Αιτωλικό: 5 πράγματα που ίσως δεν γνωρίζετε για τη «μικρή Βενετία» της Ελλάδας

07:01 18/10/2024 - Πηγή: NewsIt

Το Αιτωλικό, που είναι ευρέως γνωστό ως «μικρή Βενετία» της Ελλάδας, είναι κωμόπολη που βρίσκεται δέκα χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.

Η πόλη του Αιτωλικού με πληθυσμό 6.215 κατοίκους (σ.σ. απογραφή του 2021), είναι ανεπτυγμένη σ’ ένα μικρό νησάκι ριζωμένο στο νερό στο μέσον περίπου της λιμνοθάλασσας Αιτωλικού-Μεσολογγίου, που είναι από τους πιο φημισμένους ψαρότοπους. 

Στην

Δημοτική Ενότητα Αιτωλικού περιλαμβάνονται οι οικισμοί: Αγίου Ηλία, Σταμνάς, Χρυσοβεργίου, Κεφαλόβρυσου και Φραγκουλαίϊκων.

Το Αιτωλικό συνδέεται ανατολικά και δυτικά με την ξηρά με δύο πέτρινα τοξοτά γεφύρια αρχικού μήκους περίπου 300 μέτρων το καθένα.

Η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού καταλαμβάνει μια εκτεταμένη περιοχή από τις εκβολές του ποταμού Αχελώου μέχρι και τις εκβολές του ποταμού Εύηνου. Σχηματίστηκε από σεισμική έκρηξη και γι’ αυτό έχει μεγάλο βάθος, που φτάνει τα 28 μέτρα, αλλά και γλυκά νερά.

Η λιμνοθάλασσα αποτέλεσε πηγή πλούτου και ευημερίας και για τις δύο πόλεις, ιδιαίτερα δε για την πόλη του Αιτωλικού που γεννήθηκε (αρκετές εκατοντάδες χρόνια πριν αυτής του Μεσολογγίου) κυριολεκτικά μέσα στην καρδιά της λιμνοθάλασσας και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του τεράστιου οικοσυστήματος, που θεωρείται ως το μεγαλύτερο στην Ευρώπη.

Το «αυγοτάραχο Μεσολογγίου» έχει διεθνή αναγνώριση

Όλα τα είδη ψαριών αφθονούσαν στη λιμνοθάλασσα, ιδιαίτερα η περίφημη τσιπούρα και ο κέφαλος, από το θηλυκό του οποίου -την «μπάφα»- βγαίνει το αυγοτάραχο, γνωστό με την επωνυμία «αυγοτάραχο Μεσολογγίου», που είναι Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) με διεθνή αναγνώριση.

Οι περισσότεροι κάτοικοι πριν λίγα χρόνια ήταν αλιείς: Ιχθυοτρόφοι που έλεγχαν εφτά ιχθυοτροφεία (τα ¾) της λιμνοθάλασσας, τα όποια μίσθωναν για μεγάλο χρονικό διάστημα από το Δημόσιο κατόπιν πλειστηριασμού, ενώ ένα άλλο μεγάλο ποσοστό ασκούσε το επάγγελμα του ελεύθερου αλιέα.

Ισχυρή ναυτική δύναμη κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μεγάλη η αλιευτική παράδοση του Αιτωλικού αλλά και η ναυτική. Το Αιτωλικό ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο διατηρούσε στόλο από περίπου 35 εμπορικά ποντοπόρα πλοία πλέον των μικρότερων (δεν είναι τυχαία η ονοματοδοσία μεγάλης οδού στο λιμάνι του Πειραιά (οδός Αιτωλικού).

Σε έκθεση – 12 Νοεμβρίου 1764 – του Βενετού υποπροξένου Λάππου στο Μεσολόγγι, περιέχεται κατάλογος των πλοίων που είχε τότε το Αιτωλικό (29 πλοία) με τα ονόματα των πλοιάρχων, την χωρητικότητα εκάστου πλοίου και τον τόπο ναυπήγησης του, επίσημο, δηλαδή, νηολόγιο του έτους εκείνου.

