Δυο βιβλία και το ελεύθερο της ποίησης

18:52 9/3/2020 - Πηγή: Dimoprasion

της Zoe Savina

Plentines Out of Littleness «H ευμάρεια από την Λιτότητα»: Το τοπίο του χαϊκού στην Ελλάδα – Χαϊκού: Μια πνευματική παγκοσμιοποίηση. Πρόκειται για μια δοκιμιακή εργασία της Zoe Savina / Ζωής Σαβίνας. Μετάφραση Κωνσταντίνος Φουράκης, Εκδόσεις: LAMBERT – Academik Publishing, 2019 – Βερολίνο
και το:
Νow I Know / «Τώρα το

Ξέρω», τυπώθηκε από τις εκδόσεις: GYBERWIT.NET – India – 2020. Χαϊκού βιβλίο ποίησης και στις δύο γλώσσες (Ελληνικά / Αγγλικά) και θα έλεγα στα αχνάρια του Λευκάδιου Χέρν – μία σχέση, διασύνδεση, μεταβίβαση από την Zoe Savina, σε μετάφραση Κωνσταντίνου Φουράκη.
Οι παραπάνω δύο τίτλοι, είναι δύο ξεχωριστές οντότητες πνευματικής δουλειάς και ανάλυσης των Ιαπωνικών Χαϊκού στην Ελλάδα, ως συνέχεια του πολύτιμου έργου του σημαντικού Ελληνα – Ιρλανδού Λευκάδιου Χερν, αυτού του πρεσβευτή της διασποράς της ιαπωνικής κουλτούρας, αλλά και κυρίως στην περίπτωσή μας, για την πρώτη μεταφορά/εμφάνιση του χαϊκού στη Δύση από αυτόν καθώς απλώθηκε στους ποιητές όλου του κόσμου. Η μετάφραση των δύο βιβλίων έγινε από τον Κωνσταντίνο Φουράκη – Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, Γλωσσολόγος, Μεταφραστής, με άψογη γλωσσική και εννοιολογική μεταφορά. Η προσέγγιση της μετάφρασης δικαιώνει την δυνατότητα του μεταφραστή, να αναδείξει την αισθητική των ποιημάτων της Ζωής Σαβίνας με σαφήνεια και παλμό, σε ό,τι ταυτίζεται με την κυρίαρχη πνευματικότητα κι αισθητική της, ανοίγοντας πολλαπλά παράθυρα προς την ομορφιά αλλά φορές και την τραγικότητα του ανθρώπου και του κόσμου, ωστόσο μ’ έναν τρόπο να μιλά για το τραγικό, με την ιδιομορφία που ξέρει η Σαβίνα, δίχως αυστηρότητα, η οποία δεν αρέσει καθόλου στο χαϊκού.
Η Zoe Savina μία γυναίκα έξω από τα καθιερωμένα της γραφής της ποίησης έχει αναθερμάνει την ποίηση του γραπτού λόγου με αναφορές σύμπτυξης των νοημάτων της σε ένα καθαρά δικό της δόγμα. Το άμετρο/έμμετρο των Χαϊκού της έδωσε πλεονέκτημα ακολουθώντας την γνώση την εμπειρία και την εννοιολογική της δυνατότητα. Η ποιητική της γλώσσα ανταμώνει την απλότητα και την περιεκτικότητα των νοημάτων της με την ευρύτητα της έμπνευσης ως καλλιτεχνική υπερέκταση του λιτού και εμπεριστατωμένου λόγου.
