Βιομεθάνιο: Τα μηνύματα Σκυλακάκη, οι «αναμονές» και οι προκλήσεις

09:22 6/11/2024 - Πηγή: Reporter

Σε «μακρά» αναμονή για το νομοθετικό πλαίσιο για το βιομεθάνιο βρίσκεται η αγορά του κλάδου, την ώρα που η ανάγκη για ριζικό μετασχηματισμό είναι αδήριτη, με βάση όσα αναφέρθηκαν σε ημερίδα που διοργάνωσε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Παραγωγών Βιοαερίου (HABIO) με τίτλο «Βιοαέριο και Βιομεθάνιο: Βασικοί Πυλώνες Κυκλικής Οικονομίας για την Πράσινη Μετάβαση», την Τρίτη, 5 Νοεμβρίου 2024, στο Αμφιθέατρο της Deloitte, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Υπουργείου Αγροτικής

Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο πλαίσιο της δεύτερης ευρωπαϊκής εβδομάδας βιομεθανίου.

«Ξεκινήσαμε στραβά στο βιοαέριο», τόνισε στο χαιρετισμό του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης τονίζοντας ότι ο κλάδος αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις καθώς «το κόστος ενέργειας θα μειωθεί πολύ σημαντικά τα επόμενα χρόνια και οι αγορές ενέργειας δε θα είναι προστατευμένες. Αυτό θα ξεκινά από ηλεκτρισμό, θα μπαίνει σε άλλους χώρους παραγωγής και θα προχωρά και σε άλλες τεχνικές που είναι σε εξέλιξη και συχνά δε λαμβάνουμε υπόψη».

Στο φόντο αυτής της αλλαγής ο υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, τόνισε ότι θα πρέπει «να κινηθούμε εκεί που υπάρχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα», σε αντίθεση, μάλιστα, με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν. Στάθηκε, δε, στη νέα εικόνα και πλαίσιο, που μπορεί να ενισχύσει την «διόρθωση» ενός βασικού προβλήματος του κλάδου, που δεν είναι άλλος, από την έλλειψη «πρώτης ύλης» για την παραγωγή βιοαερίου και εν συνεχεία βιομεθανίου, με ανταγωνιστικούς όρους.

Ο κ. Σκυλακάκης εστίασε ότι το νέο πλαίσιο, όπου θα πρέπει να τηρείται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και μπορεί να ενισχύσει λογικές κυκλικής οικονομίας, όπου βέβαια η παραγωγή βιοαερίου και βιομεθανίου είναι κεντρική. «Ας δούμε το κόστος διάθεσης αποβλήτων. Σήμερα, εδώ δεν ισχύει ακόμη το “ρυπαίνων πληρώνει”. Είναι μια βασική κατεύθυνση να ενισχύσουμε την τήρησης της αρχής “το ρυπαίνων πληρώνει” και να μετατρέψουμε τη ρύπανση σε κυκλική οικονομία».

Στο φόντο αυτό ο υπουργός χαρακτήρισε σημαντική την ύπαρξη και επέκταση του δικτύου του καφέ κάδου, που είναι βέβαια ευθύνη των δήμων. Ωστόσο, όπως είπε υπάρχουν ζητήματα, καθώς το δίκτυο είναι αλλού, κι αλλού είναι τα εργοστάσια που ήδη υπάρχουν για παραγωγή βιοαερίου, όπου πρώτη ύλη είναι τα αστικά απόβλητα.

Παράλληλα ο υπουργός στάθηκε στην ανάγκη μετασχηματισμού του κλάδου σε μια κατεύθυνση, πέρα από την ηλεκτροπαραγωγή. Είναι σημαντικό να περάσει ο κλάδος σε άλλες μορφές παραγωγής, όπως το λίπασμα ανέφερε. «Δε θα επηρεαστεί με τον ίδιο τρόπο η τιμή του, με την τιμή της ενέργειας αλλά και να επηρεαστεί θα έρθει σε σας με φθηνό υδρογόνο. Να κινηθούμε, λοιπόν, στο λίπασμα και να πάμε μακριά από ηλεκτροπαραγωγή», τόνισε και συμπλήρωσε ότι θα πρέπει «να γίνουν μονάδες αιχμής από βιοαέριο και όχι μονάδες βάσης. Δε χρειαζόμαστε δε θέλει μονάδες βάσης το σύστημα που χτίζουμε. Δε θέλει πχ λιγνίτες αλλά θέλει μονάδες αιχμής».

