Maria Scrivan: «Υπέροχη Νατ: Σ’ όποιον αρέσουμε»

23:54 18/4/2025 - Πηγή: Diastixo

Το να κάνεις φίλους είναι δύσκολο… το να τους χάνεις, δυσκολότερο!

Η Νάταλι νιώθει μονίμως ανεπαρκής. Όχι αρκετά αθλητική, όχι αρκετά στιλάτη, όχι αρκετά ταλαντούχα. Και την πρώτη μέρα της νέας σχολικής χρονιάς στο Γυμνάσιο ανακαλύπτει ότι δεν είναι καν αρκετά κουλ για την καλύτερή της φίλη, τη Λίλι, η οποία την απορρίπτει για να γίνει κολλητή με το πιο δημοφιλές κορίτσι του σχολείου.

Το βιβλίο που υπογράφει η Μαρία Σκρίβαν με τίτλο Υπέροχη Νατ: Σ’ όποιον αρέσουμε, το οποίο κυκλοφορεί από το

Μεταίχμιο σε μετάφραση της Μάρως Ταυρή, είναι ένα ταξίδι στην εφηβική φιλία αλλά και σε μια πλειάδα θεμάτων που απασχολούν τα παιδιά σε αυτή την ιδιαίτερη ηλικία. Με τη μορφή του graphic novel, η Σκρίβαν δημιουργεί ένα ευχάριστο βιβλίο που επιτρέπει στους αναγνώστες να ταυτιστούν με τους πρωταγωνιστές. Η εικονογράφηση, σε συνδυασμό με τους απλούς, αν και εξαιρετικά ουσιαστικούς, διαλόγους βοηθάνε στο να συγκεραστεί η αναγνωστική απόλαυση με τον προβληματισμό και τη σκέψη.

Κάθε χρόνο εκδίδονται όλο και περισσότερα graphic novel (το 2022 έφτασαν τα 32 εκατομμύρια πωλήσεις). Εξίσου, όμως, πολλές είναι και οι συζητήσεις για το αν αποτελούν λογοτεχνία. Η απάντηση, προφανής: έχουν ιστορία με πλοκή και δομή, έχουν εικόνα, άρα ναι, είναι. Εάν το ερώτημα μετατεθεί στο αν συνιστούν κατώτερο από τη λογοτεχνία είδος –παρά τις αντικρουόμενες απόψεις– η απάντηση, μάλλον, θα πρέπει να αναζητηθεί στο αν θέλουμε να κάνουμε τα παιδιά αναγνώστες λογοτεχνίας ή όχι. Υπό αυτό το πρίσμα, το συγκεκριμένο είδος μπορεί να δώσει το κατάλληλο έναυσμα για να εξοικειωθούν τα σημερινά παιδιά, που ανήκουν στη γενιά της εικόνας, με το διάβασμα βιβλίων. Επιπλέον, είναι ιδιαίτερα λειτουργικά για παιδιά που –για ποικίλους λόγους– δυσκολεύονται με την ανάγνωση κειμένων. Ας σταθούμε, λοιπόν, στο ότι αποτελούν ξεχωριστό λογοτεχνικό είδος που, εκτός των άλλων και λόγω της εικόνας, καλλιεργεί και τη γενικότερη αισθητική του παιδιού. Όχι τυχαία, άλλωστε, από το 2020 στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια υπάρχει ξεχωριστό τμήμα για comics και graphic novels.

Στις συνεντεύξεις της η συγγραφέας λέει ότι το βιβλίο έχει έντονα βιωματικά στοιχεία. Το όνειρο της ζωής της ήταν να γίνει καρτουνίστρια, ενώ πολλά από τα περιστατικά που αφηγείται είναι μέρος της δικής της ιστορίας, όπως το γράμμα που παίρνει η πρωταγωνίστρια από τη φίλη της. Εξομολογείται πως «ήταν απελευθερωτικό να ξαναγυρνώ σε εμπειρίες και να μπορώ να τις διαχειριστώ πια με χιούμορ».