Στο βιβλίο δοκίμιό της: «Η ευμάρεια από τη λιτότητα» / «PlentinessOutofLitleness» είναι το θέμα διάλεξης στην Ημερίδα που έδωσε η Zoe Savina στο «Εργαστήριο» του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μεταφράσθηκε στ’ Αγγλικά. Παρουσιάστηκε στη Σερβία, στ’ αγγλικά αλλά μεταφράστηκε και στα Σερβικά. Μεταφορτώθηκε στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του International Haikou Foundation, σε αυτό το περίφημο, έγκυρο Διεθνές Χαϊκού Ιδρυμα, στο οποίο παρουσιάζονται διεθνούς φήμης λογοτέχνες. Παρουσιάστηκε επίσης και στο 2ο Πανεπιστήμιο του Παρισιού – French Journal for Media Research [online], June 2016:
https://frenchjournalformediaresearch.com/lodel-1.0/main/docannexe/file/848/savina_pdf.pdf
Συναντούμε στο δοκίμιο της Σαβίνας έναν μικρό θησαυρό με ανάλυση των haiku: «…αυτό το ιαπωνικό ποιητικό είδος που έχει επηρεάσει τον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό με την ελκυστική εννοιολογική «αφθονία» του που παράγεται μέσω της «λιτότητας». Ο Λευκάδιος Χερν, μελετητής του ιαπωνικού πολιτισμού, μετέφρασε σε κείμενα το haiku στα αγγλικά και το έκανε διεθνώς γνωστό. Το Χαϊκού αλληλεπιδρά αόριστα με το αρχαίο ελληνικό επιγραφικό είδος του «κόσμου», την ποιμαντική ποίηση του Ησίοδου και τη λακωνική ποιητική μορφή του επιγράμματος, όπως του Ηράκλειτου και άλλων». Αναλύοντας η Σαβίνα παρουσιάζει και αποσπασματικά, αρχαία μικρά κείμενα.
Στο νέο βιβλίο της Zoe Savina: «Now I Know» / «Τώρα Ξέρω» χαϊκού – 2020 πραγματεύεται θέματα του έρωτα και της ζωής στην καθημερινότητα, με το πάθος της εύρεσης μέσα από τον κόσμο που όλοι κρατάμε μέσα μας και αναγνωρίζουμε στις εκφάνσεις του. Δυνατές εικόνες λειτουργούν ώστε να αναλύσουμε συναίσθημα χώρο χρόνο και αυτοδιάθεση. Ολα είναι βωμός σκέψεων μέσα από στίχους που διατηρούν το συμπύκνωμα των εννοιών τους ως αναφορές βιωματικής ζωής. Ενα πάντρεμα φιλοσοφικής σκέψης που ανταμώνει με το πνεύμα του αναγνώστη και αρχίζει το παιχνίδι με την προσωπική της άποψη και του αναγνώστη. Το βιβλίο αναδεικνύει την σπουδαιότητα των haϊkou στην Ελλάδα, καθώς συχνά φιλοξενούνται σε λογοτεχνικά περιοδικά, σε παγκόσμιες ανθολογίες ή στο διαδίκτυο, ομιλίες σχετικές κι εκδηλώσεις.
Στο «Nοw I Know» / «Τώρα το Ξέρω» τα χαϊκού παρουσιάζονται διαχωρισμένα σε επτά αιφνιδιαστικές ενότητες, στιγμές που ο εσωτερικός και εξωτερικός συσχετισμός αποσυνδέεται, όμως δεν διχάζεται, πιστοποιώντας την περαιτέρω άνοδο της ποιήτριας. Καθιερώνεται συγκεκριμένα σε μία θέση οδηγητική και για όσους ασχολούνται με πάθος μ’ αυτήν την ιδιαίτερη ποιητική έκφραση, την ελκυστική, παιχνιδιάρικη, συμπυκνωτική κι επικίνδυνη φόρμα για πλήθος λόγους και για όσους από αδυναμία παραμένουμε απλοί αναγνώστες. Ο απροσδόκητος και προσωπικός, πλούτος και η κοσμοθεωρίας της. Δείγματα:
«πολλές συμβουλές
σε αυτό το βιβλίο…
γυαλιά στον πάγκο»