Θα πρέπει «να βοηθήσουμε να γίνει αυτή η μετάβαση» τόνισε ο κ. Σκυλακάκης και ανέφερε ότι για τον κλάδο η ηλεκτροπαραγωγή δεν έχει νόημα. Να δώσουμε το βιομεθάνιο για λίπασμα και να προχωρήσουμε σε αξιοποίηση υδρογόνου. Θα έχουμε μεγάλες επενδύσεις υδρογόνου και άρα έχει νόημα ο όλος μετασχηματισμός του κλάδου, ενώ θα βοηθήσει και στη διαχείριση στα απόβλητα. Θα τα κάνουμε όλα αυτά με το νέο πλαίσιο”», συμπλήρωσε ο υπουργός ενώ έστειλε μήνυμα για τυχόν επιδοτήσεις και εγγυημένες ταρίφες, που ζητά ο κλάδος να συνεχιστούν.

«Δεν αποκλείουμε αλλά δεν την δεσμευόμαστε για την ενίσχυση. Το κλειδί είναι να γίνει η μετάβαση. Το κλειδί είναι αυτό, για να βγάζει ένα κοινωνικό και άλλο νόημα.

Δεν θέλουμε μακροχρόνιες ταρίφες που σε περιβάλλον μεγάλων τεχνολογικών αλλαγών είναι παγίδες. Και βέβαια η δική μας ευθύνη είναι πρωτίστως έναντι του καταναλωτή».

Βέβαια, ο κ. Σκυλακάκης, πέρα από τις αναφορές αυτές για τις επιδοτήσεις, κάτι που αποτελεί μόνιμη επωδό σε σχέση και συνολικά με την αγορά ΑΠΕ, δεν έδωσε ορίζοντα για το πότε θα δοθεί στη διαβούλευση το νέο αυτό και πολυπόθητο από τον κλάδο πλαίσιο για το βιομεθάνιο.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Διονύσης Σταμενίτης υπεραμύνθηκε του μετασχηματισμού του κλάδου και της έμφασης σε δράσεις πέρα από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

«Υπάρχουν νέες δυνατότητες για εισόδημα και πρασίνισμα παραγωγής για τους αγρότες» τόνισε και σημείωσε ότι «ο παραγωγός πρέπει να πειστεί για την αξιοποίηση των κλαδεμάτων, αλλά και των υπολειμμάτων της κτηνοτροφίας».

Η θέση της Ελλάδας

Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, που βρίσκεται στην 17-18 θέση στη σχετική ευρωπαϊκή κατάταξη, λειτουργούν 87 Μονάδες παραγωγής βιοαερίου. Η Συνολική Ισχύς είναι 123.7 ΜW, εκ των οποίων 14 Μονάδες είναι σε ΕΕΛ/ΧΥΤΑ με ισχύ 53.7 MW και οι 73 Μονάδες σε αγροτοκτηνοτροφικές υποδομές με ισχύ 70 MW.

Πάντως, με βάση όσα αναφέρει ο κλάδος, παρά τη σημασία του για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, υπάρχει γενικότερη ανησυχία, καθώς τα αυξημένα λειτουργικά κόστη και ιδιαίτερα το κόστος των πρώτων υλών και τα μεταφορικά κόστη αυτών, εξανεμίζουν τα όποια έσοδα. Επίσης, με βάση αναλυτές, η χαμηλή κερδοφορία δημιουργεί ζητήματα στους παραγωγούς καθώς ελλείψει ρευστότητας, η αποπληρωμή των δανείων και των τόκων πραγματοποιείται με δυσκολία, εγείροντας ζητήματα βιωσιμότητας του κλάδου.