Τα πλοία αυτά, που ήταν μέρος του Αιτωλικιώτικου εμπορικού στόλου, ελλιμενισμένα με αυτά του Μεσολογγίου στον Άγιο Σώστη του Μεσολογγίου κάηκαν από τον πειρατικό στόλο των Δουλτσινιωτών κατά τα Ορλωφικά.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Αιτωλικιώτες πλοιοκτήτες δεν εκμεταλλεύτηκαν τις ευκαιρίες που έδωσε το κράτος, δεν ανανέωσαν το στόλο, και έτσι άδοξα τελείωσε η παρουσία του Αιτωλικού στη ναυτιλία.

Σήμερα το ποσοστό των ψαράδων, λόγω της αλόγιστης αποξήρανσης και καταστροφής (δεκαετία 1970) του 50% περίπου της λιμνοθάλασσας, έχει μειωθεί στο ελάχιστο όπως και τα ιχθυοαποθέματα της λιμνοθάλασσας και η ιχθυοπαραγωγή. Επίσης αρκετοί κάτοικοι είναι αγρότες – κτηματίες λόγω του εύφορου κάμπου του, και φυσικά ένα ποσοστό έμποροι και επαγγελματίες.

Το οικοσύστημα προστατεύεται από την διεθνή σύμβαση Ραμσάρ

Στο μέσον ενός σπάνιου οικοσυστήματος, το Αιτωλικό περιβάλλεται από υγροβιότοπους στους οποίους φιλοξενείται μια τεράστια ποικιλία μορφών ζωής. Εδώ επιβιώνουν, διαχειμάζουν, φωλιάζουν και περνούν κατά τις μεταναστεύσεις τους πάνω από 250 διαφορετικά είδη πουλιών στα οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση είδη. Ολόκληρο αυτό το οικοσύστημα έχει συμπεριληφθεί και προστατεύεται από την διεθνή σύμβαση Ραμσάρ, και άλλες διεθνείς συμβάσεις που αποσκοπούν στη διατήρηση και ορθολογική διαχείριση των υγροτόπων.

Η ομορφιά, η απλότητα, η αρμονία και η ήπια εναλλαγή και σύνθεση του τοπίου γεμίζει τον επισκέπτη ευφορία και γαλήνη. Άφθονη η πανίδα: Ερωδιοί, φοινικόπτερα, γλάροι, αγριόχηνες, κύκνοι, πελεκάνοι, μαυρόκοτες κι άλλα θαλασσοπούλια το κυκλώνουν, ενώ δυτικά στο λόφο «Κατσάς» και προς τους λόφους της Αγίας Παρασκευής (εξωκλήσι) και των κοινοτήτων του Αγίου Ηλία, της Σταμνάς και εκείθεν του Χρυσοβεργίου, αφθονούν οι πέρδικες, τσαλαπετεινοί, ορτύκια, κοτσύφια κ.ά.

Η υγρασία και το εύφορο έδαφος, από τις προσχώσεις του Αχελώου, επιβραβεύει και αποδίδει καρπούς σε κάθε καλλιέργεια. Μέχρι πριν το 1970 κύρια καλλιέργεια ήταν η ελιά (λαδολιές) και η άμπελος. Η καλλιέργεια της αμπέλου αντικαταστάθηκε με αυτή της ελιάς Καλαμών. Έτσι ο δήμος του Αιτωλικού και γενικότερα η περιφέρειά του, αποδίδει την μεγαλύτερη παραγωγή ελιάς Καλαμών στην Ελλάδα, αλλά και πολύ καλή ποιότητα.

Στο Αιτωλικό δημιουργήθηκε Κέντρο Περιήγησης και Ενημέρωσης Υγροβιότοπων, ένα από τα πρώτα οκτώ στην Ελλάδα, το οποίο δεν λειτούργησε ποτέ. Σήμερα το χρησιμοποιεί σαν έδρα του ο Φορέας Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου Αιτωλικού.

Πώς προέκυψε ο χαρακτηρισμός «μικρή Βενετία»

Στην ιστορία του Ανδρέα Δημητρίου γίνεται λόγος για συστάδα από τέσσερα ή πέντε πάρα πολύ μικρά νησάκια στο κέντρο της λιμνοθάλασσας, καλυπτόμενα το χειμώνα από το νερό και κείμενα σε ελάχιστη απόσταση το ένα από το άλλο.

