Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης: «Τα ορφανά Ελληνόπουλα του 1821»

08:18 27/4/2023 - Πηγή: Diastixo

Ο συγγραφέας Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης γράφει αυτό το βιβλίο, Τα ορφανά Ελληνόπουλα του 1821,για να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που τον απασχολούν από χρόνια. Ο Μιχαηλίδης είναι ιστορικός με πολλές περγαμηνές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, διδάσκει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, ήταν υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright, επισκέπτης

στο George Washington University, ακαδημαϊκός επισκέπτης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και επισκέπτης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Με πολλές άλλες επίσημες αρμοδιότητες εντός και εκτός Ελλάδος και συντονιστής της επιστημονικής ομάδας για τη συγγραφή των βιβλίων Ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Ο συγγραφέας θεωρεί το βιβλίο του «μικρή συνεισφορά στην κατανόηση τη Ελληνικής Επανάστασης και της κληρονομιάς της». Βεβαίως, το θέμα είναι ανεξάντλητο, αλλά ο Μιχαηλίδης τήρησε πάντοτε τους κανόνες της επιστήμης, διασταύρωσε πληροφορίες και προέβη σε έλεγχο των πηγών. Μέγιστη μέριμνά του να μην ξεχαστούν τα πρόσωπα. Εξετάζει την ιστορική περίσταση ανάλογα με τον τόπο, τον χρόνο και τις ειδικές συνθήκες, τοποθετώντας το ειδικό και μερικό μέσα στο γενικό. Τι έγινε στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στα νησιά –Ψαρά, Κάσο, Χίο–, τι απέγινε ο δυστυχής πληθυσμός και τι τα παιδιά του. Από τις σελίδες του βιβλίου θα περάσουν τα ιστορικά πρόσωπα, γνωστοί και ανώνυμοι που έγιναν θύματα των θηριωδιών και που τώρα σώζονται στο βιβλίο, αλλά και επιφανείς διαφωτιστές, άρχοντες, πολιτικοί και διανοούμενοι.

Εξαρχής μας πληροφορεί ότι δεν υπήρχε κανένα νομικό πλαίσιο για την προστασία των ηττημένων, ότι οι άντρες σφαγιάζονταν, οι γυναίκες πωλούνταν στα χαρέμια και τα παιδιά στα σκλαβοπάζαρα. Οι αρχειακές πηγές βρίθουν από σκληρότητα και ωμότητες. Επόμενο ήταν να συγκινηθούν οι ξένοι φιλέλληνες, Αμερικανοί και άλλοι. Ανάμεσά τους ο Βρετανός Λέστερ Στάνχοπ, υπασπιστής του Λόρδου Μπάιρον, ο οποίος προσπάθησε να εντοπίσει δυο μικρά παιδιά που χάθηκαν για να τα στείλει στην Ευρώπη, όπως και τον γιο του Μάρκου Μπότσαρη, δύο παιδιά του Κανάρη και άλλων αρχηγών της Επανάστασης, για να σπουδάσουν.

Για τα ορφανά έδειξε ενδιαφέρον ο Καποδίστριας, πριν ακόμη έρθει στην Ελλάδα, καλύπτοντας εξ ιδίων τα έξοδα για τα 30 παιδιά που βρίσκονταν στη Γενεύη, 117 στην Ιταλία, φροντίζοντας χήρες και ορφανά. Όταν πια έγινε Κυβερνήτης, ίδρυσε ορφανοτροφείο στην Αίγινα και στον Πόρο και φρόντισε για τη φιλοξενία άλλων σε δημόσια κτήρια και μοναστήρια.

Το βιβλίο του Μιχαηλίδη είναι ένας θησαυρός επιμέρους ιστοριών ανθρώπων που έζησαν την απάνθρωπη σκλαβιά και, τελικά, άλλοι χάθηκαν και άλλοι ελευθερώθηκαν. Οι περιπτώσεις άπειρες.

Ο νεαρός Ιωάννης Στεφανίνης από την Άρτα που έφτασε στην Αμερική, αφού πρώτα έγινε σκλάβος σε βάναυσο Τούρκο, ευεργετήθηκε από έναν καπετάνιο που πλήρωσε αδρά και κατάφερε να τον επιβιβάσει στο πλοίο του και να τον μεταφέρει στην Ιταλία.

Ο ιεραπόστολος Πίνι Φισκ έζησε στη Χίο και μοίρασε περί τα 3.700 χριστιανικά φυλλάδια και αντίγραφα Γραφών, γιατί θεωρούσε ότι η εθνική χειραφέτηση συμβάδιζε με τη θρησκευτική και ότι οι Έλληνες, αν και χριστιανοί, είχαν ειδωλολατρική συμπεριφορά.

Η περίπτωση του Γρηγόρη Περδικάρη είναι διαφορετική. Μετά το ολοκαύτωμα στη Νάουσα το 1822 –η μητέρα και δυο γαμπροί του σκοτώθηκαν, οι τέσσερις αδελφές του αιχμαλωτίστηκαν–, ο ίδιος και ο πατέρας του κατάφεραν να σωθούν στη νότια Ελλάδα. Ο Γρηγόρης ήρθε σε επαφή με τους Αμερικανούς ιεραποστόλους, έγινε ιεραπόστολος και ταξίδεψε σε Ιεροσόλυμα, Βηρυττό, Σμύρνη.