Η ευκαιρία

«Το βιομεθάνιο είναι ο μοναδικός αντικαταστάτης του φυσικού αερίου», ανέφερε από την πλευρά του ο Dr. – Ing. Αλέξανδρος Υφαντής, Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου τονίζοντας την ανάγκη για μετασχηματισμό αλλά και δράσεις για διασφάλισης «πρώτης ύλης» για την παραγωγή των μονάδων.

Όπως είπε υπάρχουν «μικρές διεσπαρμένες εγκαταστάσεις, αλλά και έλλειψη κινήτρων και απουσία ελέγχων με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλό κόστος για την πρώτη ύλη». Μάλιστα ανέφερε ότι υπάρχει «στρέβλωση ανταγωνισμού από την χωροθέτηση των μονάδων και τους περιορισμούς στην πρώτη ύλη, αλλά και έλλειψη εναλλακτικών πρώτων υλών».

«Το υγρό χωνεμένο υπόλειμμα και το βιογενές διοξείδιο άνθρακα, που είναι ένα από τα βασικά λιπάσματα» που θα μπορούσε να παραχθεί από το βιοαέριο, όπως και αζωτούχα λιπάσματα, που κατά κύριο λόγο εισάγονται. «Θα μπορούσε το 38% του αζώτου που θέλουμε στην αγροτική παραγωγή, να το έχουμε από το βιοαέριο. Θα μπορούσαμε να είμαστε ανεξάρτητοι σε λιπάσματα», τόνισε.

Ωστόσο, ανέφερε ότι υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρων για την χρήση του υγρού χωνεμένου υπολείμματος, κατακερματισμένη αγροτική οικονομία και εξαιρετικά μεγάλος απαιτούμενος αριθμός διμερών συμφωνιών διάθεσης.

Προτάσεις

Παράλληλα ο κ. Υφαντής κατέθεσε μια σειρά από προτάσεις για την αναζωογόνηση του κλάδου. Πιο συγκεκριμένα πρότεινε μεταξύ άλλων:

Εξαίρεση από ειδικούς Περιορισμούς Παραγωγής και μηδενικές χρεώσεις. Δηλαδή, όλες οι κατηγορίες σταθμών βιοαερίου πρέπει κατά προτεραιότητα να εξαιρούνται από την διακοψιμότητα και τις μηδενικές χρεώσεις και αν αυτό δεν είναι τεχνικά εφικτό να αποζημιώνονται για την απώλεια της παραγωγής τους.

Νέα ETA - Ειδική τιμή αναφοράς. Πρέπει άμεσα να εισαχθεί μια νέα ειδική τιμή αναφοράς ΕΤΑ για το Βιοαέριο η οποία να αντιπροσωπεύει την μεσοσταθμική τιμή με την οποία αποζημιώνουν οι ΦΟΣΕ τις μονάδες Βιοαερίου ώστε να υπάρχει πραγματική αποζημίωση μέχρι την τιμή αναφοράς από τον ΔΑΠΕΕΠ. Υπάρχουν πλέον αποκλίσεις που είναι της τάξης του 5%.

Ενίσχυση 25% για το 2025. Με βάση τα σημερινά στοιχεία και όσο ακόμα η μέση δυναμικότητα των σταθμών είναι στο 50 – 55%, δηλαδή πολύ μακριά από το 85% που είναι η βάση με την οποία έχει υπολογιστεί η τιμή αναφοράς, να υπάρχει στήριξη για ένα έτος ακόμα.

Ειδικό Πλαίσιο διακοψιμότητας Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με Βιοαέριο μπορούν να λειτουργήσουν ως σταθμοί βάσης και σε εθελοντική βάση να λειτουργήσουν σε ένα ειδικό και πολυετές πλαίσιο διακοψιμότητας όπου για παράδειγμα όποιος σταθμός θα επιλέγει να λειτουργεί αποκλειστικά 18:00-08:00 (δηλαδή 14 ώρες εκτός αιχμής, να έχει πρόσθετη αποζημίωση σε σχέση με τις υφιστάμενες τιμές αναφοράς και μια πρόσθετη δυνατότητα παροχής ισχύος).

