Το Πρόβλημα του Τρόλεϊ: γιατί είναι τόσο μεγάλο δίλημμα;

Αν υπάρχει ένα ηθικό δίλημμα που προκαλεί ρίγη σε όποιον το σκεφτεί, είναι το λεγόμενο “Πρόβλημα του Τρόλεϊ”. Η σκηνή είναι απλή αλλά σοκαριστική: Ένα ανεξέλεγκτο τρόλεϊ κατευθύνεται προς πέντε ανθρώπους που δεν μπορούν να μετακινηθούν. Εσύ στέκεσαι δίπλα σε έναν μοχλό. Αν τον τραβήξεις, το τρόλεϊ θα αλλάξει πορεία και θα κατευθυνθεί προς έναν μόνο άνθρωπο. Η ερώτηση είναι: Θα τραβούσες τον μοχλό;

Η πολυπλοκότητα αυτού του διλήμματος δεν βρίσκεται μόνο στην επιλογή, αλλά στις βαθύτερες

ηθικές και συναισθηματικές συγκρούσεις που προκαλεί. Από τη μία πλευρά, η ωφελιμιστική προσέγγιση λέει ότι πρέπει να τραβήξεις τον μοχλό, γιατί αυτό θα σώσει τους περισσότερους ανθρώπους. Από την άλλη, η δεοντολογική ηθική υποστηρίζει ότι το να θυσιάσεις ενεργά έναν άνθρωπο είναι ανήθικο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Αυτό που κάνει το πρόβλημα ακόμα πιο βασανιστικό είναι οι παραλλαγές του. Τι θα έκανες αν ο ένας άνθρωπος ήταν κάποιος αγαπημένος σου; Ή αν δεν υπήρχε μοχλός, αλλά έπρεπε να σπρώξεις τον έναν άνθρωπο για να σταματήσεις το τρόλεϊ; Η προσωπική εμπλοκή και η αίσθηση ευθύνης περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση.

Το “Πρόβλημα του Τρόλεϊ” είναι τόσο ισχυρό γιατί αποκαλύπτει τη σύγκρουση ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, ανάμεσα στο καθήκον και την ανθρωπιά. Η αδυναμία να υπάρξει μία “σωστή” απάντηση το κάνει να στοιχειώνει την ανθρώπινη συνείδηση, καθώς οποιαδήποτε επιλογή συνοδεύεται από βαρύ ηθικό κόστος.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords
Τυχαία Θέματα