{jb_quote}Δεν μπορείς να είσαι τέλειος σε όλα, αλλά μπορείς να είσαι καλός σε όσα πραγματικά είναι σημαντικά.{/jb_quote}

Πρωταγωνίστρια της ιστορίας η Νάταλι, που καθώς ξεκινά γεμάτη άγχος την πρώτη μέρα στο Γυμνάσιο, το μόνο που την καθησυχάζει είναι ότι «έχω την κολλητή μου για να μοιραστούμε αυτή την περιπέτεια». Η Λίλι, η μέχρι τότε κολλητή της, όχι μόνο δε θα την υποστηρίξει, αλλά θα κάνει τα πάντα για να την απαξιώσει, καθώς ένα άλλο κορίτσι είναι πλέον η δική της κολλητή. Η Νάταλι πιστεύει ότι πρέπει να κάνει τα πάντα για να κερδίσει τη χαμένη τους φιλία. Σε αυτή την προσπάθεια δε θα βρει ανταπόκριση. Αντίθετα. Όσο η Νάταλι προσπαθεί (αγγίζοντας τα όρια του αυτοεξευτελισμού σε κάποιες περιπτώσεις), τόσο η Λίλι ματαιώνει τις προσπάθειες και τα συναισθήματά της.

Υιοθετώντας πρωτοπρόσωπη αφήγηση, η δημιουργός στο πρόσωπο της πρωταγωνίστριας θα περιγράψει όλα εκείνα τα παιδιά, και όχι μόνον, που νιώθουν ανασφαλή, που δεν πιστεύουν στον εαυτό τους και τη μοναδικότητά τους, που η χαμηλή τους αυτοεκτίμηση δίνει το δικαίωμα στους άλλους να τα απαξιώνουν.

Στο πρόσωπο της Λίλι, με την αχαρακτήριστη συμπεριφορά, η Σκρίβαν θα περιγράψει ένα πλήθος χαρακτήρων των οποίων η συμπεριφορά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αγγίζει τα όρια του εκφοβισμού. Όχι γιατί είναι ένα «κακό» παιδί, αλλά γιατί και αυτή αναζητά την ταυτότητά της, επιθυμεί να «ανήκει στην ομάδα των κουλ παιδιών», έστω κι αν ο τρόπος που το κάνει είναι λάθος.

Στον αντίποδα της Λίλι κινείται η Ζόι, ένα κορίτσι που θα της προσφέρει απλόχερα τη συμπαράσταση και τη φιλία της. Είναι αυτή που κάθε φορά που η Νάταλι θα απογοητεύεται από τη στάση της Λίλι, θα της υπενθυμίζει τι σημαίνει πραγματική φιλία και θα αποδεικνύει έμπρακτα τη δική της. Έχοντας αποδεχθεί τον εαυτό της, με τις αδυναμίες της, η Ζόι θα γίνει το στήριγμα της Νάταλι.

Μαζί τους μια πλειάδα παιδιών, όλα αντιπροσωπευτικοί χαρακτήρες των παιδιών αυτής της ηλικίας. Φροντίζει, μάλιστα, η δημιουργός ώστε η διαφορετικότητα των παιδιών να αποτυπώνεται ποικιλότροπα, είτε στα φυλετικά τους χαρακτηριστικά είτε στον σωματότυπο. Ανάμεσα σε αυτούς η Νάταλι θα ξεχωρίσει τον Ντέρεκ και θα τον ερωτευτεί. Γιατί στην προεφηβεία και στην εφηβεία ο έρωτας είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Ο Ντέρεκ είναι ντροπαλός, έξυπνος και αγαπά τα κόμικς. Στο πρόσωπό του θα βρει ένα αγόρι διαφορετικό από τα άλλα, με το οποίο αισθάνεται ότι έχουν πολλά κοινά.

Οι χαρακτήρες που δημιουργεί η Σκρίβαν είναι αληθοφανείς και αυτό αποτυπώνεται στις εικόνες της, στις οποίες –είτε με τις εκφράσεις του προσώπου είτε με τη γλώσσα του σώματος– καταφέρνει να «αφηγηθεί» τα συναισθήματα των ηρώων.

{jb_quote}Ένα αληθινό, έξυπνο, αστείο βιβλίο, που διαβάζεται απνευστί.{/jb_quote}

Στην ιστορία της η παρουσία των ενηλίκων είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Μιας και το μεγαλύτερο μέρος διαδραματίζεται στο σχολείο, οι μόνοι ενήλικες είναι κάποιοι καθηγητές – και αυτοί σε δευτερεύοντες ρόλους. Οι γονείς απουσιάζουν παντελώς, κάτι που δίνει ειλικρίνεια στον τρόπο που προσεγγίζει το θέμα της. Η αληθοφάνεια της ιστορίας ενισχύεται από την απουσία των γονιών, καθώς εύστοχα η συγγραφέας κατανοεί ότι τα παιδιά σε αυτή την ηλικία ούτε αναζητούν τη συμβουλή των γονιών ούτε την ακολουθούν, όταν δίνεται, ούτε θέλουν να ακούσουν το «κήρυγμά» τους, που εκλογικεύει τις καταστάσεις αλλά δεν ανταποκρίνεται στη συναισθηματική ανάγκη του παιδιού.

