Κορέστεια: Τα χωριά-φαντάσματα της Καστοριάς που σταμάτησε ο χρόνος λόγω του εμφυλίου (Videos)

09:02 2/2/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Κορέστεια, τα έρημα χωριά της Καστοριάς που έγιναν κινηματογραφικό σκηνικό, αποτελούν μια ακόμη ζωντανή απόδειξη των διαχρονικών συνεπειών του εμφυλίου πολέμου που «τραυμάτισε» τη χώρα μας.

Η μοίρα του τόπου και του πληθυσμού του, συνδέθηκε με τα σημαντικότερα γεγονότα του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. Από τον Μακεδονικό Αγώνα, την απελευθέρωση και την ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό έως τον Β΄ Π.Π., την κατοχή και τον καταστροφικό Εμφύλιο Πόλεμο που ακολούθησε και σήμανε ουσιαστικά την αρχή του

τέλους για τα Κορέστεια και τα πλινθόκτιστα χωριά του.

Τα Κορέστεια της Δυτικής Μακεδονίας είναι ένα ιστορικό σύμπλεγμα χωριών που αποτελείται από την Άνω και Κάτω Κρανιώνα, τα Χάλαρα, τον Μελά, το Μακροχώρι, το Μαυρόκαµπο, τον Άγιο Αντώνιο, τον Γάβρο, τον Κώττα και το Βατοχώρι.

Η σπάνια αρχιτεκτονική

Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των χωριών είναι ιδιαίτερη για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Τα παλαιά σπίτια είναι κατασκευασμένα με πλίνθους με κοκκινόχωμα και άχυρο, που δίνουν το κοκκινωπό χρώμα στο τοπίο της περιοχής. Ο τρόπος κατασκευής των σπιτιών διατηρήθηκε έως τα μέσα του 20ου αιώνα και έπειτα εγκαταλείφθηκε. Τα τελευταία χρόνια μελετάται η ένταξη των οικισμών της δημοτικής ενότητας Κορεστίων σε καθεστώς προστασίας, από την Εφορεία Νεώτερων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας.

Το μοναδικό μέχρι σήμερα χαρακτηρισμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού ιστορικό και διατηρητέο κτήριο της περιοχής, είναι το σπίτι όπου σκοτώθηκε ο ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα Παύλος Μελάς, το οποίο λειτουργεί σήμερα ως μουσείο Παύλου Μελά.

Από τα πλινθόχτιστα σπίτια των Κορεστίων, που βρίσκονται στα όρια της ομώνυμης δημοτικής ενότητας, έχουν διασωθεί εκατό περίπου σπίτια στους εγκαταλελειμμένους οικισμούς Γάβρος, Κρανιώνας και Μαυρόκαμπος, ενώ σε αντίστοιχο αριθμό έχουν διασωθεί σε καλύτερη κατάσταση, στους κατοικημένους οικισμούς Άγιος Αντώνιος, Μακροχώρι και Μελάς.

Η συντήρηση αυτών των σπιτιών κρίνεται δύσκολη λόγω της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης, αλλά και λόγω του φαινομένου της συνιδιοκτησίας.

Η εγκατάλειψη λόγω εμφυλίου

Η αρχή του τέλους για τα Κορέστεια, ξεκίνησε με τον καταστροφικό Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1949), αφού η περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο και στη δίνη των σφοδρών συγκρούσεων ανάμεσα στον Εθνικό Στρατό από τη μία και τον Δημοκρατικό Στρατό (Δ.Σ.Ε) από την άλλη.

Τα χωριά εκκενώθηκαν την περίοδο των συγκρούσεων, μέρος του πληθυσμού έλαβε μέρος στο πλευρό του Δ.Σ.Ε., ενώ μετά την ήττα του διέφυγε σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Μεταπολεμικά η μετανάστευση και η αστυφιλία έδωσαν τη «χαριστική βολή».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα όσων αναφέρθηκαν παραπάνω αποτελεί το χωριό Γάβρος, το οποίο ερημώθηκε μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, με τους κατοίκους του να ξενιτεύονται στον Καναδά και την Αυστραλία. Όσοι απέμειναν αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν και να εγκατασταθούν στο νέο χωριό της Κορέστειας που χτίστηκε τη δεκαετία του 1970.

Κινηματογραφικό τοπίο

Τα ξεχασμένα στον χρόνο, βαθυκόκκινα ερείπια, με τα ατελείωτα δάση οξιάς να τα περιβάλλουν, συνθέτουν ένα μοναδικό κινηματογραφικό τοπίο.

Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί Έλληνες και ξένοι σκηνοθέτες αναζήτησαν σε αυτό τον τόπο σκηνικά για τις ταινίες τους («Ψυχή Βαθιά» του Παντελή Βούλγαρη, «Το μετέωρο βήμα του πελαργού» του Θόδωρου Αγγελόπουλου κ.ά.).

Παράλληλα, ο Κρανιώνας διαμορφώθηκε στο χωριό Φάρασα της Καππαδοκίας, για τις ανάγκες της δημοφιλούς σειράς για τη ζωή του Αγίου Παϊσιου που προβάλλει το MEGA.

Διαβάστε επίσης:

Λαγκάδια: Το «κρεμαστό» χωριό της Πελοποννήσου με την αρχιτεκτονική που ξεχωρίζει

Καμπιά: Το ορεινό χωριό-έκπληξη της Εύβοιας, μόλις μισή ώρα από τη Χαλκίδα

NEOSET: Η ιστορία της θρυλικής βιομηχανίας επίπλων που κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος (Video)