Γιατί οι πλούσιες χώρες είναι δημοκρατικές;

16:31 28/3/2014 - Πηγή: Antinews

Όταν ο Άνταμ Σμιθ ήταν 22 χρόνων, έκανε την περίφημη διακήρυξη ότι, «ελάχιστα ακόμα είναι αναγκαία για να μεταφέρεις ένα κράτος στον υψηλότερο δυνατό βαθμό της χλιδής από τη χαμηλότερη βαρβαρότητα, εκτός από ειρήνη, εύκολους φόρους και μια ανεκτή απονομή της δικαιοσύνης: όλα τα υπόλοιπα έρχονται με τη φυσική πορεία των πραγμάτων». Σήμερα, σχεδόν 260 χρόνια αργότερα, γνωρίζουμε ότι τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Η εξαφάνιση της πτήσης 370 της Malaysia Airlines δείχνει πόσο λάθος ήταν ο Σμιθ, τονίζοντας την περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ της σύγχρονης παραγωγής

και του κράτους. Για να κάνουν τα αεροπορικά ταξίδια εφικτά και ασφαλή, τα κράτη διασφαλίζουν ότι οι πιλότοι γνωρίζουν πώς να πετάξουν και ότι τα αεροσκάφη περνούν από αυστηρές δοκιμές. Χτίζουν αεροδρόμια και έχουν ραντάρ και δορυφόρους που μπορούν να παρακολουθούν τα αεροπλάνα , ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας για να ρυθμίζουν την κίνηση και υπηρεσίες ασφάλειας για να εμποδίζουν τους τρομοκράτες. Και όταν κάτι πάει στραβά, δεν είναι ούτε η ειρήνη, ούτε οι εύκολοι φόροι και η δικαιοσύνη που καλούνται να βοηθήσουν. Είναι οι επαγγελματικές, με επαρκή χρηματοδότηση κρατικές υπηρεσίες.
Όλες οι προηγμένες οικονομίες του σήμερα φαίνεται να χρειάζονται πολύ περισσότερο από όσα υπέθεσε ο νεαρός Σμιθ. Και οι κυβερνήσεις τους δεν είναι μόνο μεγάλες και πολύπλοκες, που αποτελούνται από χιλιάδες οργανισμούς που διαχειρίζονται εκατομμύρια σελίδες νόμων και κανονισμών. Είναι επίσης δημοκρατικές - και όχι μόνο επειδή διεξάγουν εκλογές κάθε τόσο. Γιατί;
Μέχρι τη στιγμή που δημοσίευσε τον «Πλούτο των Εθνών», στην ηλικία των 43, ο Σμιθ είχε γίνει ο πρώτος επιστήμονας της πολυπλοκότητας. Κατάλαβε ότι η οικονομία ήταν ένα πολύπλοκο σύστημα που έπρεπε να συντονίζει το έργο των χιλιάδων ανθρώπων, απλά για να κάνει τα πράγματα τόσο απλά όσο ένα γεύμα ή ένα κοστούμι. Αλλά ο Σμιθ είχε κατανοήσει επίσης ότι ενώ η οικονομία ήταν πολύ περίπλοκη για να οργανωθεί από οποιονδήποτε, έχει την ικανότητα αυτο-οργάνωσης. Διαθέτει ένα «αόρατο χέρι», που λειτουργεί μέσω των τιμών της αγοράς για την παροχή ενός συστήματος πληροφόρησης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υπολογίσει το κατά πόσον η χρήση των πόρων για συγκεκριμένο σκοπό αξίζει τον κόπο –αν είναι δηλαδή κερδοφόρα. Το κέρδος είναι ένα σύστημα κινήτρων που οδηγεί τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες να ανταποκριθούν στις πληροφορίες που παρέχονται από τις τιμές. Και οι αγορές κεφαλαίου είναι ένα σύστημα κινητοποίησης πόρων που παρέχει χρήματα στις εταιρείες και στα έργα που αναμένεται να είναι κερδοφόρα – δηλαδή, αυτά που ανταποκρίνονται επαρκώς στις τιμές της αγοράς.

