Η εκπαίδευση στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης

08:56 12/9/2024 - Πηγή: FlashNews

Στο πλαίσιο αυτό εντυπωσιακή είναι και η πρόοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence -AI-) που έχει υπεισέλθει δυναμικά στην καθημερινότητά μας ευρισκόμενη -ακόμη- σε εμβρυικό στάδιο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη διάχυτη καθώς βρίσκεται στη ζωή κάθε ενεργού χρήστη συνεπικουρεί επιλογές, αναζητήσεις στο διαδίκτυο, αλληλεπιδράσεις και δραστηριότητες στα social media. Με άλλα λόγια, για κάθε πτυχή της ζωής μας διατηρείται ένα αντίγραφο! Το ζήτημα της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι δυνατόν να προσεγγιστεί διαθεματικά, τόσο από κοινωνική, φιλοσοφική,

ιστορική όσο και από τεχνολογική οπτική. Γίνεται αντιληπτό ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη κυοφορεί οφέλη αλλά και κινδύνους εγείροντας ζητήματα ηθικής, Δημοκρατίας, κοινωνικής δικαιοσύνης, θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Προσεγγίζοντας Παιδαγωγικά την Τεχνητή Νοημοσύνη και ορμώμενοι από τον ορισμό των Rich &Knight (1990) «Τεχνητή Νοημοσύνη είναι η μελέτη τού πώς να κάνουμε τους υπολογιστές ικανούς να κάνουν πράγματα στα οποία προς το παρόν οι άνθρωποι τα καταφέρνουν καλύτερα» δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η ευρέως γνωστή και ταχέως αναπτυσσόμενη τεχνολογική πλατφόρμα Chat GPT από τη εταιρεία Open AI. To Chat GPT διαθέτοντας την δυνατότητα παραγωγής κειμένου υψηλής ποιότητας μέσω συρραφής φράσεων από κείμενα ελεύθερα προσβάσιμα στο διαδίκτυο, διακρίνεται από συνεκτικότητα και ομαλή ροή του λόγου, ωστόσο ελλοχεύει κινδύνους σε αυτό το οποίο καλείται γραπτός λόγος. Παιδαγωγικά, ο κίνδυνος είναι προφανής…καθώς η συγγραφή δοκιμίων συνιστά διαδικασία σκέψης και ανθρώπινης νοημοσύνης. Η αυτοματοποίηση στη γραφή δοκιμίων αδιαμφισβήτητα ευνουχίζει την ανάπτυξη κριτικής σκέψης του/ της νέου/νέας καθώς δεν εξοικειώνεται στην ανάπτυξη επιχειρημάτων, έρευνας, κρίσης, δημιουργικότητας, φαντασίας. Η Τεχνητή Νοημοσύνη υπό την έκφανση αυτή δυναμιτίζει την ικανότητα ανάπτυξης ολοκληρωμένης προσωπικότητας και ιδιαίτερου τρόπου σκέψης των νέων.

Πέραν των ανωτέρω και συμπληρωματικά προς την πρόκληση αυτή στον εκπαιδευτικό τομέα, η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης εγείρει προβληματική και ως προς την εγκυρότητα, την τεκμηρίωση και την αξιοπιστία των πηγών -οι οποίες δεν είναι ορατές στους χρήστες- εκ των οποίων αντλούνται οι απαντήσεις της εφαρμογής και κατ’ επέκταση ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων -καθώς η ευθύνη ανήκει στους χρήστες.

Τα ερωτήματα που γεννώνται είναι ποικίλα από την ταχύρρυθμη εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Κλονίζεται, λοιπόν, ο «ορθός λόγος», η υψηλότερη νοημοσύνη που μέχρι πρότινος (;) αποτελούσε προσόν του ανθρώπου; Διαρρηγνύεται η σχέση του με τη γλώσσα και τον πολιτισμό από μη ανθρώπινες οντότητες; Καθιστάμεθα ασυνείδητα δεσμώτες του διασυνδεδεμένου κόσμου μας αντίστοιχα προς εκείνους του Σπηλαίου του Πλάτωνος με πλήρη άγνοια της πραγματικότητας; Γνωρίζοντας πως «η γνώση είναι δύναμη», όπλο της χειραφέτησής μας συνιστά η κριτική σκέψη, η επίγνωση και η επιμόρφωση με σκοπό όχι την απαγόρευση χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Εκπαίδευση αλλά τη χρήση της ως εργαλείου που στο πλαίσιο της ψηφιακής εποχής που διανύουμε θα συνεπικουρεί το μαθητή και τον εκπαιδευτικό υπό κατάλληλες προϋποθέσεις.

Προφανώς, το ζήτημα δεν είναι η δαιμονοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης και εν γένει της Τεχνολογίας αλλά η ορθή αξιοποίηση τους. Η εκπαιδευτική πολιτική οφείλει να αναδεικνύει τους κινδύνους ώστε να τους αποσοβήσουμε. Η Παιδεία και ο σχεδιασμός της διδασκαλίας να παρέχουν δεοντολογική χρήση της ΑΙ ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές της UNESCO για την GenAI στην Εκπαίδευση. Η Σύσταση της UNESCO για τη Δεοντολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης του 2021 παρέχει την απαραίτητη ρυθμιστική δράση –πλαίσιο και στον τομέα της Εκπαίδευσης βασιζόμενη σε μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μια τέτοια εκδοχή της Τεχνητής Νοημοσύνης υποστηρίζει τους ανθρώπους και τις κοινωνίες εν γένει με απόλυτο σεβασμό στο υπέρτατο αγαθό της Δημοκρατίας, των προσωπικών δεδομένων, της δημιουργικότητας, ενισχύοντας και όχι υποκαθιστώντας την ανθρώπινη φύση. Έτσι, τίθενται τα θεμέλια για ηθική χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, μιας «νοημοσύνης» που δεν σκέφτεται, δεν αντιλαμβάνεται, δεν κατανοεί, δεν συν-αισθάνεται, δεν βιώνει…αλλά προγραμματίζεται και μιμείται. Απαραίτητες, λοιπόν, οι δικλείδες ασφαλείας σε κάθε τομέα πριν οδηγηθούμε σε μια Τεχνητή Υπερ- νοημοσύνη.. παγιδευμένοι οι ίδιοι στην ανθρώπινη ευφυία του 21ου αιώνα.

Παρασύρη Αργυρή
Φιλόλογος – Ειδική Παιδαγωγός