Fanouropita στην ψηφιακή εποχή

14:00 26/8/2021 - Πηγή: Argiro

Μια αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί «φανουροπιτα»,

ακόμη και «fanouropita» κατεβαίνουν εκατοντάδες σελίδες στην οθόνη τού υπολογιστή μας. Δεκάδες συνταγές, «φανουροπιτα του Αγιου Ορους», «φανουροπιτα μοναστηριακη», αλλά και «ευχη» και «προσευχη για φανουροπιτα» είναι μόνο κάποιες από αυτές. Είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ο Aγιος Φανουριος και η φανουροπιτα, είτε αυτή του Αγιου Ορους, η μοναστηριακη είτε κάποια άλλη παραλλαγή της. Η φανουροπιτα

δεν είναι απλώς ένα νόστιμο παραδοσιακό γλυκό. Η παρασκευή και η προσφορά της, χάρη στην ευχη για τη φανουροπιτα, συνδέεται και με την εκπλήρωση των ανθρώπινων προσδοκιών.

Μια ευχη για τη φανουροπιτα είναι αρκετή, ώστε ο Άγιος να μας φανερώσει χαμένα αντικείμενα, πρόσωπα, δουλειά, ακόμα και υγεία. Μια ευχη για τη φανουροπιτα από χείλη μοναχού του Αγιου Ορους, μπορεί να προσφέρει κάτι τόσο πολύτιμο, όσο ένας σύντροφος. Αλήθεια ή θρύλος, η φανουροπιτα, μοναστηριακη ή όχι, είναι μέρος μιας αθώας ανταποδοτικής σχέσης, ανάμεσα στον Άγιο και τον προσφέροντα. Χάρη στην ετυμολογία του ονόματός του Αγίου και την ευχη, ο άνθρωπος προσφέρει και ο Αγιος Φανουριος, με μια φανουροπιτα, «φανερώνει». Αυτή είναι η λαογραφική πτυχή του εθίμου. Οι παραδόσεις σχετικά με την ευχη για τη φανουροπιτα είναι, λιγότερο ή περισσότερο, σε όλους γνωστές. Και όχι μόνο στους Έλληνες. Υπάρχουν πια και ξένοι στην Ελλάδα που γνωρίζουν τις προφορικές παραδόσεις για τη fanouropita. 

Η ευχη για τη φανουροπιτα ως δεσμός ύλης και πνεύματος

Πόσοι, όμως, γνωρίζουν, ότι η ευχη για τη φανουροπιτα είναι στην πραγματικότητα μια προσευχη; Μια προσευχη, χάρη στην οποία η ευχη για την εκπλήρωση μιας ανθρώπινης επιθυμίας, με αντάλλαγμα μια φανουροπιτα, αναδεικνύει την πνευματική μας φύση; 

Η προσευχη για τη φανουροπιτα «fanouropita» ως πνευματική τροφή 

Στον Αγιο Φανουριο και την φανουροπιτα η Ορθοδοξία αφιερώνει μια προσευχη, μια ευχη που ενώνει το υλικό με το πνευματικό. Στην προσευχη για τη φανουροπιτα προτάσσεται, όπως σε κάθε σχεδόν χριστιανική προσευχη, ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός. Δεσπόζουσα θέση στην ευχη για τη φανουροπιτα έχει ο «ουράνιος άρτος», γιατί η φανουροπιτα δεν είναι παρά ένας «εθιμικός άρτος». Κάθε φανουροπιτα, και όχι μόνο η μοναστηριακη, είναι αντίδωρο, ένας επιτελεστικός άρτος, ψωμί που επιτελεί μια χριστιανική λειτουργία.

Τι είναι όμως αυτό που επιτελεί η φανουροπιτα με την ευχη, με την προσευχη της; Η φανουροπιτα προσφέρει πλουσιοπάροχη, αιώνια τροφή, είναι άρτος που χορηγεί με γενναιοδωρία κάθε αγαθό, ό,τι ζητά η ευχη του προσφέροντος. Η φανουροπιτα ως πνευματική τροφή χορηγείται από τον «αγεώργητο», τον ακαλλιέργητο δηλαδή Ήλιο, που μας προσφέρει το φως -πηγή ζωής. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Αγιος Φανουριος αναπαριστάται στις τοιχογραφίες με ένα κερί αναμμένο, να φωτίζει το δρόμο. Δίνει ως αντίδωρο στην προσευχη για τη φανουροπιτα ελπίδα στους απελπισμένους, βοήθεια στους αβοήθητους, διασώζοντας τις ψυχές που του απευθύνουν ευχη. 