Προτεραιότητα στην μετατροπή σε βιομεθάνιο και υβριδικοί σταθμοί. Δυνατότητα μετατροπής του 50% της θερμικής ισχύος ενός υφιστάμενου σταθμού σε βιομεθάνιο και κατά προτεραιότητα άδεια χωρίς την μείωση της ηλεκτρικής του ισχύος και χωρίς μεταβολή στην ΜΠΕ του (απλή ενημέρωση) εφόσον η λειτουργία του ως σταθμού ηλεκτροπαραγωγής περιορίζεται το διάστημα 18:00 – 08:00.

Πλαίσιο με feed in tariff για τα πρώτα 250 MW βιομεθανιου (2,1 TWh – στόχος 2030). Για να επιτευχθεί ο στόχος των 2.1 tWh για το 2030 χρειάζεται άμεσα σταθερό πλαίσιο στήριξης και στην συνέχεια ανταγωνιστικές διαδικασίες (αφού θα έχει δημιουργηθεί η αγορά).

Προτεραιότητα στην μετατροπή σε βιομεθάνιο και υβριδικοί σταθμοί. Ειδικότερα, δυνατότητα μετατροπής του 50% της θερμικής ισχύος ενός υφιστάμενου σταθμού σε βιομεθάνιο και κατά προτεραιότητα άδεια χωρίς την μείωση της ηλεκτρικής του ισχύος και χωρίς μεταβολή στην ΜΠΕ του (απλή ενημέρωση) εφόσον η λειτουργία του ως σταθμού ηλεκτροπαραγωγής περιορίζεται το διάστημα 18:00 – 08:00.

Πλαίσιο με feed in tariff για τα πρώτα 250 MW βιομεθανιου (2,1 TWh – στόχος 2030) Για να επιτευχθεί ο στόχος των 2.1 tWh για το 2030 χρειάζεται άμεσα σταθερό πλαίσιο στήριξης και στην συνέχεια ανταγωνιστικές διαδικασίες (αφού θα έχει δημιουργηθεί η αγορά).

Στρεμματική ενίσχυση για την διασπορά του χωνεμένου υπολείμματος και προσαρμογή της απαιτούμενης ποσότητας αζώτου και του τρόπου εφαρμογής τους ανάλογα με την μορφή του (ακατέργαστο, στερεό, επεξεργασμένο υγρό) και τον τύπο της καλλιέργειας. Δράσεις ενημέρωσης.

Ρύθμιση για την άμεση μείωση δημοτικών τελών Ε/tn σε όσες τουριστικές επιχειρήσεις παραδίδουν προδιαλεγμένα οργανικά υπολείμματα τροφών σε ιδιωτικές ΜΕΒΑ.

Ένα σαφές πλαίσιο για την αναγκαιότητα να υπάρχει ορθή διαχείριση των κτηνοτροφικών αποβλήτων με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο αλλά σίγουρα όχι η ανεξέλεγκτη διασπορά τους που έχει και σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον και την διάδοση ασθενειών.

Μελέτη της Deloitte

Στο μεταξύ με βάση μια πρώτη επεξεργασία που έχει κάνει η Deloitte και παρουσίασε το στέλεχός της Κωνσταντίνος Ελευθεριάδης, η μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύς συγκεντρώνεται στην Περιφέρεια Αττικής, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 38,3MW και μονάδες βιοαερίου που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια κυρίως από απορρίμματα. Τόσο σε αριθμό (78%) όσο και σε εγκατεστημένη ισχύ (57) οι περισσότερες μονάδες χρησιμοποιούν αγροκτηνοτροφικά απόβλητα ως πρώτη ύλη.

Με βάση τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ, την τελευταία δεκαετία, το πλήθος των μονάδων βιοαερίου που είναι συνδεδεμένες στην Μέση και την Χαμηλή Τάση παρουσίασε σημαντική αύξηση καθώς από 16 μονάδες το 2014, πλέον ανέρχονται σε 88 μονάδες (2024). Αντίστοιχα η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των μονάδων βιοαερίου αυξήθηκε από 47,3MW το 2014 (κυρίως ΧΥΤΑ & Λύματα) στα 126,1 MW το 2024, σημειώνοντας αύξηση 266%.