«much advice
is in this book;
glasses on the bench»

«μέσα στα φρούτα
η φωνή του Θεού
…και στο τσουνάμι»

«in both fruit
and the tsunami
…God’ s voice»

«σαν σε αγκαλιά
στη λίμνη της Χιροσίμα
το φεγγάρι ξεψυχά»

«as if to embrace
Hiroshima’s lake,
the moon expired» *

(*Από τα Βραβευμένα χαϊκού της: Ζωή Σαβίνα – Μουσείο Ειρήνης του Κιότο για την Παγκόσμια Ειρήνη. A Bomb Memorial Day)
Την αποκαλούν-κορυφαία της πατρίδας της στον τομέα του χαϊκού. Στο εξώφυλλο ένα κολάζ της, με το πρόσωπό της. Ο Ζωγράφος Αλέξανδρος Μουστάκας εικονογράφησε το βιβλίο με τις μαυρόασπρες βινιέτες, δίνοντας το δικό του στίγμα στην εικαστική οπτική του βιβλίου. Και τα δυο βιβλία κυκλοφορούν στην AMAZON.
3Η επιγραφική, η ζέση κι επάρκεια της Ζωής Σαβίνας πλέκουν το σύγχρονο και εξελιγμένο χαϊκού, αλλά μέσα σε μια αιφνιδιαστική άνεση και της ελεύθερης ποίησής της. Η ελεύθερη ποίηση της Zoe Savina/Ζωής Σαβίνα λειτούργησε με την δική της σκοπιά και έκτισε δίνοντας στα ωραία ελεύθερα ποιήματά της, μια ολότητα στην υπαινικτικότατα, βαθύτατα φιλοσοφημένη σκέψη στο όλον της, ένα ομοειδές παλλόμενο ποιητικό σώμα. Θα δώσω την ευκαιρία μιας προσωπικής μου ανάγνωσης για το ύφος και την νοηματική τους κουλτούρα αποσπασματικά.
«Τo πιο άδειο της αλαζονείας» Ενας τίτλος ποιήματος που κάνει την υπέρβαση η ποιήτρια να μας εισαγάγει στην ομορφιά της ανάγκης να ονειρευτούμε και να ταξιδέψουμε με τους στίχους. Ο κόσμος μας είναι τόσο μακριά από τις αλήθειες της ζωής που μπορείς να τον αναγνώσεις απλά στους τελευταίους στίχους:
«Τι ύβρης θεέ μου -μια άδεια αγκαλιά»…
Το ποίημα της «Σουίτα» είναι μια κραυγή κρυμμένων συναισθημάτων που μπήκαν στην πίσω μεριά των χρόνων και αναμένουν τις μνήμες του μέλλοντος. Οπως αναφέρει στους επόμενους στίχους η ποιήτρια, απόσπασμα:
……
Ολα τα ωραιότερα βλέποντας
σε θυμάμαι, σκέπτομαι…
«αυτός τα έπραξε»
τότε
το άλας της μνήμης μου πονάει…
Μπαίνει κρυφά με τα λόγια της και ζυγιάζει το μυαλό μας για τα καλά και χαμένα της ζωής μας. Οι αλήθειες της αφαιρετικής αυτής ελεύθερης ποίησης κτυπά κατευθείαν σε λεπτές χορδές της ψυχής και του μυαλού ως στόχος που έμεινε να θυμίζει την ύπαρξη του μόνο.
«Εμβρυο» Οι στίχοι εδώ είναι υπέροχα δοσμένοι ποιητικά ως λόγος ύπαρξης και ζωής σε έναν αέναο κύκλο που μας οδεύει στην αλήθεια του κόσμου, απόσπασμα:
………………….
σαν μέλισσα που χρόνο
δεν έχει για θλίψη
παρά εργατικότητα,
όπως το άπειρο
σποριασμένο εγώ μας…
Το εγώ μας δεν έχει παρά να γεμίσει σε σπόρους ζωής που ή θα μείνουν έγκλειστοι ή θα ανθίσουν.
«Ισορροπία» απόσπασμα:
Nαι, ναι, είπα,
να με βοηθήσει ένας άντρας …
Nαι, ναι, το έχω καταλάβει
πρέπει να βοηθήσει ένας άνδρας
να βρω κι εγώ μία ισορροπία ντυμένη
το ρούχο της ευθυμίας…
…………………………τελειώνοντας λέει:
…που κορέστηκε στην ανικανότητα
μιας βοήθειας
έτσι στον περί συμβάσεων νόμο,

σαν το χρυσαφικό
που τραβήχτηκε μόνο του
απ’ το να είναι ενέχυρο…
Πόσο λιτοί στίχοι ενώ περιέχουν την ανάγκη της συνύπαρξης που εμπεριέχεται στην ευτυχία της ισορροπίας άνδρα και γυναίκας ως αιτούμενο και αναγκαίο.
Μάγδα Καραγιαννιώτου-Μυστικού Δημοσιογράφος-Εκπρόσωπος F.I.J.E.T
Art Editor www.mystikou-karagianniotou.com