Ευτυχία Καλλιτεράκη: «Ταρτάν το άλογο»

07:40 10/8/2024 - Πηγή: Diastixo

Εσύ έχεις βρεθεί ποτέ σ’ εκείνα τα μέρη, με τον εαυτό σου παραμορφωμένο, σε μια άκρη του κόσμου, με το τίποτε ανάμεσα σε σένα και το στερέωμα; Άραγε να έχεις νιώσει κάποτε και εσύ όπως οι μορφές του Μιχάλη Μανουσάκη, κάπως γρανιτένιες ή καμωμένες με πρόχειρες μολυβιές, σε μια προβολή της ύπαρξής σου;

Ίσως να μην έχεις νιώσει ποτέ τη συντριβή, την απομόνωση και την περιθωριοποίηση της ηρωίδας της Ευτυχίας Καλλιτεράκη. Η Νάρα της συλλογής διηγημάτων Ταρτάν το άλογο, βγαλμένη από τ’ ομότιτλο διήγημα της νέας έκδοσης του Βακχικόν, δεν μοιάζει καθόλου με σένα. Αντιθέτως,

έχει στους ώμους της μια πικρή ιστορία και ακόμη μερικές τραγικές νύχτες σε κάποια μεγαλούπολη της σύγχρονης Ελλάδας. Διαθέτει τα όνειρά της, μα αυτός εδώ ο κόσμος:

Νάρα, κάτω από το μακιγιάζ σου δεν αντικρίζει τίποτε, έξω από την αθωότητα που ανταμείβεται ξεχωριστά στα ύποπτα μαγαζιά πέριξ της Δεληγιώργη και αλλού. Εκεί, Νάρα, ίσως να συναντήσεις μερικές γνωστές σου από τα γύρω χωριά που δεν γνωρίζουν τίποτε για την τύχη σου, για τις φριχτές μέρες, για την ανυπολόγιστη δαπάνη του αγοραίου έρωτα, για το ξόδεμα αυτό που σε εξουθενώνει. Που διαγράφει όλο νοσταλγία τα μέρη που αγάπησες, τη μάνα, τα τοπία, την παιδικότητα που άφησες μες στη σκιερή την αίθουσα ενός σχολειού. Σήμερα κάθε τι δικό σου συντρίβεται από την ερημιά. Θα δεις, θα το ξεχάσεις το όνομά σου, Νάρα, σε αυτήν την δουλειά, κάθε μέρα θα χτίζεις μια απόσταση με τον εαυτό σου.

«Μουσική δωματίου», «Τα ανθρωπάκια του Αβραάμ» και άλλες επτά ιστορίες συνθέτουν τη συλλογή. Ένα βιβλίο τρυφερό, που γράφει την αλήθεια, ένα ταξίδι στην πραγματικότητα που κάποτε γίνεται αφόρητη και ρίχνει όλο της τον ίσκιο πάνω στα ανθρώπινα. Ένα κορίτσι που δοκίμασε το μένος αυτού εδώ του κόσμου, ένα μικρό δράμα που αφήνει μια δόση μελαγχολίας σαν εκείνη που κανέναν δεν ενδιαφέρει, έτσι έξαλλα που γυρνάνε οι τροχοί του καιρού. Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης αναφέρεται πως «η Ευτυχία Καλλιτεράκη θα αγαπήσει και θα ανακαλύψει την τραγικότητα της Αθήνας, της άλλοτε τρομακτικής και άλλοτε ανελέητης αλλά και τρυφερής». Οι μορφές των διηγημάτων της, που έρχονται να επαληθεύσουν τη στροφή του κοινού σε εκδόσεις με αυτοτελείς, σύντομες ιστορίες, ικανές να ενσωματώνουν στους κόλπους τους την ποίηση και την αναντίρρητη αλήθεια της εποχής μας, δεν διαθέτουν κανένα σπάνιο χαρακτηριστικό. Μόνον τα όνειρά τους ίσως και μια δόση απαντοχής, για να αντέξουν τους σταθμούς της σκληρής τους ζωής. Αυτή είναι όλη τους η περιουσία και ίσως ένα τραγούδι υπόκωφο που καθιστά τ’ αφήγημα της πραγματικότητας θερμό, ανθρώπινο και αποκαλυπτικό σε όλες του τις διαστάσεις. Η Ευτυχία Καλλιτεράκη δοκιμάζει μια σταγόνα απ’ τ’ άγριο μέλι του καιρού. Και έπειτα χρωματίζει τα χρόνια που ζούμε με τις πιο ρεαλιστικές τους αποχρώσεις.

{jb_quote} Ένα ταξίδι στην πραγματικότητα που κάποτε γίνεται αφόρητη και ρίχνει όλο της τον ίσκιο πάνω στα ανθρώπινα. {/jb_quote}