Αλλά η σύγχρονη παραγωγή απαιτεί πολλούς πόρους που οι αγορές δεν παρέχουν. Και, όπως και στην περίπτωση των αεροπορικών εταιρειών, αυτοί οι πόροι - κανόνες, πρότυπα , πιστοποιήσεις, υποδομές, σχολεία και εκπαιδευτικά κέντρα, επιστημονικά εργαστήρια , υπηρεσίες ασφαλείας, μεταξύ άλλων- είναι απολύτως συμπληρωματικά σε αυτά που μπορεί να αγοραστούν στις αγορές. Αλληλεπιδρούν με τους πιο περίπλοκους τρόπους με τις δραστηριότητες που οργανώνουν οι αγορές.
Λοιπόν, ιδού το ερώτημα: Ποιος ελέγχει την παροχή των παρεχόμενων στο κοινό πόρων; Ο πρωθυπουργός; Ο νομοθέτης; Ποιας χώρας οι μεγαλύτεροι δικαστές έχουν διαβάσει τα εκατομμύρια σελίδες της νομοθεσίας ή έχουν σκεφτεί πως συμπληρώνουν ή αντιφάσκουν μεταξύ τους, πολύ λιγότερο να τις έχουν εφαρμόσει κιόλας στις μυριάδες διαφορετικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την οικονομία; Ακόμα και ένα προεδρικό εκτελεστικό όργανο δεν μπορεί να είναι πλήρως ενήμερο για τα πράγματα που γίνονται ή δεν γίνονται στις χιλιάδες κρατικές υπηρεσίες και στο πώς αυτές επηρεάζουν κάθε τμήμα της κοινωνίας.
Αυτό είναι ένα πρόβλημα πλούσιο σε πληροφορίες και, όπως και η πρόκληση του κοινωνικού συντονισμού που απευθύνει η αγορά, δεν επιτρέπει τον κεντρικό έλεγχο. Αυτό που χρειάζεται είναι κάτι σαν το αόρατο χέρι της αγοράς: ένας μηχανισμός για την αυτο - οργάνωση. Οι εκλογές προφανώς δεν είναι αρκετές, επειδή συνήθως πραγματοποιούνται σε διαστήματα δύο ή τεσσάρων ετών και συλλέγουν πολύ λίγες πληροφορίες ανά ψηφοφόρο. Αντ 'αυτού, τα επιτυχή πολιτικά συστήματα έπρεπε να δημιουργούν ένα εναλλακτικό αόρατο χέρι - ένα σύστημα που αποκεντρώνει την εξουσία, εντοπίζει τα προβλήματα, προτείνει λύσεις και παρακολουθεί τις επιδόσεις, έτσι ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνονται με πολύ περισσότερες πληροφορίες.
Για να δώσω ένα παράδειγμα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών αντιπροσωπεύει μόλις 537 περίπου από τις 500.000 αιρετές θέσεις της χώρας. Σαφώς, πολλά ακόμα συμβαίνουν αλλού. Το Κογκρέσο των ΗΠΑ έχει 100 γερουσιαστές με 40 βοηθούς ο καθένας και 435 αντιπροσώπους με 25 βοηθούς ο καθένας. Είναι οργανωμένοι σε 42 επιτροπές και 182 υποεπιτροπές, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν 224 παράλληλες συζητήσεις σε εξέλιξη. Και αυτή η ομάδα των περισσότερων από 15.000 ανθρώπων δεν είναι η μόνη. Τους αντιμετωπίζουν περίπου 22.000 εγγεγραμμένοι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων, η αποστολή των οποίων είναι (μεταξύ άλλων στόχων) να καθίσουν με τους νομοθέτες και να σχεδιάσουν νόμους.

Αυτό, σε συνδυασμό με την ελευθερία του Τύπου, αποτελεί μέρος της δομής που διαβάζει τα εκατομμύρια σελίδες της νομοθεσίας και παρακολουθεί τι κάνουν ή δεν κάνουν οι κυβερνητικές υπηρεσίες. Παράγει τις πληροφορίες και τα κίνητρα για να ανταποκρίνεται σε αυτό. Επηρεάζει την κατανομή των πόρων του προϋπολογισμού. Είναι ένα ανοικτό σύστημα στο οποίο ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει νέα ή να βρεί έναν λομπίστα για να στηρίξει τη θέση του, είτε αυτό αφορά το να σώσει κάποιες φάλαινες ή να τις φάει.

Χωρίς έναν τέτοιο μηχανισμό, το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να προσφέρει το είδος του περιβάλλοντος που οι σύγχρονες οικονομίες χρειάζονται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όλες οι πλούσιες χώρες είναι δημοκρατίες και είναι ο λόγος που ορισμένες χώρες, όπως η Βενεζουέλα, γίνονται φτωχότερες. Παρά το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές τις χώρες διεξάγουν εκλογές, τείνουν να σκοντάφτουν ακόμη και στα απλούστερα προβλήματα συντονισμού. Επειδή οι πολίτες μπαίνουν στην ουρά για να ψηφίσουν, δεν σημαίνει ότι δεν θα μπουν στην ουρά και για χαρτί τουαλέτας.

http://www.project-syndicate.org/commentary/ricardo-hausmann-on-the-market-like-mechanism-in-advanced-economies--political-systems

Διαβάστε περισσότερα