Από το 2000, συνολικά έχουν γίνει 553 αιτήσεις στον ΔΕΔΔΗΕ για σύνδεση μονάδων βιοαερίου, εκ των οποίων οι 420 ακυρώθηκαν για διάφορους λόγους. Από τις υπολειπόμενες 133 αιτήσεις, 88 είχαν ήδη ενεργοποιηθεί μέχρι τον Αύγουστο 2024 (συν 1 που συνδέθηκε στο δίκτυο του ΑΔΜΗΕ) και από τις 45 αιτήσεις που δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί, 43 έχουν υπογεγραμμένη σύμβαση σύνδεσης ή έχει κατατεθεί η σχετική εγγυητική επιστολή. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς που προβλέπεται να προστεθεί με τα ανωτέρω έργα ανέρχεται σε 57,8 MW (52,8MW ΔΕΔΔΗΕ και 5MW ΑΔΜΗΕ).

Παράλληλα έχουν γίνει 54 αιτήσεις για επέκταση ισχύος, εκ των οποίων 14 αιτήσεις ακυρώθηκαν για διάφορους λόγους. Μέχρι τον Αύγουστο 2024, από τις υπολειπόμενες 40 αιτήσεις οι 22 έχουν ήδη πραγματοποιηθεί (συνολική εγκατεστημένη ισχύς 13,9 MW) ενώ για 18 έχουν ήδη εκδοθεί οι σχετικές εγγυητικές επιστολές και είναι εν αναμονή της ενεργοποίησης τους (συνολική εγκατεστημένη ισχύς 14,6 MW).

Επίσης με βάση το ΕΣΕΚ προβλέπεται, μείωση της συνολική εγκατεστημένης ισχύς μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα & βιοαέριο (κατά περίπου 50%) και ιδιαίτερη στόχευση στην παραγωγή βιομεθανίου από βιοαέριο με στόχο την έγχυση σε δίκτυα φυσικού αερίου.

Παράλληλα προβλέπεται η αξιοποίηση του δυναμικού παραγωγής βιοαερίου της Ελλάδος με στόχο την έγχυση 2,1 TWh βιομεθανίου το έτος 2030 στο δίκτυο φυσικού αερίου.

Ωστόσο, όπως αναφέρει η μελέτη, οι ενδείξεις από την αγορά, με την επαύξηση της εγκατεστημένης ισχύος, και τα έργα που προγραμματίζονται φαίνεται, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, να μην συμβαδίζει απόλυτα με την μείωση της εγκατεστημένη ισχύος που προβλέπεται στο νέο ΕΣΕΚ.

Πάντως το 2023 αυξήθηκαν σημαντικά οι πωλήσεις των μονάδων βιοαερίου, κυρίως λόγω της αύξησης της λειτουργικής ενίσχυσης κατά 25% αλλά και της έναρξης λειτουργίας καινούριων μονάδων.

Σο μεταξύ, όπως, αναφέρει η μελέτη, παρά την σημαντική ενίσχυση των ταριφών το 2023, οι εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαερίο με πρώτη ύλη αγροκτηνοτροφικά, παρουσίασαν και πάλι ζημιές. Τα κόστη της πρώτης ύλης, τα υψηλά λειτουργικά κόστη και οι τόκοι των δανείων που έχουν λάβει οι εν λόγω εταιρείες λειτουργούν κατασταλτικά στην όποια προσπάθεια ανάκαμψης.

Επίσης με βάση τους συντάκτες της , η μελέτη επιβεβαιώνει την ύπαρξη σημαντικών οικονομικών δυσκολιών που θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο με πρώτη ύλη τα αγροκτηνοτροφικά. Η πρόσθετη ενίσχυση που δόθηκε το 2023, ήταν απαραίτητη για την κάλυψη του αυξανόμενου λειτουργικού κόστους, δεν έφερε όμως ουσιαστική βελτίωση στην οικονομική κατάσταση των εταιρειών κατά το εξεταζόμενο διάστημα. Χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση και εξέταση λήψης πιθανών μέτρων στήριξης του κλάδου.

Γιώργος Αλεξάκης

#Βιομεθάνιο #Σκυλακάκης #Deloitte #υπουργείο_Περιβάλλοντος_και_Ενέργειας