Και η Νάρα; Η Νάρα πέφτει στα κρεβάτια, δίχως να μιλά. Πότε παριστάνει το παιδί, κάνοντας το κέφι των εραστών της που πληρώνουν όσο όσο. Πότε μοιραία και υπέροχη, με την απόστασή της φουντώνει τη φωτιά και η συνήθεια του έρωτος του αγοραίου εξακολουθεί. Και η Νάρα, που κρατιέται από τα πράγματα της ζωής της για να αντέξει, η Νάρα των αστυνομικών τμημάτων με στραπατσαρισμένο μακιγιάζ και ανάπηρη τη γλώσσα της, η Νάρα στην κλούβα των μεταγωγών, ανάμεσα στ’ άλλα κορίτσια που δεν ντράπηκαν ποτέ, η Νάρα του χωριού, που αγάπησε τον Ταρτάν και έκανε μαζί του ένα ταξίδι ζωής. Τι αλαργινό που φαντάζει τώρα πια εκείνο το ταξίδι. Η Νάρα, μια άγρια πραγματικότητα που βρίσκει διέξοδο στη λογοτεχνία της εποχής μας. Και η τελευταία ικανότατη, δίχως περιστροφές, καθώς εμπλουτίζεται με ό,τι καινούριο κομίζει η εποχή μας, λέει τις πληγές πληγές και τις ανεμώνες ανεμώνες, την ώρα που σε ξελογιάζει το όνειρο τ’ απατηλό.

Αφήνω τη Νάρα βαλμένη στο μνήμα της. Αφήνω εκείνον τον θάνατο μες στη σιωπή του και κοιτάζω την Ευτυχία Καλλιτεράκη να χαμογελά μέσα από το βιβλίο της. Ψυχαναλύτρια, τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχανάλυσης και Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας, παραμένει στο επίκεντρο της επιστήμης της. Στην ψυχιατρική κλινική του Αιγινήτειου Νοσοκομείου η συγγραφέας του Ταρτάν ειδικεύεται σε θέματα διαταραχών συμπεριφοράς. Αρθρογράφος, ομιλήτρια, συγγραφέας ορισμένων ξεχωριστών τίτλων που κατορθώνουν να συνδυάσουν την επιστήμη της με τη φαντασμαγορία μιας λογοτεχνίας ανθρώπινης, θεμελιωμένης επάνω στον καιρό της, αποδίδει το στίγμα της εποχής μας. Ιχνογραφεί τις γυναίκες που σαν χαμένες θεότητες, παρατημένες δίχως λόγια και χρόνια, ζουν προδομένους έρωτες και ολέθριους αποκλεισμούς. Κάποτε γίνονται οι άγιες των μοναχικών ημερών που με βεβαιότητα θα τις έχεις συναντήσει νωρίς το πρωί, όταν όλα τα ’χουν δώσει και το μόνο που απομένει δεν είναι άλλο από τ’ αδειανό σπίτι κάπου στα πέριξ της πλατείας Βάθη. Την έμαθε και αυτή η Νάρα, πάει το τραγουδάκι που λέγαμε. Και έτσι τώρα, ολότελα συνεπαρμένος από την ιστορία του Ταρτάν και της Νάρα, σιγομουρμουρίζω εκείνο το «έλα να μάθεις την πλατεία» και τα μάτια μου υγραίνονται. Και είναι μονάχη της η Νάρα εκεί έξω, ένας ήχος αμετάδοτος, μια ιστορία απλή και τραγική, τυλιγμένη στη μαρτυρική της πορφύρα.

Στις ιστορίες της συλλογής Ταρτάν το άλογο γεννιέται και πεθαίνει μια ατμόσφαιρα. Μια ατμόσφαιρα που κατορθώνει να μεταγγιστεί στο ομότιτλο αφήγημα, μα και τις άλλες ιστορίες που πλαισιώνουν την έκδοση με τον απόκοσμο ουρανό του Μ. Μανουσάκη. Και η Ευτυχία Καλλιτεράκη βάζει τα πρόσωπά της να παλέψουν μες στην επικράτεια της περιχαρακωμένης μας ζωής. Τα αφήνει να συρθούν ως το επίκεντρο των ιστοριών της, σαν ξαφνικά νησιά μες στο πέλαγο του ξέφρενου κόσμου μας. Και κρατάει για τη Νάρα της τον καλύτερο ρόλο, όσο μια γερασμένη Κλυταιμνήστρα λέει και ξαναλέει την αλήθεια μας τη συλλογική. Πριν εκείνο το εξώφυλλο, με τη χαρισμένη ζωγραφιά του Μανουσάκη, για πάντα να νυχτωθεί μαζί με την προβολή του εαυτού σου.

Κρατώ από το χέρι τη Νάρα και τα άλλα τα πρόσωπα που βρήκαν καταφύγιο στην ωραία αυτή έκδοση. Την κοιτάζω και φέρνω στο νου μου τον Ρεμπό, όταν λέει: «Εγώ είμαι η άλλη». Βρίσκω κατάλληλη τη φράση και με μια μικρή παράφραση τάσσομαι στο πλευρό της ομορφιάς, που είναι και η μόνη δικαιοσύνη. «Εγώ είμαι η άλλη», σαν τον αφορισμό της Κάρμεν Καμάτσο.

Ταρτάν το άλογο, Ευτυχία Καλλιτεράκη. Και οι ζωές να γράφουν τις ιστορίες που αγαπάμε, ακόμη και όταν όλα τριγύρω, ελπίδες και κουράγιο, σιωπούν. Τότε είναι που η ζωή δανείζει την έντασή της στην καινούρια λογοτεχνία, σε αυτή τη γλαφυρή τέχνη της ζωής μας που αφοπλίζει και συγκλονίζει, δοσμένη από την ικανή δημιουργό.

Ταρτάν το άλογο
Ευτυχία Καλλιτεράκη
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 68
ISBN: 978-618-231-050-2
Τιμή: 12,72€