Οι πρώτοι κάτοικοι – κατά πάσα πιθανότητα ψαράδες – του κεντρικού μεγαλύτερου σε έκταση νησιού, τα ένωσαν αρχικά με ξύλινα γεφυράκια. Τελικά με συνεχείς επιχωματώσεις έγιναν ένα ακανόνιστου σχήματος νησάκι διαμέτρου τότε περίπου τριακοσίων μέτρων, το οποίο μόλις ήταν υψηλότερο από την επιφάνεια της θάλασσας η οποία εισχωρούσε, ιδιαίτερα το χειμώνα έως τα πιο κεντρικά σημεία. Γεγονός που συνέβαινε, έως πρόσφατα, ακριβώς γι’ αυτό ονομάστηκε «μικρή Βενετία»

Με την πάροδο του χρόνου οι συνεχείς επιχωματώσεις άλλαζαν την έκταση του νησιού όχι όμως τη μορφή, τη συγκρότηση, τη δομή και την εικόνα του. Η τελευταία επιχωμάτωση που έγινε από το δημόσιο το 1969, (δικτατορία Γ. Παπαδόπουλου) σε μεγάλη έκταση βόρεια και νότια, άλλαξε τελείως το νησάκι, δίνοντάς του άλλη μορφή και εικόνα.

Το βόρειο μέρος που ήταν ιδιαίτερα έκθετο στη θάλασσα, έχοντας τα θέμελα των σπιτιών μέσα στο νερό και μικρούς όρμους – κανάλια που προχωρούσαν αρκετά μέσα στο νησάκι, δημιουργώντας ένα ποίημα νερένιας δαντέλας, ανάμεσα στις άκρες της οποίας φιλοξενούνταν οι γαϊτες (βάρκες χωρίς καρίνα) των ψαράδων, επιχωματώθηκε ολοκληρωτικά δίνοντας οικοπεδική έκταση, διπλό παράλληλο περιμετρικό δρόμο και «προστατευτική από το κύμα» παραλιακή λουρίδα άσχετη προς το περιβάλλον.

Το ίδιο έγινε και προς νότο, εδώ, επειδή η λιμνοθάλασσα ήταν ρηχή, η επιχωμάτωση ήταν πιο εύκολη, τετραγωνοποίησε το νησάκι και απέδωσε ακόμα μεγαλύτερες οικοπεδικές εκτάσεις.

Παρ’ όλα αυτά, το Αιτωλικό από θέση εξακολουθεί να παραμένει αντικειμενικά πανέμορφο, διατηρώντας τη γραφικότητά και την εικόνα της Νερένιας Πολιτείας.

Στην εκκλησία της Παναγίας έγινε η δίκη του Γεωργίου Καραϊσκάκη

Η πόλη του Αιτωλικού έχει τους εξής Ιερούς Ναούς: Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Αγίου Δημητρίου, Αγίου Γεωργίου, Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Αγίου Νικολάου, και της Παναγίας της Κυρούλας (ιδιωτικός μικρός ναός, σε δωμάτιο οικίας, ο μοναδικός στο νότιο τμήμα της πόλης). Επίσης ο πρόσφατα ανεγερθείς Ιερός Ναός, στην περιοχή Συνοικισμός Αιτωλικού, αφιερωμένος στον Άγιο Νεκτάριο.

Στον Ιερό Ναό της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου), ρυθμού απλής Βασιλικής, έγινε την 1η Απριλίου 1824 η δίκη του Γεώργιου Καραϊσκάκη.

Στον ίδιο ναό φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, ο περίφημος Επιτάφιος έργο του ιε΄ αιώνα μ.Χ και το τέμπλο έργο ανεκτίμητης καλλιτεχνικής αξίας. Η εκκλησία έπαθε μεγάλες ζημιές στο σεισμό του 1965, κατεδαφίστηκε και ανεγέρθηκε καινούργια στον ίδιο ρυθμό.

To άρθρο Αιτωλικό: 5 πράγματα που ίσως δεν γνωρίζετε για τη «μικρή Βενετία» της Ελλάδας δημοσιεύτηκε στο NewsIT .