Βυζαντινή εκκλησία με ελληνικές επιγραφές στο Ισραήλ – Αφιερωμένη σε ένδοξο μάρτυρα

23:50 3/9/2021 - Πηγή: Mononews

Σε έναν «ένδοξο μάρτυρα», άγνωστης όμως ταυτότητας επί του παρόντος ήταν αφιερωμένη η βυζαντινή εκκλησία με τα εξαιρετικά ψηφιδωτά και τις σημαντικές επιγραφές, που έχει βρεθεί στο Ισραήλ.

Το κτίσμα, που χρονολογείται στον 6ο αιώνα, αλλά και με πρωιμότερη φάση, ήρθε στο φως σε μία τοποθεσία, που βρίσκεται 24 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ, στους λόφους της Ιουδαίας και ο επικεφαλής των ανασκαφών Benyamin Storchan της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων το έχει ήδη ονομάσει «Εκκλησία του Δοξασμένου Μάρτυρα». Η επιγραφή

είναι φυσικά στα ελληνικά, όπως επί αιώνες ίσχυε στις χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά στην προκειμένη περίπτωση και για τον λόγο, ότι την εποχή που κτίσθηκε, το Ισραήλ αποτελούσε μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Μία δεύτερη επιγραφή στην εκκλησία εξάλλου, αναφέρει ότι η επέκτασή της πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Τιβερίου Β΄, ο οποίος είχε κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία από το 578 στο 582. Πράγματι, όπως έδειξαν οι ανασκαφές στην αρχική της φάση, τον 5ο αιώνα μ.Χ. η εκκλησία αποτελείτο από ένα απλό και λιτό παρεκκλήσι, που είχε κατασκευαστεί μέσα σε έναν σπηλαιώδη θάλαμο. Στη συνέχεια όμως, τον επόμενο αιώνα ο θάλαμος αυτός μετατράπηκε σε τάφο, που πιθανόν να περιείχε τα λείψανα του άγνωστου μάρτυρα ενώ δημιουργήθηκε και η μεγάλη εκκλησία, διακοσμημένη με ψηφιδωτά.

Η αρχαιολογική έρευνα ωστόσο, ανακάλυψε και τα ίχνη μιας αρχαίας εικονομαχίας, δηλαδή την σκόπιμη καταστροφή συγκεκριμένων τεχνουργημάτων και εικόνων. Αυτό φάνηκε από το γεγονός, ότι μερικά από τα ψηφιδωτά ήταν αρχικά διακοσμημένα με ζωόμορφες εικόνες, οι οποίες όμως είχαν σκοπίμως καταστραφεί. Όπως δήλωσε ο Storchan στο Live Science η εικονομαχία αυτή έγινε τον 6ο αιώνα, πιθανότατα λόγω «χριστιανικών εσωτερικών μεταρρυθμίσεων» ή άλλων διαφοροποιήσεων στη χριστιανική πίστη.

Μεγάλη εκκλησία ηλικίας 1.500 ετών βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο Ισραήλ
Εικονική αναπαράσταση τμήματος της εκκλησίας

Όπως και να έχει, οι εικονομάχοι είχαν αφαιρέσει τις ζωόμορφες εικόνες και στη θέση τους έβαλαν ψηφιδωτά πλακάκια ή απλούς λίθους ώστε να αλλοιώσουν το αρχικό σχέδιο.  Παρ΄όλα αυτά κάποια άλλα ψηφιδωτά είχαν γλυτώσει από τις επεμβάσεις, και συγκεκριμένα στο παρεκκλήσιο, όπου οι παραστάσεις πολλών πτηνών έχουν μείνει ανέγγιχτες.

Και ο «ένδοξος μάρτυρας»; Η αναζήτηση της ταυτότητάς του οδηγεί προς έναν άντρα, που ονομαζόταν Ζαχαρίας, ένα όνομα που χρησιμοποιείται αρκετές φορές στη Βίβλο. Κι αυτό, γιατί σύμφωνα με αρχαίες πηγές ο τάφος ενός χριστιανού μάρτυρα με αυτό το όνομα είχε βρεθεί εκεί κοντά τον 5ο αιώνα ενώ άλλα κείμενα αναφέρουν, ότι υπήρχε ένα ιερό αφιερωμένο στον Ζαχαρία, αγνώστων λοιπών στοιχείων. Όλα αυτά όμως είναι ελλιπή, έτσι οι αρχαιολόγοι δεν είναι βέβαιοι, ότι η εκκλησία ήταν αφιερωμένη σ΄αυτόν τον μάρτυρα Ζαχαρία. Αλλά η μελέτη των ευρημάτων συνεχίζεται και η αισιοδοξία για περισσότερα στοιχεία παραμένει.

Το ψηφιδωτό με το πτηνό, που γλίτωσε από τους εικονομάχους τον 6ο αιώνα