Ξεχωριστή θέση στην ιστορία έχουν τα εισαγωγικά κεφάλαια. Εκεί πρωταγωνιστούν ένας σκύλος και μια γάτα. Η παρουσία τους θυμίζει τον χορό μιας αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Στα αρχαία κείμενα ο χορός αντιπροσωπεύει τη φωνή του λαού, εκφράζει τη γνώμη των πολλών, επιδοκιμάζει και αποδοκιμάζει. Είναι ταυτόχρονα αφηγητής και κριτικός. Αυτή η φαινομενικά αταίριαστη έως και αδικαιολόγητη επιλογή των παρεκβάσεων του σκύλου και της γάτας είναι ένα ερμηνευτικό κλειδί για την αφηγούμενη ιστορία. Με ένα ιδιαίτερο ύφος, με χιούμορ, άλλοτε σκωπτικό και άλλοτε φαινομενικά ανακόλουθο με τα γεγονότα, συμπορεύεται με την ιστορία της Νάταλι, καθώς τα σχόλιά τους επιδοκιμάζουν ή αποδοκιμάζουν συμπεριφορές, όπως αυτές που βιώνει ή υιοθετεί η Νάταλι. Αυτή η παρέκβαση, σπάζοντας για λίγο τη ροή της αφήγησης, λειτουργεί, επιπλέον, και ως συνθήκη συναισθηματικής αποσυμπίεσης, δίνοντας στον αναγνώστη χρόνο να σκεφτεί καλύτερα όσα διαβάζει.

Σταδιακά η Νάταλι θα ανακαλύψει τα δικά της ξεχωριστά ταλέντα. Συνειδητοποιεί ότι δεν μπορείς να είσαι τέλειος σε όλα, αλλά μπορείς να είσαι καλός σε όσα πραγματικά είναι σημαντικά. Η ιδιαίτερη αγάπη της για το γράψιμο και τη ζωγραφική θα την οδηγήσουν στο να πάρει μέρος σε έναν εθνικό διασχολικό διαγωνισμό δημιουργικής γραφής με θέμα «Βρες τη φωνή σου». Αυτός ο διαγωνισμός θα φέρει την ανατροπή. Η Νάταλι, που έχει υπογράψει το έργο ως Νατ, θα κερδίσει το πρώτο βραβείο και η ζωή της θα αλλάξει, όχι γιατί θα αλλάξει η στάση των άλλων απέναντί της, αλλά γιατί θα μεταβληθεί η δική της οπτική για τους άλλους και, κυρίως, για τον εαυτό της. Και πάλι η Σκρίβαν αξιοποιεί το τέχνασμα της γραφής ως διαδικασία αυτογνωσίας και σύνδεσης με τους άλλους. Φαίνεται να γνωρίζει καλά το αποτέλεσμα ερευνών, σύμφωνα με τις οποίες η επαφή με ιστορίες ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα, την ενσυναίσθηση και προάγει τη συναισθηματική νοημοσύνη.

Οι εικόνες της Σκρίβαν είναι ζωηρές, πολύχρωμες, με καρτουνίστικη διάθεση, γεμάτες αυθορμητισμό και παιδικότητα. Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτες εκείνες στις οποίες το είδωλο της Νατ στον καθρέφτη λειτουργεί ως η εσωτερική της φωνή. Και, φυσικά, εκείνες στις οποίες αφιερώνει μια ολόκληρη σελίδα για να αποδώσει εικαστικά τη συναισθηματική θύελλα της πρωταγωνίστριας.

Το τέλος του βιβλίου επιφυλάσσει μια ακόμα έκπληξη. Με τρόπο ευρηματικό, η δημιουργός εγκιβωτίζει στην ιστορία της το βιβλίο που έγραψε η Νατ για να συμμετάσχει στον διαγωνισμό, το βιβλίο χάρη στο οποίο βρήκε τη φωνή της.

Ένα αληθινό, έξυπνο, αστείο βιβλίο, που διαβάζεται απνευστί. Μια ειλικρινής ιστορία που θα επιτρέψει στους προέφηβους και έφηβους αναγνώστες να ταυτιστούν με την πρωταγωνίστρια και να κατανοήσουν ότι όταν αναζητάς τον εαυτό σου, «εστίασε στο ποιος είσαι και όχι στο ποιος δεν είσαι».

Υπέροχη Νατ: Σ’ όποιον αρέσουμε
Μαρία Σκρίβαν
εικονογράφηση: Μαρία Σκρίβαν
μετάφραση: Μάρω Ταυρή
Μεταίχμιο
240 σελ.
ISBN 978-618-03-4098-3
Τιμή €16,60