεν διευκόλυνε σημαντικά την ρωσική προέλαση. Βλέπουμε κάτι αντίστοιχο στον Λίβανο όπου παρά τους καθημερινούς βομβαρδισμούς της ισραηλινής αεροπορίας η Χεζμπολάχ ανθίσταται και ο ισραηλινός στρατός δεν έχει προχωρήσει παρά 3-4 χλμ από τα σύνορα.

Εξαίρεση αποτελεί ο πόλεμος για το Κόσοβο όπου η Σερβία υποχώρησε μετά από την καταστροφή κάποιων στρατηγικών στόχων από τα δυτικά αεροσκάφη και τους πυραύλους αλλά ήταν ήδη αποδυναμωμένη από τον πόλεμο στη Βοσνία και χωρίς υποστήριξη από την αδύναμη τότε Ρωσία.

Οι πύραυλοι ATACMS και Oreshnik

Η αποδέσμευση των αμερικανικών πυραύλων ATACMS (βεληνεκές 300 χλμ) και των βρετανικών/γαλλικών STORM SHADOW/SCALP (βεληνεκές 250 χλμ) για προσβολή στόχων εντός της Ρωσίας, ήρθε όταν οι Ρώσοι είχαν ήδη αποδυναμώσει τον Ουκρανικό στρατό.

Οι πύραυλοι ATACMS (από πληροφορίες τα αποθέματα δεν είναι πάνω από 50), σχεδιασμού της δεκαετίας ’80 και με σύστημα κατεύθυνσης GPS αναχαιτίζονται εύκολα και δεν μπορούν να τρομάξουν τους Ρώσους ώστε να συρθούν σε διαπραγματεύσεις. Εξάλλου είναι όπλο για τακτική χρήση και δεν ανατρέπει την στρατηγική της τελευταίας στιγμής. Κάτι αντίστοιχο, χωρίς στρατηγικό αποτέλεσμα έγινε με τους γερμανικούς πυραύλους V-2 στο Λονδίνο στον Β’ Π.Π. και με τους SCUD του Σαντάμ στο Ισραήλ όταν εισέβαλαν οι Δυτικοί στο Ιράκ. Θεωρήθηκαν προσβολές για δημιουργία περισσότερο εντυπώσεων και δεν συνδυάστηκαν με τις τακτικές επιχειρήσεις.

Αντίθετα η χρησιμοποίηση, έστω και πειραματικά του πυραύλου Oreshnik μεσαίου βεληνεκούς (μέχρι 5.000 χλμ) περνάει σαφές μήνυμα όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά κύρια στην Αμερική και στη Δύση ότι εδώ υπάρχει από ρωσικής πλευράς υπεροχή στην τεχνολογία, η οποία αν χρησιμοποιηθεί με πυρηνική κεφαλή, δεν μπορεί να αναχαιτισθεί και τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια για την Δύση.

Σύμφωνα με Αμερικανούς επιστήμονες, ο διηπειρωτικός πύραυλος είναι νέας τεχνολογίας, εκτοξεύθηκε από 1.000 χλμ μάλλον κοντά στα σύνορα με το Καζακστάν, πέρασε στο πάνω μέρος της ατμόσφαιρας, στα 150 χλμ και διολίσθησε προς τον στόχο με ταχύτητα 11 ΜΑΧ (12.000 χλμ την ώρα) που σημαίνει κανείς πύραυλος δεν μπορεί να τον αναχαιτίσει. Είχε μάλλον, έξι κεφαλές που κινούνταν ανεξάρτητα και κάθε μία έφερε έξι μικρότερες κεφαλές, σύνολο 36. Προφανώς δεν μπορεί να συγκριθεί με άλλο παρόμοιο σύστημα.

Από το 2026 θα τοποθετηθούν στη Γερμανία αμερικανικοί πύραυλοι Cruise

Το μήνυμα δεν αφορούσε μόνο την τωρινή κατάσταση. Από το 2026 θα τοποθετηθούν στη Γερμανία αμερικανικοί πύραυλοι Cruise, μεσαίου βεληνεκούς, με υπερηχητική ταχύτητα. Οι Ρώσοι θέλουν να δείξουν ότι ήδη έχουν την υπεροχή και την δυνατότητα να προσβάλουν στόχους σε ενδιάμεσες αποστάσεις χωρίς τη δυνατότητα αναχαίτισης από πλευράς Δύσης.

Η Δυτική επιδίωξη από την προηγούμενη δεκαετία να δημιουργήσει μοχλό πίεσης της Ρωσίας με μια Ουκρανία ενταγμένη στο ΝΑΤΟ και πυραυλικά συστήματα στις χώρες γύρω από την Ρωσία, κινδυνεύει να προκαλέσει μη ελεγχόμενη ένταση και από τις δυο πλευρές.

Η Ρωσία άλλαξε το πυρηνικό της δόγμα και θέλει τώρα να δείξει ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει και αυτή την στρατηγική του «πρώτου πλήγματος» που ως τώρα θεωρούσαν οι Αμερικανοί ότι σαν υπερδύναμη είχαν το «μονοπώλιο». Ο τωρινός πολυπολικός κόσμος δεν έχει ένα κυρίαρχο παίχτη.