{jb_quote}Το βιβλίο του Μιχαηλίδη είναι ένας θησαυρός επιμέρους ιστοριών ανθρώπων που έζησαν την απάνθρωπη σκλαβιά και, τελικά, άλλοι χάθηκαν και άλλοι ελευθερώθηκαν.{/jb_quote}

Στη Μακεδονία, με την έκρηξη της Επανάστασης, πολλοί πρόκριτοι κακοποιήθηκαν και άλλοι σφαγιάστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Ο Χρήστος Ευαγγελίδης κατάφερε να δραπετεύσει και έφτασε στη Σμύρνη με τη μητέρα του, όπου ύστερα από πολλές κακοπάθειες συναντήθηκε με τους ιεραποστόλους.

Από τη μεγάλη κασταστροφή των Ψαρών μεταξύ άλλων γίνεται λόγος για τη μικρή Γαρυφαλλιά, που πουλήθηκε στο σκλαβοπάζαρο και έπειτα από τρία χρόνια σκλαβιάς ελευθερώθηκε από τον Αμερικανό φιλάνθρωπο Τζόζεφ Λάγκτον. Την ιστορία της περιγράφει η γνωστή συγγραφέας Χάριετ Μπίτσερ Στόου.

Στη Χίο, ο τοποτηρητής Βαχίτ πασάς γραφει στα Απομνημονεύματά του ότι η Επανάσταση ήταν έργο «σατανικών και διαβολικών προθέσεων» και οι επαναστάτες «ανέκαθεν άπιστοι». Αφού πήραν κεφάλια προκρίτων και αιχμαλώτους, έσφαξαν πέντε χιλιάδες, άλλους τόσους πούλησαν στα σκλαβοπάζαρα, παραδεχόμενοι και οι ίδιοι ότι η τιμωρία ήταν πολύ μεγαλύτερη από τις πράξεις. Ο Κάνινγκ, πρεσβευτής τότε στην Κωνσταντινούπολη, είχε χαρακτηρίσει τα επεισόδια ως την «τρομακτικωτέραν» πάσης άλλης φρίκης πολιτικού σπαραγμού.

«Οι άρρενες ενήλικες των κατοίκων της Χίου λιπάζουν τώρα το έδαφός της με τα νεκρά σώματά των, ενώ οι σύζυγοί των και τα παιδία φυλάσσονται διά τύχη φρικωδεστέραν, την ατίμωσιν και την ταπεινοτάτην δουλεία». Αυτά έγραφε το Edinburgh Magazine and Literary Miscellany, τον Ιούλιο του 1822. Και η συμβουλή της μάνας που μαζί με την κόρη φεύγουν σκλάβες στην Ανατολία στον γιο της Γεώργιο Κολβοκορέση, μεταξύ πολλών άλλων: «Αγαπητό μου παιδί... να μην ξεχνάς την καθημερινή σου προσευχή... σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, ο πατέρας σου βρίσκεται ακόμα εν ζωή... Ίσως τότε ο Θεός μάς κάνει τη Χάρη να τον διατηρήσει στη ζωή, ώστε τελικά ο πατέρας σου να μπορέσει να μας απελευθερώσει». Τελικά ο πατέρας κατάφερε με τις υψηλές γνωριμίες και τα πολλά του χρήματα να ελευθερώσει την οικογένειά του, εκτός από τη γιαγιά, που υπέκυψε στα τραύματα από την κακοποίησή της.

Η φρεγάτα USS Constitution διέσχισε πολλές φορές το Αιγαίο και παρείχε βοήθεια στα Ελληνόπουλα, πέρα από τα άλλα καθήκοντά της. Πολιτικά πρόσωπα και διαφωτιστές, ο Μπάιρον και η συνοδεία του, η αρχαία μνήμη και τα βασανιστήρια των σκλάβων (άνθρωποι πεταμένοι με πυρετό, ακρωτηριασμένοι – κομμένα σύρριζα αυτιά και μύτες, βγαλμένα τα μάτια) συγκλόνιζαν. Συγκλονισμένος από το θέαμα και ο Σάμιουελ Χάου ζήτησε από τις ΗΠΑ να βοηθήσουν. Το θέμα συζητήθηκε στη Βουλή με συνέπεια διαφωτιστές, πολιτικοί και διανοούμενοι να ενεργοποιηθούν.

Εν ολίγοις, κάθε σελίδα του βιβλίου δίνει και μια συγκλονιστική ιστορία, πορτρέτα ευεργετημένων και ευεργετών, επίσημα έγγραφα και κτήρια. Στο εξώφυλλο εικονίζεται ο μικρός George Sirian, του οποίου το πορτρέτο φυλάσσεται στο USS Constitution, στο λιμάνι της Βοστώνης, στο οικείο μουσείο.

Ο Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης γράφει ιστορία με επιστημονική γνώση και συναίσθημα.

Τα ορφανά Ελληνόπουλα του 1821
Μια ιστορία για την Παλιγγενεσία και τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό
Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
σ. 168
ISBN: 978-960-484-889-8
Τιμή: 13,99€