Ταγκό σε ναρκοπέδιο

06:41 24/2/2025 - Πηγή: Dikaiologitika

Η προθυμία του Τραμπ για συνθηκολόγηση-εξπρές με τον Πούτιν προσκρούει όχι μόνο στην άρνηση της Ουκρανίας, αλλά και στους όρους της επόμενης μέρας.

Στα μεταπολεμικά χρόνια, κάθε αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο επέφερε μεγαλύτερες ή μικρότερες τροποποιήσεις του διεθνούς γεωπολιτικού σκηνικού. Αλλά αυτά που συμβαίνουν στο ξεκίνημα της δεύτερης προεδρίας Τραμπ δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο. Μέσα σε ένα μόνο μήνα, οι καταιγιστικές κινήσεις του Αμερικανού προέδρου έχουν βυθίσει τους παρατηρητές σε κατάσταση διαρκούς παραζάλης, ενώ οι παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ

μοιράζονται την αίσθηση πως ξύπνησαν ξαφνικά σε έναν άλλον, αφιλόξενο πλανήτη.

«Εξακολουθούν οι ΗΠΑ να αποτελούν σύμμαχό μας; Μήπως έχουν γίνει αντίπαλος;» αναρωτιόνταν οι Financial Times στο κύριο άρθρο τους την περασμένη Τετάρτη. «Για περισσότερο από μία δεκαετία, η Δύση βρισκόταν εκ νέου σε αντιπαλότητα με την Ανατολή, σε αυτό που πολλοί αποκαλούσαν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά με τον Τραμπ ξανά στην προεδρία, η Αμερική δίνει την εντύπωση ότι αλλάζει στρατόπεδο», έγραφε μία ημέρα νωρίτερα ο Πίτερ Μπέικερ στους New York Times.

Μπίζνες στο Ριάντ

Στον απόηχο του φιλιππικού που εξαπέλυσε ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς εναντίον των Ευρωπαίων ηγετών από το βήμα της διεθνούς διασκέψεως του Μονάχου, η συνάντηση του Μάρκο Ρούμπιο με τον Σεργκέι Λαβρόφ στο Ριάντ, την περασμένη Τρίτη, προκάλεσε πάταγο. Η Αμερική του Τραμπ εμφανίστηκε πρόθυμη όχι απλώς να βγάλει τη Ρωσία από τη διπλωματική καραντίνα της Δύσης, αλλά και να την αναγορεύσει σε οικονομικό εταίρο, αν όχι και γεωπολιτικό σύμμαχο.

«Υπάρχουν εξαιρετικές δυνατότητες για την ανάπτυξη μιας εταιρικής σχέσης», δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, για να προσθέσει: «Θέσαμε τις βάσεις για μια μελλοντική συνεργασία σε κοινού ενδιαφέροντος γεωπολιτικά ζητήματα, όπως και για την οικονομική συνεργασία και για ιστορικές επενδύσεις, αν επιλυθεί η σύγκρουση στην Ουκρανία». Υπόψη ότι στις τετράωρες διαβουλεύσεις των δύο αντιπροσωπειών συμμετείχε και ο επικεφαλής του ρωσικού επενδυτικού ταμείου Κίριλ Ντιμίτριεφ, έμπιστος του Πούτιν, με σπουδές στο Χάρβαρντ και θητεία στην Goldman Sachs.

Αποστολή του ήταν να επιταχύνει την άρση των αμερικανικών κυρώσεων με αντάλλαγμα το πράσινο φως για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου από αμερικανικές πολυεθνικές.

Ο βασικός παράγοντας που ενθαρρύνει τον Τραμπ σε μια «εγκάρδια συνεννόηση» με τη Ρωσία δεν είναι άλλος από τη εμμονή του με την Κίνα. Ιεραρχώντας ως πρωταρχική απειλή για την αμερικανική ηγεμονία την ανερχόμενη ασιατική δύναμη, επιδιώκει να σπάσει τη συμμαχία της με τη Ρωσία, προσφέροντας στη Μόσχα σημαντικά ανταλλάγματα. Αλλωστε, τόσο ο Βανς όσο και ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, ξεκαθάρισαν στο Μόναχο ότι η ασφάλεια της Ευρώπης δεν αποτελεί πλέον πρωταρχικό μέλημα της Ουάσιγκτον, η οποία υποχρεούται να μεταφέρει το κέντρο βάρος της δύναμης ανάσχεσης στη νότια και ανατολική Ασία.

Γεωπολιτικά «νεύρα»

Σε αυτή τη μεγάλη εικόνα, η Ουκρανία αντιπροσωπεύει για τον Τραμπ έναν ενοχλητικό και δαπανηρό περισπασμό, από τον οποίο πρέπει να απαλλαγεί μια ώρα αρχύτερα. Και η ανυπομονησία φέρνει τον εκνευρισμό. Ενώ οι Δημοκρατικοί του Μπάιντεν υποδέχονταν τον Ζελένσκι στο Κογκρέσο ως τον «νέο Τσώρτσιλ», ο Τραμπ τον περιέγραψε ως «δικτάτορα» (επειδή δεν κάνει εκλογές σε καιρό πολέμου) και τον κάλεσε «να βιαστεί, γιατί σε λίγο δεν θα του έχει απομείνει χώρα». Ασφαλώς, στις βιτριολικές επιθέσεις του υπάρχει, πλην του στρατηγικού υπολογισμού, και το προσωπικό στοιχείο. Η τρικυμιώδης τηλεφωνική συνδιάλεξή του με τον Ουκρανό πρόεδρο τον Ιούλιο του 2019 –όταν τον πίεζε να βγάλει στη φόρα τα άπλυτα του υιού Μπάιντεν από τη θητεία του στο διοικητικό συμβούλιο της ουκρανικής εταιρείας Burisma– έγινε η βάση για την πρώτη παραπομπή του από τη Βουλή των Αντιπροσώπων με το ερώτημα της καθαίρεσης.