Η συμβολική ανταμοιβή και η ευλογία της φανουροπιτας 

Το ουσιαστικό αντάλλαγμα δεν είναι η υλική ανταμοιβή, η εκπλήρωση μιας επιθυμίας, όσο η ελπίδα που αναπτερώνει την ανθρώπινη ψυχή. Ο Άγιος δε συναλλάσσεται στυγνά με τον άνθρωπο. Η προσευχη για τη φανουροπιτα είναι προσφορά συμβολική: η φανουροπιτα, «fanouropita» είναι πρόσφορο. Για αυτό η προσευχη ζητά από τον Ιησού να ευλογήσει τον άρτο, τη φανουροπιτα και τον πιστό που υποβάλλει την ευχη. Το αίτημα υποβάλλεται πρωτίστως για να προσφέρει δόξα στον Ιησού και τιμή στον ένδοξο μεγαλομάρτυρα Φανούριο. Με αυτή την προϋπόθεση είναι πλέον αποδεκτό ο πιστός να ζητήσει χάρη, να πει τη δική του προσευχη για τη φανουροπιτα. Ο πιστός δεν είναι ζητιάνος, ο Χριστιανός δεν είναι επαίτης. Έχει φροντίσει με τα ανθρώπινα χέρια του να παρασκευάσει τη φανουρόπιτα, να προσφέρει τον «πλακούντα» στα χέρια του Θεού.

Προσφέροντας ένα συμβολικό άρτο με μια προσευχη, προσφέροντας μια φανουροπιτα, ο πιστός πλησιάζει πνευματικά τον Άγιο. Και ο Άγιος, για αντίδωρο στην ευχη για τη φανουροπιτα, πλησιάζει τον άνθρωπο, χαρίζοντάς του εγκόσμια και υπερκόσμια αγαθά. Και υπόσχεται χαρούμενος να ευφράνει την καρδιά του πιστού, με του δείξει -να του φανερώσει- το δρόμο προς τη σωτηρία. Ο πιστός θα προσφέρει και εκείνος αντίδωρο με τη σειρά του. Θα εξακολουθήσει να υμνεί και να δοξάζει, ευφρόσυνα και με αγαλλίαση τον Θεό. Ο πιστός θα συνεχίσει να προσφέρει όχι μόνο τη φανουροπιτα αλλά και την προσευχη του για τον Ιησού, τη Θεοτόκο και τον Άγιο Φανούριο. 

Η προσευχη για τη φανουροπιτα ως ανθρώπινη ανάγκη

Η ευχη -η προσευχη- για τη φανουροπιτα, φανερώνει ότι η προσφορά του εθιμικού άρτου δεν αποβλέπει μόνο σε υλικές ανταμοιβές. Η προσευχη για τη φανουροπιτα δηλώνει την ανάγκη του ανθρώπου να συνδέσει τον υλικό και τον πνευματικό του εαυτό. Δεν προσφέρει φανουροπιτα  για να πλουτίσει υλικά, κάνει προσευχη για πνευματική φώτιση, υποβάλλει ευχη για ελπίδα. Και δεν ισχύει αυτό μόνο για τον απλό πιστό, η συνθήκη αυτή δεν αφορά μόνο τον μέσο άνθρωπο. Ακόμη και οι μοναχοί του Αγιου Ορους, με τη βαθιά πνευματικότητα αλλά και την κοινή για όλους ανθρώπινη υπόσταση, προσφέρουν φανουροπιτα, τη μοναστηριακη. Η βαθιά ορθόδοξη πίστη είναι πίστη πνευματική και είναι για όλους κοινή. 

Η προσφορά της φανουρόπιτας ως πράξη πίστης και ελπίδας

Μια φανουροπιτα μπορεί να είναι μοναστηριακη και να φτιάχνεται σε κάποια από τις μονές του Αγιου Ορους. Μπορεί να είναι η παραδοσιακή φανουροπιτα που ετοιμάζεται στην κουζίνα της γιαγιας, Μπορεί να φτιαχτεί με τη συνταγή στην οποία θα μας οδηγήσεις η αναζήτηση «fanouropita» στη Google. Με όποια διαδικασία κι αν φτιάχνουμε μια φανουροπιτα ή μια fanouropita, το πιο σημαντικό είναι αυτό ακριβώς: η διαδικασία. Είτε εισακουστεί είτε όχι η ευχη μας, η προσευχη μας για τη φανουροπιτα, αυτό που θα έχουμε αποκομίσει είναι η διαδικασία. Της προσευχης, της πίστης, της ελπίδας ότι ο Άγιος Φανούριος, σαν Ήλιος, θα μας οδηγήσει σε φωτεινό δρόμο, με ένα κεράκι στο χέρι. Ο Άγιος Φανούριος «θα μας φέξει». Κι εμείς, για αντίδωρο, θα τον γλυκάνουμε με μια φανουροπιτα.

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τη φανουρόπιτα διαβάστε το άρθρο μου για τη φανουροπιτα της γιαγιας.Φτιάξτε την φανταστική παραλλαγή για φανουρόπιτα που μοιάζει με άρτο.

Πετυχημενη φανουροπιτα

Το άρθρο Fanouropita στην ψηφιακή εποχή  εμφανίστηκε πρώτα στο Argiro.gr.