Το δόγμα της «προληπτικής επίθεσης/πρώτου πλήγματος»

Το στρατηγικό δόγμα της ‘’προληπτικής επίθεσης/πρώτου πλήγματος’’ ανακοινώθηκε από τον Μπους το 2003 πριν την εισβολή στο Ιράκ και έκτοτε δεν αναιρέθηκε. Δεν αφορούσε όμως μόνο το Ιράκ αλλά οποιεσδήποτε χώρες απειλούν τις ΗΠΑ. Προφανώς είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο. Την ίδια περίοδο (2002) αποχώρησαν οι ΗΠΑ από την συμφωνία για μη προώθηση Αντιβαλλιστικών πυραύλων (ΑΒΜ).

Η συμφωνία INF για τους πυραύλους μικρού και μεσαίου βεληνεκούς (500-5.000 χλμ) (Intermediate Range Ballistic Missiles Treaty – IRBM) υπογράφτηκε από τον Γκορμπατσώφ και τον Ρήγκαν το 1988 και έμεινε σε ισχύ μέχρι το 2018 όταν ο Τράμπ αποχώρησε από την συμφωνία με την δικαιολογία ότι δεν την τηρούσαν οι Ρώσοι αλλά στην πραγματικότητα από τον φόβο των Κινέζων.

Τώρα οι Ρώσοι έχουν το πλεονέκτημα με τους πυραύλους μικρού βεληνεκούς Iskander (500 χλμ), τους υπερηχητικούς αέρος-εδάφους Kinzhal και τους βαλλιστικούς μεσαίου βεληνεκούς Oreshnik (5.000 χλμ) που δοκιμάστηκαν αυτές τις μέρες στην Ουκρανία.

Τα Αμερικανικά αντιπυραυλικά συστήματα (ABM) Aegis που εγκαταστάθηκαν στη Ρουμανία, Πολωνία και Τσεχία για να αναχαιτίζουν ρωσικούς διηπειρωτικούς πυραύλους πριν φτάσουν στην Αμερική, δεν είναι σίγουρο ότι θα διασφαλίσουν την αμερικανική προστασία. Ότι μείνει από την Ουκρανία μαζί με τις Ευρωπαϊκές χώρες (κύρια τις Ανατολικές) θα επωμιστεί το βάρος πίεσης της Ρωσίας ώστε η Αμερική να κρατήσει το στρατιωτικό δυναμικό της για να ανακόψει την άνοδο της Κίνας.

Την στροφή της Αμερικανικής πολιτικής μετά το 2002 με στόχο την ‘’επέκταση της Δημοκρατίας’’, την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και την απομόνωση του Ιράν, έχοντας πραγματικό στόχο την Ρωσία, πληρώνει τώρα η Δύση, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ανάπτυξη της Κίνας και την συσπείρωση του Παγκόσμιου Νότου.

Η Ουκρανία και η Δύση δεν μπόρεσαν ούτε να νικήσουν στο πεδίο τους Ρώσους και να καταλάβουν τα χαμένα εδάφη ούτε να κάμψουν την ρωσική οικονομία ούτε να λυγίσουν τον Πούτιν. Επιπλέον έφεραν την Ρωσία στο πλευρό της Κίνας και ευρύτερα του Παγκόσμιου Νότου ενώ η Ευρώπη κάμφθηκε οικονομικά και ενεργειακά σε σημείο που είναι αμφίβολο αν θα ανακάμψει σύντομα.

Οι στρατηγικοί στόχοι της Δύσης δεν συνδυάστηκαν ούτε με τους τακτικούς στόχους του πεδίου μάχης ούτε με αυτούς που αφορούν την παγκόσμια αναδιανομή ζωτικών χώρων και πόρων.

Η παρουσία νέων όπλων από πλευράς Ρωσίας, η οικονομική αντοχή της και οι διεθνείς συμμαχίες της καθόρισαν το πλεονέκτημα στην πορεία των πραγμάτων παρά την διστακτικότητα ίσως και ανεπάρκεια στο τακτικό επίπεδο και στις χερσαίες επιχειρήσεις.

Για άλλη μια φορά φάνηκε ότι η στρατηγική οφείλει να ‘’παντρεύεται’’ με την τακτική αλλά πάντοτε έχει το πρωτείο, σε σχέση με τον πόλεμο των χαρακωμάτων και των μικρών ελιγμών. Σε περίπτωση που αυτό δεν επιτευχθεί χάνεται και το στρατηγικό πλεονέκτημα και το τακτικό.

Μάθημα θα πρέπει να γίνει και για τον ελληνικό χώρο όπου η όποια αμυντική προετοιμασία στο πεδίο θα πρέπει να συνδυάζεται με υψηλή στρατηγική ευρύτερων συμμαχιών, χρήση της κατάλληλης τεχνολογίας (όχι της πιο ακριβής) και συνδυασμό όλων των όπλων σε τακτικό επίπεδο.

(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)

#ΟΥΚΡΑΝΙΑ #ΠΟΛΕΜΟΣ #ΡΩΣΙΑ