Το άμεσο ερώτημα που πλανάται στην ατμόσφαιρα, καθώς αύριο κλείνουμε τρία χρόνια πολέμου στην Ουκρανία, είναι τι είδους συμφωνία θα ήταν ρεαλιστικό να γίνει αποδεκτή και από τις δύο εμπόλεμες πλευρές. Στο εδαφικό, το Κίεβο θα μπορούσε να δεχτεί «πάγωμα» στη σημερινή γραμμή του μετώπου, χωρίς να αναγνωρίζει ως ρωσικά τα εδάφη που έχει χάσει, αλλά επαναθέτοντας τις ελπίδες για ανάκτησή τους στη διπλωματία, σε μελλοντικό χρόνο. Οσο για τη διεθνή θέση της Ουκρανίας, φαίνεται ότι έχει ήδη επιτευχθεί σιωπηρά ένας αμερικανορωσικός συμβιβασμός. Η κυβέρνηση Τραμπ δήλωσε με κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν πρόκειται να υπάρξει προσχώρηση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ενώ το Κρεμλίνο αποδέχθηκε για πρώτη φορά την προοπτική ένταξής της στην Ε.Ε. Θυμίζουμε ότι η ρωσική εναντίωση στη συμφωνία προσέγγισης με την Ενωση πυροδότησε την εμφύλια σύγκρουση του Euromaidan, το 2013-2014.

Δεδομένου όμως ότι η Ε.Ε. είναι στρατιωτικά αδύναμη και η κυβέρνηση Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα στείλει στρατιώτες στην Ουκρανία, ο Ζελένσκι αισθάνεται ότι δεν μπορεί να υπογράψει συμφωνία χωρίς να κατηγορηθεί για εθνική μειοδοσία εάν δεν εξασφαλίσει ισχυρότερες εγγυήσεις ασφαλείας. Τις επόμενες ημέρες, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ θα προσπαθήσουν να πείσουν τον Τραμπ, κατά τις διαδοχικές επισκέψεις τους στον Λευκό Οίκο, για την αποστολή σχετικά περιορισμένης «δύναμης καθησυχασμού» με στρατιώτες των χωρών τους, οι οποίοι θα φυλάνε αεροδρόμια, λιμάνια και άλλες κρίσιμες υποδομές.

Στο παιχνίδι θέλει να μπει και η Τουρκία, καθώς ο Ερντογάν προσφέρθηκε για την αποστολή «ειρηνευτικής» δύναμης κατά τη συνάντησή του με τον Ζελένσκι, την περασμένη Τρίτη. Ωστόσο, η Ρωσία αρνείται κατηγορηματικά, τουλάχιστον για την ώρα, την εγκατάσταση στρατιωτικής δύναμης από οποιαδήποτε χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ. Στο μεταξύ, την κατάσταση ενδέχεται να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο απρόβλεπτες εξελίξεις στο πεδίο της μάχης. Τις τελευταίες ημέρες, ανεπιβεβαίωτα ρεπορτάζ ρωσικών και ουκρανικών ιστοσελίδων έκαναν λόγο για συγκέντρωση σημαντικών ουκρανικών δυνάμεων πενήντα χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη ρωσική επαρχία Μπριάνσκ, σε μια πιθανή ένδειξη για επικείμενη επίθεση, με στόχο τον εκτροχιασμό της αμερικανορωσικής προσέγγισης.

Ολοι απέτυχαν

Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι βέβαιο ότι ο Τραμπ θα πετύχει εκεί όπου απέτυχαν αρκετοί άλλοι. Φρέσκος στον Λευκό Οίκο, ο Μπαράκ Ομπάμα διακήρυξε τον Φεβρουάριο του 2009 τη βούλησή του για μια συνολική «επανεκκίνηση» (reset) στις αμερικανορωσικές σχέσεις. Ο Εμανουέλ Μακρόν εγκαινίασε «στρατηγικό διάλογο» με τον Πούτιν, απλώνοντάς του το κόκκινο χαλί στις Βερσαλλίες και στο θερινό ανάκτορο της Μπρεγκανσόν. Η Αγκελα Μέρκελ επένδυσε πολλά στην ενεργειακή γέφυρα με τη Ρωσία. Ακόμη και ο Τζο Μπάιντεν είχε τετ α τετ με τον Πούτιν στη Γενεύη τον Ιούνιο του 2021, όταν το βασικό του μέλημα ήταν η Κίνα (εκείνη την εποχή ετοίμαζε το αντικινεζικό σύμφωνο AUKUS πίσω από τις πλάτες των Ευρωπαίων) και ήθελε να εξασφαλίσει τουλάχιστον την ουδετερότητα της Ρωσίας. Ολοι απέτυχαν, γιατί επιδίωξη της Ρωσίας δεν ήταν μόνον η ουδετερότητα της Ουκρανίας, αλλά μια συνολική αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης που θα κατοχυρώνει τη δική της ζώνη επιρροής. Ο χρόνος θα δείξει εάν αυτή τη φορά τα πράγματα εξελιχθούν διαφορετικά.

(Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Η Καθημερινή" της Κυριακής)

#ΠΕΤΡΟΣ_ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